بخشی از مقاله
چکیده :
یکی از روش هاي کم هزینه و سریع براي پی جویی و اکتشاف مواد معدنی بویژه در نواحی وسیع، استفاده از تکنیک هاي سنجش از دور می باشد. با توجه به ارتباط بین کانی سازي ، آلتراسیون ها و گسل ها می توان گفت که با شناسایی آلتراسیون ها و گسل ها می توان پی بوجود مواد معدنی برد. در این مطالعه با استفاده از تصاویر ماهواره ASTER و بهره گیري از تکنیک هاي مختلف دور سنجی از جمله نسبت هاي باندي و روش کمترین مربعات رگرسیون شده - LS-Fit - ، اطلاعات مربوط به آلتراسیون هاي منطقه ساري گوناي در استان کردستان استخراج گردیده است.
در نتیجه این پردازش آلتراسیون هاي رسی که فاکتور مهمی براي پی جویی ذخایر معدنی بخصوص ذخایر اپی ترمال می باشند، در منطقه شناسایی گردیدند. مقایسه نتایج مربوط به روش هاي LS-Fit و نسبت هاي باندي نشان می دهد که این روش ها ابزارهاي توانمندي جهت پردازش تصاویر ماهواره به منظور شناسایی نواحی پتانسیل دار معدنی می باشند. بکارگیري تکنولوژي سنجش از دور می تواند نقش مهمی در مدیریت زمان و هزینه در فرآیند پی جویی و اکتشاف مواد معدنی ایفا نماید.
مقدمه
دور سنجی یا سنجش از دور - Remote Sensing - دانشی است که با اندازه گیري اشعه الکترومغناطیس حاصل از انعکاس نور خورشید از یک شئی و با مشاهده آن از فاصله دور و بدون تماس فیزیکی با آن ، می تواند اطلاعات ارزنده اي را ارایه نماید.]۱[ با استفاده از این اطلاعات در مراحل بعدي و با تجزیه و تحلیل آنها می توان نتایج مفیدي را از آن شئی استخراج کرد. امروزه از تکنیک هاي دور سنجی در جهان استفاده هاي زیادي می شود که یکی از کاربرد هاي مهم آن در اکتشاف ذخایر معدنی می باشد. تکنیک هاي دور سنجی امکان شناسائی و اکتشاف مقدماتی یک محدوده وسیع را با دقت و سرعت بالا و هزینه کم میسر می سازد. در شناسایی ذخایر معدنی از داده هاي سنجنده هاي مختلف استفاده می شود که در این بین استفاده از داده هاي سنحنده هاي ASTER و ETM+ به سبب ارزان و سهل الوصول بودن بیشتر از سایر سنجنده هاست.
تشخیص آلتراسیون ها به عنوان شواهد مهم کانی سازي معدنی در بسیاري از کانسار هاي معدنی نظیر معادن طلاي اپی ترمال و مس-طلا پورفیري در مرحله پی جوئی بسیار حائز اهمیت است. سنگ هاي آذرین تکتونیزه زمانی که در مجاورت محلول هاي گرمابی قرار گیرند با توجه به نوع سنگ, درجه حرارت, فشار و ترکیب و خصوصیات دیگر محلول هاي گرمابی و همچنین شرایط محیط تشکیل, تبدیل به زون هاي دگرسان مختلف - فیلیک، سیلیسی, آرژیلیک، پروپیلیتیک واکسید هاي آهن - می شوند. بعضی از این نوع زون ها که تحت تاثیر محلول هاي کانه ساز - حاوي معدنی و عناصر همراه - تشکیل شده باشند, می توانند در پی جوئی ذخایر معدنی نظیر طلاي نوع اپی ترمال, کارلین, چشمه آب گرم و مزوترمال و مس-طلا پوفیري حایز اهمیت باشند. با پردازش و تفسیر داد هاي ASTER می توان زون هاي آلتره آرژیلی, پروپلیتی و اکسید هاي آهن را با دقت 15 متر بر روي زمین تفکیک نمود.
در ادامه، ابتدا ، اطلاعات زمینه اي، در مورد روش دورسنجی و سپس نتایج حاصل از روش نسبت باندي و LS-fit به منظور شناسایی کانی هاي داراي بنیان OH ارائه خواهد شد.
اطلاعات زمینه اي
از نظر کلی دورسنجی نوعی فناوري است که در آن می توان از یک پدیده، اطلاعات فیزیکی و شیمیایی به دست آورد، بدون آنکه این پدیده، از نزدیک لمس شود. از دیدگاه اکتشاف، مقصود از دورسنجی فرآیندي است که طی آن با استفاده از تصاویري که به وسیله ماهواره هاي مستقر در مدار زمین تهیه می شود، و حاوي واکنش هاي بخش هاي مختلف زمین نسبت به امواج الکترومغناطیسی است که بر آن ها می تابد، می توان پوسته زمین را از نظر وجود مواد معدنی خاص، ساختارهاي ویژه تشکیل مواد معدنی و نیز ساختارهاي تکتونیکی، مورد کاوش قرار داد.]۴[ در برخورد امواج الکترومغناطیسی با هر پدیده ، سه فرآیند انعکاس، جذب و عبور انجام می گیرد که میزان هر یک، به طول موج انرژي تابیده و نیز خصوصیات فیزیکی و شیمیایی آن پدیده بستگی دارد و می توان با استفاده از این خاصیت زون هاي آلتراسیون مختلف را شناسایی کرد.
روش نسبت باندي
یکی از روش هاي رایج در پردازش تصویر، روش Band Ratio می باشد . این روش اثرات توپوگرافی و سایه ها را از بین برده و یکسري از نویزها را افزایش و سري دیگري را کاهش می دهد . علاوه بر آن اختلاف بین درجات روشنایی را آشکار کرده و مرزها را مشخص تر می سازد . بنابراین براي جدا کردن مرز واحد هاي سنگی و تشخیص سنگ ها بکار می رود . با شناخت خصوصیات انعکاسی پدیده هاي مختلف و با استفاده از این روش می توان پدیده هاي مختلف را بارز ساخت. بعنوان نمونه در این تحقیق براي مشخص کردن مناطق داراي بنیان OH از نسبت باندي 5 به 7 استفاده شده، چرا که کانی هاي رسی در باند 5 بیشترین انعکاس و در باند 7 بیشترین جذب را دارند و نسبت این دو باند می تواند در تعیین مناطق داراي بنیان OH بسیار کارآمد باشد
شکل:1 استفاده از نسبت باندي مرکب - - 7/6 - - 4/6 جهت شناسایی آلتراسیون آرژیلیک
