بخشی از مقاله
چکیده
رشد شتابان گردشگری در جهان و منافع حاصل از آن، موجب توجه ویژه ی دولت ها و برنامه ریزان شده و شکل گیری شیوه های جدید سیاست گذاری در این زمینه را درپی داشته است. کشورهای پیشرفته ی دنیا پیش از دیگر کشورها به اهمیت گردشگری پی برده و برنامه ریزی های گسترده ای برای رشد همه جانبه ی آن انجام داده اند. گردشگری می تواند در بسیاری از کشورهای رو به پیشرفت که منابع اقتصادی چندانی ندارند، به مهم ترین منبع اقتصادی این کشورها تبدیل شود.
هدف از نگارش این مقاله نشان دادن این مهم است که گردشگری می تواند راهکاری مناسب برای اشتغال زایی ودرآمد و همچنین باعث توسعه، زیرساخت های و در نتیجه توسعه منطقه ای گردد. مطالعه حاضر از نوع تحقیق توصیفی -تحلیلی است و با استفاده از مطالعات کتابخانه ای می باشد و برای جمع آوری داده ها و اطلاعات از روش های مانند مشاهده و مصاحبه با مردم و مسئولین استفاده شده است.
نتایج پژوهش نشان می دهد گسترش گردشگری ضمن ایجاد اشتغال و درآمد برای گروه هایی مختلف جامعه باعث گسترش امکانات و زیربناها، گسترش سرمایه گذاری ها، توسعه و بهبود حمل و نقل ، احیاء و حفاظت از جاذبه های تاریخی، احداث تسهیلات اقامتی برای گردشگران و در نهایت باعث توسعه و پیشرفت منطقه ای شود.
مقدمه
امروز گردشگری یکی از مهمترین ارکان اقتصادی جهان است که باتوجه به توسعه روز افزون خود به یکی از بخش های اصلی اقتصادی ویرمایه گذاری درجهان مبدل شده است .گردشگری در حوزه های مختلف صورت می گیرد که طیف وسیعی ازانواع گردشگری را باتوجه به منابع ،امکانات و مواعب طبیعی ،تاریخی ،فرهنگی ،ورزشی ،درمانی و......راشامل می گردد.صنعت روبه رشد گردشگری ،نقش مهمی درتوسعه کشورهای درآینده خواهد داشت
توسعه گردشگری درمناطق روستایی عنصری اساسی است ویکی ازراه هایی نجات روستاها ازفقر،مهاجرت ومشکلات اجتماعی واقتصادی به شمار می رود،در اکثرنواحی روستایی روستایی به دلیل غالب بودن اقتصادد کشاورزی وآسیب پذیری آن،توجه به دیگر فعالیت های توسعه ای نظیر گردشگری به عنوان مکمل این بخش می تواند ازجنبه های مختلف تضمینی در بهبودشرایط زندگی روستایی می تواند درتوانمندسازی مردم محلی وتوسعه منابع انسانی ،تنوع بخشی اقتصادی ورشد آن،خلق فرصت های شغلی ،حل معظل بیکاری ،ارتقای استانداردهای زندگی ازطریق تامین خدمات اجتماعی وپرکردن شکاف بین نواحی شهری وروستایی به کلانشهرها نقش عمده ای داشته باشد
صنعت اکوتوریسم درکویر به شکل فزایند ه ای در ابعاد جهانی حال توسعه است،به نظر میرسد با که در توجه
به تغییراتی که و علایق انگیزه گردشگران کنونی ایجاد شده است،بیابان ها ها وکویرها مناطقی خواهند بود که در آینده از بازار بیشتری را گردشگران طبیعت به خود اختصاص خواهند داد
اگرچه بیابان دارای تولیدات گیاهی اندک است ولی پتانسیل تولیدی درخودنهفته داردکه اگرچه به درستی شناخته شده وموردبهره برداری قرارگیرد درجهت مهار بیابان زایی نیزگام های مفیدبرداشته خواهدشد
باتوجه به اینکه بخش وسیعی از ایران را تشکیل می دهد توانمندی بارز کشوردرامرگردشگری ،اکوتوریسم بیابانی می باشد. افزایش درآمدارزی وسرمایه گذاری داخلی وخارجی وتوجه بیش ازپیش به اکوتوریسم مناطق بیابانی می تواند زمینه رسیدن به اشتغال کامل ،افزایش درامدارزی ،معرفی فرهنگ وتمدن ایرانی به جهانیان ،آشناکردن مردم یا جاذبه های طبیعت گردی ودرهم شکستن مرزهای قومی رافراهم می کندبرنامه ریزی وتوسعه پایدارگردشگری واکوتوریسم بایدبه نحوی باشدکه حداکثرمنابع وحداقل تاثیرات منفی برمحیط باشد
مبانی نظری
رشد شتابان گردشگری در جهان و منافع حاصل از آن، موجب توجه ویژه ی دولت ها و برنامه ریزان شده و شکل گیری شیوه های جدید سیاست گذاری در این زمینه را درپی داشته است. کشورهای پیشرفته ی دنیا پیش از دیگر کشورها به اهمیت گردشگری پی برده و برنامه ریزی های گسترده ای برای رشد همه جانبه ی آن انجام داده اند. گردشگری می تواند در بسیاری از کشورهای رو به پیشرفت که منابع اقتصادی چندانی ندارند، به مهم ترین منبع اقتصادی این کشورها تبدیل شود. به همین سبب اکثر کشورهای رو به پیشرفت برنامه های مختلفی آغازکرده اند
همان طورکه گردشگری به عنوان بزرگ ترین صنعت جهان امروزمعرفی شده است،طبیعت گردی - اکوتوریسم - که زیر مجموعه ای ازگردشگری به شمار می رود نیز به عنوان یک صنعت پویای جهانی ازرشدی بسیار سریع برخودار می باشد. اکوتوریسم نوعی گردشگری بااصول اولیه درحفظ محیط زیست ودر راستای پایدارگونه ها وزیستگاه طبیعی دست نخورده ومشاهده نزدیک حیات وحش گیاهی وجانوری می باشد.طبیعت گردی ازنظرفنل حرکتی هم گراست به طوری که افراد ومناطق بسیاری درکنارهم وبه طوری مستقل تلاش می نمایندتابه نیاز انسان هاجهت دستیابی به فرصت ها وموقعیت هایی که بتوانند درکنارطبیعت ،همگام وسازگار باآن به سیروسفربپردازد،پاسخ دهد
بازیدجهانگردان ازنواحی بیابانی روبه افزایش ونیازهای روحی،روانی ،تفریحی وگذارن اوقات فراغت گردشگربه گونه ای است که آرامش ،پاکیزگی وسکوت محیط بیابانی به آن پاسخ می دهد.وجوددشت های گسترده وهمواربرای انجام برای انجام ورزش های متنوع ازجمله اتومبیل رانی ،موتورسیکلت ودوچرخه سواری روی ماسه زارها،شترسواری ،استفاده ازهواوفضای آرام شب های بیابانی ،زمینه های مطالعاتی گیاهی وجانوری - فلون وفلور - بیابانی،زمین شناسی منحصربه فردوچشماندازهای شگفت انگیزازاهمیت زیادی برخورداراست.بنابراین انسان متمدن وشهرنشین که همواره باکارزیاد،فشارهای روحی وروانی وآلودگی صوتی وهوا مواجه است.تاحدزیادی به یک چنین فضاهای آرام واستثنایی نیازدارد
بیابان منشا،خردوالهام است.آرامش وبی کرانی پهنه بیابان انسان را به خلائی فرومی بردکه ازمکان و زمان دورش می کند،درواقع بیابان تجلی گاه گونه هایی ازحیات اند که تفکر زیادی می طلبد واین ویژگی ها برای گردشگران بهعنوان جاذبه های مهم مطرح می شوند
روش تحقیق
مطالعه حاضر از نوع توصیفی- تحلیلی است که به روش پیمایشی انجام گرفته و دارای دو قسمت اسنادی و کمی است. در قسمت اسنادی از طریق مطالعه کتابخانه ای به جمع آوری مطالعات مکتوب و پیشینه تحقیق پرداخته شده و در قسمت کمی که شامل پیمایش میدانی است. و برای تجزیه و تحلیل اطلاعات روش SWOT استفاده شده است
منطقه موردمطالعه
استان یزد با مساحت حدود131550 کیلومترمربع در مرکز ایران و در حاشیه دشت کویر و دشت و بیابان لوت از یک سو، و کوههای نایین و پیش کوه های زاگرس از سوی دیگر قرار دارد. این استان براساس شواهد باستان ازنواحی تاریخی کشور به شمار می رود و از لحاظ ویژگیهای طبیعی همچون داشتن کوه - شیرکوه - 4075کویرها و چاله های پست چاله طبس 650 متر ، کمتر از دشت های وسیع با محیط زیست متنوع - دشت بهادران و هرات و مرودست - جالب توجه است.
این استان در فلات مرکزی ایران و در کمر بند خشک و نیمه خشک نیمکره شمالی با اقلیم گرم و خشک بیابانی قرار دارد اما شرایط محلی دگرگونی های محدودی را در آن پدید آورده است، به گونه ای که از یک سو ارتفاعات شیرکوه شعاع وسیعی از منطقه را تحت تأثیر عوامل مثبت قرار داده - آب و هوای ملایم - و از سوی دیگر کویرها، نمکزارها و دشتهای وسیع و لخت در مرکز و مشرق ایران بر میزان خشکی و شدت کویری آن افزوده است. از این رو نوسان در تابستان و زمستان بین شب و روز بسیار است
درجه حرارت هوا در طول 20 سال بین حداقل تا + 46 در نوسان است و این استان را با دو فصل بلند گرما اسفند تا مهرماه و فصل کوتاه سرد از آبان تا اواخر بهمن ماه مواجه می سازد که این محدودیت اقلیمی تأثیری جدی برعرصه های زیست محیطی در امر اکوتوریسم منطقه گذشته است
با توجه به موقعیت نسبی و جغرافیایی استان یزد و واقع شدن آن در کمربند خشک و بیابانی کشور،این استان در گروه مناطق خشک و با آب و هوای گرم بیابانی طبقهبندی می شود. وجود کویرهای محلی و منطقهای مهم چون سیاه کوه، ساغند، بافق، ابرکوه، هرات، زرین و برخی دیگر موجب گردیده است تا این موهبت الهی به عنوان یکی شاخص برنامه های مهم و پتانسیل بالفعل در ریزی مورد استفاده قرار گیرد
تورهای مناطق کویری و بیابانی
در چنین تورهایی بازدید کوتاه مدت گردشگران از عوارض کویری و بیابانی مدنظر است. افرادی که به این گونه تورها مراجعه میکنند از هر سنی می توانند باشند؛ پس در این نوع تورها به تنوع فعالیتها باید توجه داشت تا گردشگر در طول برگزاری تور خسته نشود این تورها می پیاده تواند خاص افراد یا گردشگرانی باشد که دارای حس ماجراجویانه و همچنین توانایی برای روی و حضور در شرایط سخت مناطق کویری و بیابانی باشند. برای برپا یی چنین تورهایی باید سایت هایی انتخاب شوند که ضمن نزدیک بودن به لندفرم های ماسهای، به لندفرم های مناطق کویری نیز نزدیک باشند ،کویر اردکان مکان مناسبی است.
افزون بر اینها، نزدیکی به یکی از مراکز جمعیتی نیز نباید فراموش شود.تفاوت این تورها با تورهای ماجرا جویانه در این است که در چنین تورهایی گردشگران به عمق عوارض موجود برده نمی شوند و بعد از دیدن مناطق بیابانی به محل اقامت برمی گردندشامل:
مسابقات اتومبیل رانی و موتورسیکلت خورشیدی رانی ، جلب گردشگر آفتابی، برپایی مسابقه مقاومت پای لخت روی ماسه های داغ ، پختن تخم مرغ در ماسه،دیدارازقلعه ها وکاروانسراها درطول مسیر.اما همان طور که پیش تر نیز به آن اشاره شد، نقاط ضعف و تهدیدهایی هم در این زمینه وجود دارد که لازم به منظور جلب گردشگران بیشتر و توسعه این صنعت، در زمینه رفع مسائل و مشکلات اقدامات لازم به عمل آید
بحث و گفتگو
به منظور تحلیل پتانسیل های گردشگری از مدل SWOT استفاده شده است. در این قسمت ویژگی های اقتصادی، اجتماعی-فرهنگی، اکولوژیکی و نهادی شهرستان یزد مورد ارزیابی قرار گرفت و نقاط قوت ، ضعف مشخص شد..
