بخشی از مقاله
چکیده:
پتاسیم سوربات و سدیم بنزوات از جمله مواد نگهدارنده هستند که در سال های اخیر بطور وسیعی در صنعت غذا برای جلوگیری از فساد و رشد باکتری ، کپک و مخمر در مواد غذایی از آنها استفاده می شود. در این تحقیق یک روش سریع و تکرار پذیر و قابل اعتماد برای اندازه گیری سدیم بنزوات و پتاسیم سوربات - نگهدارنده ها در مواد غذایی - در چند نمونه ماده غذایی بسته بندی از قبیل دوغ،سس مایونز، سس کچاب، کیک،کلوچه ،نوشابه و آب میوه طراحی و بکار گرفته شده است.
واژه های کلیدی: پتاسیم سوربات ،سدیم بنزوات،دستگاه HPLC ، مواد غذایی
مقدمه
برای جلوگیری از فساد مواد غذایی بسته بندی مانند آب میوه ها، نوشابه ها، سس های غلیظ، پنیر و غیره،اغلب اوقات، برخی نگهدارنده های شیمیائیمانند سدیم بنزوات و یا پتاسیم سوربات به آن ها اضافه می شوند.اضافه کردن این نوع افزودنیها از رشد قارچ و فساد زودرس مواد غذائی جلوگیری کرده و آ نها را درشرایط تازه و مناسب نگه می دارند.در هر صورت، بر اساس قوانین بین المللی غذا و دارو - FDA - افزودنی های غذائی فقط در صورتی که سالم وبی ضرر بوده و روی بر چسب ماده غذائی این مطلب ذکر شده باشد، مجاز هستند - . - 1 اهمیت افزودنی های مواد غذائی و اثرآن ها روی سلامت مصرف کننده همیشه مورد توجه دانشمندان بوده است .در برخی از مقالات درمورد حساسیت به این نوع مواد افزودنی گزارش شده است - . - 2روش های مختلفی برای اندازه گیری بنزوات و سوربات در مواد غذایی وجود دارد.برخی از این روش ها عبارتند از: کروماتوگرافی لایه نازک،اسپکتروسکوپی UV ،کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC و کروماتوگرافی گازی . - 3- 7 - GC
مواد و روش ها
جمع آوری نمونه همه نمونه های مواد غذایی از سوپرمارکت های شهرستان جهرم خریداری شدند.
مواد شیمیایی و معرف ها
بنزوات،پتاسیم سوربات،آمونیوم استات و استو نیتریل با HPLC grade همگی از شرکت مرک آلمان
روش HPLC
آماده سازی فاز متحرک
0/3گرم آمونیم استات در حدود 900 میلی لیتر آب مقطر HPLC grade در بالن یک لیتری حل شد. با اضافه کردن 0/5میلی لیتر استیک اسید گلاسیال pH محلول بر روی 4/2 تنظیم گردید سپس حجم محلول با آب مقطر به یک لیتر رسانده شد. محلول بافر با صافی نایلونی صاف شد و در مرحله بعدی 900 میلی لیتر آن با 100 میلی لیتر استونیتریلHPLC grade مخلوط شد و بعد از خارج کردن گازها از آن به عنوان فاز متحرک استفاده شد .
محلول های استاندارد
محلول استوک استاندارد با حل کردن 0/1 گرم سدیم بنزوات و 0/1 گرم پتاسیم سوربات در آب دیونیزه با گرید HPLC و به حجم رساندن محلول در بالن ژوژه 100ml تهیه شد.برای رسم نمودار کالیبراسیون،محلول های استاندارد از طریق رقیق کردن نمونه استوک توسط فاز متحرک با غلظت های5،10،15،20و 25 ppm تهیه شدند.
آماده سازی نمونه
نمونه های جامد: 10گرم از هر یک از نمونه های جامد - کیک،کلوچه،سس کچاب و سس مایونز - با 50 ml فاز متحرک رقیق شد و به مدت 2 دقیقه خوب به هم زده شد و بعد از صاف کردن 1 ml محلول زیر صافی در بالن ژوژه 10 با فاز متحرک به حجم رسید.همه نمونه ها با صافی سر سرنگی 0/45 میکرون صاف و آماده تزریق شدند.نمونه های مایع: 1ml نوشابه ، 5 ml دوغ و 5 ml آب میوه هر کدام بصورت جداگانه در بالن ژوژه 10 ml ریخته و با فاز متحرک به حجم رسید.سپس با فیلتر سرسرنگی صاف و برای تزریق آماده شد.
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC
در این تحقیق از دستگاه HPLC مدل شیماتزو ژاپن با دتکتور UV اسثفاده شده است. روش مورد استفاده Isocratic ،حجم تزریق : 20 میکرولیتر ،دمای ستون برابر با دمای محیط ، نوع ستون : 4.6 *150 mm C18 ، 5 J ،فاز متحرک : محلول بافر استات و استونیتریل به نسبت 90 به 10 ،طول موج دتکتور : 225 نانومتر، سرعت جریان حلال: 1 ml/min ،زمان اجرا : 25 دقیقه بوده است.نتایج بدست آمده در جدول شماره - 1 - آمده است.غلظت سدیم بنزوات و پتاسیم سوربات در نمونه با استفاده از روش استاندارد خارجی محاسبه شد.برای بررسی بهتر صحت نتایج ،نمونه های کنترلی - اسپایک - نیز به این صورت آماده شدند که مقدار مشخص سدیم بنزوات و پتاسیم سوربات به نمونه ها اضافه شده و مقدار ردیابی شده آن محاسبه شدتا تطابق مقدار افزوده شده و بررسی شده را مشخص کند.
نتایج و بحث
نتایج مربوط به رسم منحنی رگرسیون استاندارد نشان داد رابطه بین غلظت و پاسخ آشکارساز خطی است.حد تشخیص روش پس از رقیق سازی مکررمحلول استاندارد بدست آمد.برای شناسایی دقیق پیک سوربات و بنزوات به نمونه های مواد غذایی مقدار مشخصی استاندارد اضافه و تزریق صورت گرفت و سطح زیر پیک آن با سطح زیر پیک نمونه به تنهایی و استاندارد به تنهایی مقایسه گردید.و برای اطمینان بیشتر برای هر غلظت سه بار اسپایک تکرار شد و درصد بازیابی محاسبه گردید.درصد بازیابی بین %93-103 بدست آمد.لازم به تأکید است که از میان نمونه های مواد غذائی تهیه شده از سوپر مارکت های سطح شهر تعدادی نمونه های مایع شامل آب میوه ، نوشابه، دوغ، .نمونه های نیمه جامد شامل سس مایونز و سس کچاب و نمونه های جامد شامل کیک و کلوچه بودند.
ستون سمت چپ جدول - 1 - مقادیر مجاز سدیم بنزوات و پتاسیم سوربات را در نمونه های غذایی مشابه نشان می دهد که توسط کمیته بین المللی غذا و دارو تعیین و توصیه شده اند .با توجه به مقادیر اندازه گیری شده در نمونه های تحقیق حاضر، و مقایسه آن ها با اندازه های مجاز، مشخص می شود که میزان نگهدارنده ها در اغلب آن ها کمتر از میزان مجاز بوده است .نکته قابل توجه این که روی بر چسب همه نمونه های مورد بررسی در این تحقیق اغلب عبارت" عاری از نگهدارنده "وجود داشت در حالی که مقادیر یافت شده در برخی موارد بیشتر از مقدار مجاز بین المللی هستند.
نتیجه گیری کلی
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا یک روش سریع و تکرار پذیر برای اندازه گیری میزان نگهدارنده ها در مواد غذایی می باشد.
سپاسگزاری:
با سپاس فراوان از معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی جهرم که در انجام این تحقیق ما را یاری رساندند.
