بخشی از مقاله
چکیده:
پتاسیم سوربات و سدیم بنزوات از جمله مواد نگهدارنده هستند که در سال های اخیر بطور وسیعی در صنعت غذا برای جلوگیری از فساد و رشد باکتری ، کپک و مخمر در مواد غذایی از آنها استفاده می شود.هدف از این تحقیق تعیین مقدار این نگهدارنده ها در سس مایونز به دو روش اسپکتروفتومتر UV و HPLC و مقایسه این دو روش بوده است.نتایج نشان داد که با روش HPLC می توان مقادیر اندک سدیم بنزوات و پتاسیم سوربات را در نمونه سس مایونز ، با حذف تداخل ترکیباتی که ممکن است در ناحیه طیف UV بنزوات و سوربات در روش اسپکتروفتومتر جذب داشته باشند ،اندازه گیری کرد
واژه های کلیدی: پتاسیم سوربات ،سدیم بنزوات،دستگاه HPLC ، سس مایونز
مقدمه
برای جلوگیری از فساد مواد غذایی بسته بندی مانند آب میوه ها، نوشابه ها، سس های غلیظ، پنیر و غیره،اغلب اوقات، برخی نگهدارنده های شیمیائیمانند سدیم بنزوات و یا پتاسیم سوربات به آن ها اضافه می شوند.اضافه کردن این نوع افزودنیها از رشد قارچ و فساد زودرس مواد غذائی جلوگیری کرده و آ نها را درشرایط تازه و مناسب نگه می دارند.در بررسی های انجام شده بر روی برخی از مواد نگهدارنده اثرات مختلف آنها بر روی میکروارگانیسم ها گزارش شده اند. در این تحقیقات سدیم بنزوات به عنوان ماده آنتی باکتریال و پتاسیم سوربات به عنوان ضد قارچ و کند کننده رشد کپک معرفی شده است - 1-2 - معرفی شده است در هر صورت، بر اساس قوانین بین المللی غذا و دارو - FDA - افزودنی های غذائی فقط در صورتی که سالم وبی ضرر بوده و روی بر چسب ماده غذائی این مطلب ذکر شده باشد، مجاز هستند .به عنوان مثال، سدیم بنزوات و پتاسیم سوربات در سس مایونز مجموعا تا 750 ppmمجاز می باشد - . - 3
اهمیت افزودنی های مواد غذائی و اثرآن ها روی سلامت مصرف کننده همیشه مورد توجه دانشمندان بوده است .در برخی موارد گزارش هائی درمورد حساسیت به این نوع مواد افزودنی گزارش شده اند . - 4 - روش های مختلفی برای اندازه گیری بنزوات و سوربات در مواد غذایی وجود دارد.برخی از این روش ها عبارتند از: کروماتوگرافی لایه نازک،اسپکتروسکوپی UV ،کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC و کروماتوگرافی گازی - 5-8 - GCدر این تحقیق تعیین مقدار پتاسیم سوربات و سدیم بنزوات در سس مایونز به دو روش اسپکتروفتومتر UV و HPLC و مقایسه این دو روش انجام شده است.
مواد و روش ها
جمع آوری نمونه همه نمونه های سس مایونز از سوپرمارکت های شهرستان جهرم خریداری شدند.
مواد شیمیایی و معرف ها
سدیم بنزوات،پتاسیم سوربات،آمونیوم استات،پترولیوم بنزن، هیدروکلریک اسید و استو نیتریل HPLC grade همگی از شرکت مرک آلمان
روش اسپکتروفتومتری UV
روش UV مطابق با استاندارد به شماره - 5518سال - 1978 و - 1983 - 6560 انجام شد.
آماده سازی استاندارد
100میلی گرم سوربات پتاسیم و بنزوات سدیم را بطور جداگانه در بالن ژوژه 100 ml ریخته محتوی بالن ها با آب مقطر به حجم رسانده شد - محلول ذخیره - به ترتیب 1،2،3،4،5،6 میلی لیتر از استاندارد ذخیره به بالن های 100منتقل کرده و با آب مقطر به حجم رسانده شد.5 میلی لیتر از هر یک از استانداردهای تهیه شده در بالن ژوژه های 50 میلی لیتری جداگانه ریخته شد. 5 میلی لیتر آب نیز به عنوان نمونه تهی - شاهد - در بالن ژوژه میلی لیتری 50 ریخته شد.0/4 میلی لیتر اسید کلریدریک 6 نرمال را به همه بالن ها اضافه کرده و بالن ها با اتردوپترول به حجم رسانده شد. هریک ازبالن ها به مدت 2 دقیقه به شدت به هم زده شد. سپس جذب استاندارد های آماده شده در طول موج 228 برای بنزوات و 250 برای سوربات خوانده و منحنی کالیبراسیون رسم گردید.
آماده سازی نمونه
10 گرم از هر یک از نمونه های سس مایونز را با 90 میلی لیتر آب مقطر رقیق کرده و به مدت 2 دقیقه خوب به هم زده شد .بعد از صاف کردن 5 ml از محلول صاف شده و 0/4 ml هیدروکلریدریک اسید 6 نرمال را در بالن 50 ml با اتر پترولیوم به حجم رسانده و به مدت یک دقیقه خوب به هم زده شد و به این ترتیب نمونه ها برای آنالیز با دستگاه آماده شد.
اسپکتروفتومتری UV
انالیز نمونه ها با دستگاه اسپکتروفتومتر UV مدل CE7500 دو پرتویی در دو طول موج 228 برای بنزوات و 250 برای سوربات انجام شد.نتایج در جداول آمده است. - جدول1و2و - 3
روش HPLC
آماده سازی فاز متحرک
0/3گرم آمونیم استات در حدود 900 میلی لیتر آب مقطر HPLC grade در بالن یک لیتری حل شده و با افزایش 0/5 میلی لیتر استیک اسید گلاسیال pH محلول بر روی 4/2 تنظیم شد سپس حجم محلول با آب مقطر به یک لیتر رسید.محلول بافر با صافی نایلونی صاف شد و در مرحله بعدی 900 میلی لیتر آن با 100 میلی لیتر استونیتریل HPLC grade مخلوط شد و بعد از خارج کردن گازها از آن به عنوان فاز متحرک استفاده شد .
محلول های استاندارد
محلول استوک استاندارد با حل کردن 0/1 گرم سدیم بنزوات و 0/1 گرم پتاسیم سوربات در آب دیونیزه با گرید HPLC و به حجم رساندن محلول در بالن ژوژه 100ml تهیه شد.برای رسم نمودار کالیبراسیون،محلول های استاندارد از طریق رقیق کردن نمونه استوک توسط فاز متحرک با غلظت های5،10،15،20و 25 ppm تهیه شدند.
آماده سازی نمونه
10 گرم از هر یک از نمونه های سس مایونز با 50 ml فاز متحرک رقیق شد و به مدت 2 دقیقه خوب به هم زده شد .پس از صاف کردن 1 ml محلول زیر صافی را در بالن ژوژه 10 ml با فاز متحرک به حجم رسانده شد.همه نمونه ها با صافی سر سرنگی 0/45 میکرون صاف و آماده تزریق شدند.
کروماتوگرافی مایع با کارایی بالا HPLC
در این تحقیق از دستگاه HPLC مدل شیماتزو ژاپن با دتکتور UV استفاده شده است. روش مورد استفاده Isocratic ،حجم تزریق : 20 میکرولیتر ،دمای ستون برابر با دمای محیط ، نوع ستون : 4.6 *150 mm C18 ، 5 J ،فاز متحرک : محلول بافر استات و استونیتریل به نسبت 90 به 10 ،طول موج دتکتور : 225 نانومتر، سرعت جریان حلال: 1 ml/min ،زمان اجرا : 25 دقیقه بوده است.نتایج بدست آمده در جداول آمده است - جدول 1و2و - 3 غلظت سدیم بنزوات و پتاسیم سوربات در نمونه با استفاده از روش استاندارد خارجی محاسبه شد.برای بررسی بهتر صحت نتایج ،نمونه های کنترلی - اسپایک - نیز به این صورت آماده شدند که مقدار مشخص سدیم بنزوات و پتاسیم سوربات به نمونه ها اضافه شده و مقدار ردیابی شده آن محاسبه شدتا تطابق مقدار افزوده شده و بررسی شده را مشخص کند. - جدول 4 و - 5
نتایج و بحث
نتایج مربوط به رسم منحنی رگرسیون استاندارد نشان داد رابطه بین غلظت و پاسخ آشکارساز خطی است.حد تشخیص روش پس از رقیق سازی مکررمحلول استاندارد بدست آمد.برای شناسایی دقیق پیک سوربات و بنزوات به نمونه های مواد غذایی مقدار مشخصی استاندارد اضافه کرده و تزریق صورت گرفت و سطح زیر پیک آن با سطح زیر پیک نمونه به تنهایی و استاندارد به تنهایی مقایسه شد.و برای اطمینان بیشتر برای هر غلظت سه بار اسپایک تکرار شد و درصد بازیابی محاسبه گردید.درصد بازیابی بین %93-103بدست آمد.
نتیجه گیری کلی
با روش HPLC می توان مقادیر اندک بنزوات سدیم و سوربات پتاسیم را در نمونه سس مایونز ، با حذف تداخل ترکیباتی که ممکن است در ناحیه طیف UV بنزوات و سوربات در روش اسپکتروفتومتر جذب داشته باشند ،اندازه گیری کرد.
سپاسگزاری:
با سپاس فراوان از معاون غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی جهرم که در انجام این طرح ما را یاری رساندند.
