بخشی از مقاله
چکیده :
محدوده نقشه 1/50000 زمین شناسی رابر به دلیل قرارگیری در کمربند ماگمایی ارومیه؛دختر ناحیهای شناخته شده جهت پتانسیل کانیسازی مس پورفیری است. در این تحقیق هدف شناسایی مناطق دگرسانِ آغشته به اکسید آهن با ترکیب تصاویر ماهوارهای سنتینل؛2آ و استر L1B است. پس از تصحیح باند پنج سنجنده استر، تصحیح FLAASHبر روی نُه باند SWIR و VNIR این سنجنده انجام گرفت. روش میانگین بازتاب داخلی نسبی - IARR - بر روی پنج باند TIR این سنجنده و تصاویر ماهوارهای سنتینل؛2آ اعمال گردید. سپس به کمک روش آنالیز مؤلفهای اصلی انتخابی بر روی تصاویر استر مناطق دگرسان رُسی، فیلیک و پروپیلیتیک مشخص گردید. با انجام نسبت باندی b4 بر روی تصویر سنتینل؛2آ مناطق دارای اکسید آهن بارزسازی شدند. در مرحله بعد باندهای دو و b2 چهار سنتینل؛2آ با باندهای مرتبط با انواع دگرسانی سه گانه ترکیب و مناطق دگرسان آغشته به اکسید آهن مشخص شدند. در نهایت با انجام مشاهدات صحرایی و مطالعات آزمایشگاهی نتایج پردازشهای انجام شده اعتبارسنجی گردید.
-1 مقدمه
ماهواره سنجش از دور سنتینل-2آ در ژوئن 2015 توسط سازمان فضایی اتحادیه اروپا - ESA1 - طراحی و به فضا پرتاب شد. این ماهواره ضمن اینکه از توان تفکیک مکانی و طیفی خوبی برخوردار است، دسترسی رایگان به دادهها و اطلاعات آن نیز باعث شده است تا این ماهواره و داده های بدست آمده از آن، از پتانسیل و قابلیت مناسبی در مطالعات سنجش از دور برخوردار باشد. سنتینل-2آ دارای 13 باند است. عرض این نوع تصاویر 290 کیلومتر میباشد. سنجنده استر نیز در 18 دسامبر 1999 توسط سازمان ملی هوافضای آمریکا - NASA - بر روی سکوی TERRA قرار گرفت. این سنجنده با سرمایهگذاری مشترک دولت ژاپن و آمریکا به فضا پرتاب گردید. این سنجنده دارای 14 باند طیفی است و در ارتفاع 705 کیلومتری از سطح زمین قرار گرفته است. عرض تصاویر سنجنده استر 60 کیلومتر میباشد و در یک دوره 16 روزه پوشش کاملی از سطح زمین را تصویربرداری میکند. شکل - 1 - مقایسه بین طیفهای سنتینل-2آ و استر را نشان میدهد.
در محیطهای دگرسانی گرمابی که مرتبط با کانسارهای مس پورفیری میباشند، کانیهای مختلفی مانند موسکویت، کائولینیت، کلریت و کلسیت حضور دارند که هر یک دارای ویژگی طیفی مختص خود میباشند. هوازدگی سطحی باعث گردیده که کانیهایی مانند ژاروسیت، هماتیت و گوتیت تشکیل شوند. دادههای سنجندههای استر و سنتینل- 2آ دارای قابلیت بارزسازی این کانیها میباشند. هدف از انجام این تحقیق، بارزسازی مناطق دگرسان آغشته به اکسیدهای آهن با ترکیب تصاویر ماهوارهای استر و سنتینل-آ2در جنوب شرقی استان کرمان، منطقه رابُر است. روش های مختلف پردازش تصاویر سنتینل-2آ جهت مطالعات اکتشافی و زمین شناسی در آثار پژوهشگران متعددی دیده میشود 1]، 2 و .[3 علیمحمدی و همکاران کاربرد روشهای دورسنجی بر روی تصاویر استر را جهت اکتشاف کانسارهای مس پورفیری در منطقه درآلو- سرمشک مورد مقایسه قرار دادهاند.
[4] رنجبر و همکاران با مقایسه دادههای استر و ALI مناطق دگرسان شده در بخش شمال غربی کمان ماگمایی در کرمان را مورد بررسی قرار داده اند.[5] کراس کانیهایی سطحی به خصوص اکسیدهای آهن را با به کار بردن طیفهای تصویر بر روی سنجنده استر، تصاویر هوایی اویریس و TERRA HSI مشخص کرده است.[6] مارس و روان دگرسانیهای مختلف در کمان ماگمایی زاگرس را روی دادههای سنجنده استر و به کمک الگوریتم عملگرهای منطقی بارزسازی کرده اند.[7] شکل :1 مقایسه طیفهای ASTER، Landsat 7، Landsat 8 و .[1] Sentinel-2
آنالیز مؤلفه اصلی یک روش آماری چند متغیره است که جهت تقلیل حجم دادهها استفاده میشود. از این روش جهت نقشهبرداری برخی از کانیها استفاده میشود. آنالیز مؤلفههای اصلی برای پردازش تصاویر ماهوارهای در مطالعات بسیاری از محققین دیده شده است 7]، 8، 9، 10 و .[11 به منظور استخراج اطلاعات بیشتر از باندهای سنجندههای مختلف، بهتر است بصورت ترکیبی مورد بررسی قرار گیرند. کراستا و فیلهو با معرفی روشی که در آن انتخاب باندها بصورت انتخابی و بر اساس طیف کانیهای مورد نظر صورت میگیرد، از روش آنالیز مؤلفه اصلی جهت نقشهبرداری از تعیین مناطق دگرسان شده آغشته به اکسید آهن با ... احمد پورشمس الدین مطلق و حجت االله رنجبر کانیهای مختلف استفاده کردهاند .[8] بر مبنای این روش بر اساس خصوصیات طیفی کانیها، باندهای مناسب برای انجام این روش انتخاب میشوند.
-2 زمین شناسی منطقه
منطقه مورد مطالعه بر روی کمربند آتشفشانیرسوبیِ- ارومیه-دختر که در استان کرمان با نام دهج-ساردوئیه شناخته شده قرار گرفته است .[12] نقشه زمین شناسی منطقه در سال 1972 توسط یک گروه زمین شناسی از کشور یوگسلاوی سابق به سفارش سازمان زمین شناسی ایران در مقیاس 1:100000 تهیه گردیده و اطلاعات زمین شناسی از این نقشه استخراج گردیده است. شکل - 2 - ، نقشه 1:50000 زمین شناسی منطقه را نشان میدهد که از نقشه 1:100000 بافت اقتباس شده است.
مرتفعترین نقطه این منطقه، شاه کوه در قسمت شمال غربی نقشه با ارتفاع 4376 متر است. از رودخانههای اصلی میتوان به رودخانههای رابر و رودبر در قسمت مرکزی منطقه اشاره کرد. منطقه مورد مطالعه به طور خلاصه دارای پنج واحد زمین شناسی است که عبارتند از: 1 -سنگهای مربوط به دوران کواترنری که در نیمه جنوبی بطور فراوانی یافت میشوند؛ 2 -سنگهای آتشفشانی دوران نئوژن که بخش کمی از واحدهای زمین شناسی شمال غربی منطقه و بخش کمتری در نیمه جنوبی منطقه را دارا می باشند؛ -3رسوبات الیگوسن-میوسن که بخش عمده واحدهای رسوبی نیمه جنوبی منطقه را شامل میشوند؛ -4تودههای نفوذی با سن میوسن و -5سنگهای آتشفشانی ائوسن که بیشترین واحدهای زمین شناسی منطقه را دارا می باشند؛
این سنگها در مناطق مرکزی بیشتر یافت شده و عمدتا در اطراف تودههای نفوذی یافت میشوند. سنگهای گرانیتوئیدی با سن میوسن عمدتاً در قسمتهای مرکزی و شمال منطقه دیده میشود و تشکیل دهنده اصلی شاه کوه - کوه لاله زار - و بعضی قسمتهای لالهزار میباشند. این تودههای نفوذی در برخی مناطق دگرسان شدهاند و در برخی مناطق با کانی سازی همراه میباشند. بالاترین قسمت شاه کوه عمدتاً از کنگلومرا و بخش پایینی واحد غربی از کنگلومرا و توف تشکیل شده است. در قسمتهای شیب دار غرب شاه کوه رخنمونهایی از سکانسهای جوانتر از ائوسن وجود دارد که به احتمال زیاد با واحدهای مذکور دگرشیبی دارند.
در قسمت جنوبی این کوه دگرشیبیها با لایههایی از کنگلومرا پوشیده شده که دانه بندی آن به سمت بالا، کنگلومرای قرمز و ماسه سنگ میباشد. این لایه شامل چندین افق آهکی میباشد که این توالی در میوسن میانی رخ داده است 12]، 13 و [.14کانسارهای منطقه عمدتاً پورفیری - پی نگین، لاله زار3 و - 4 و رگه ای - سرب و روی قنات مروان - می باشند که در امتداد کانسارهای مختلف موجود بر روی کمربند آتشفشانیرسوبیِ- ارومیه-دختر بهوجود آمدهاند .[12]
-3 مواد و روشها
قبل از پردازش تصاویر استر و سنتینل-2آ، پیشپردازشهایی بر روی این تصاویر اعمال شد. این تصاویر قبلاً توسط سازمانهای توزیع کنندهی دادهها زمین مرجع شده بودند. بر اساس گفتهی مارس و روان باند 5 استر مقداری پایین تر از آن چیزی که بایستی ثبت کند نشان میدهد. لذا بایستی بر این اساس مقدار متوسط %7/9 به این باند اضافه گردد .[7] بعد از تصحیح باند 5، تصحیحات اتمسفری اعمال شد. جهت پردازش تصاویر سنتینل-2آ و پنج باند TIR1 استر از تصحیح IARR و بر روی باندهای SWIR2 و VNIR3 تصویر استر، تصحیح اتمسفری FLAASH انجام شد.
