بخشی از مقاله
چکیده
گردش گری را می توان بعنوان یکی از صنایع مهم در بسیاری از مناطق دنیا در نظر گرفت. نقش این صنعت در توسعه پایدار بر کسی پوشیده نیست. گردش گردی شامل بخش های مختلفی می باشد. شاخه ای از آن تحت عنوان اکوتوریسم یا طبیعت گردی می باشد. اصلیترین فعالیت اکوتوریسم بر پایه طبیعت زنده میباشد که بنا به تعریف، سفری است مسئولانه به مناطقی طبیعی که حافظ محیط زیست بوده و باعث بهبود کیفیت زندگی مردم محلی گردد.
طبیعت گردی حداقل آسیب را به طبیعت و فرهنگ منطقه وارد میکند. عوامل مختلفی در تناسب یا عدم تناسب یک منطقه برای طبیعت گردی دخالت دارند. علاوه بر جاذبه های طبیعی، وجود زیر ساخت ها را می توان از جمله این عوامل در نظر گرفت. همچنین هر منطقه ای الزاما در تمام طول سال از لحاظ طبیعت گردی مناسب نخواهد بود. بخشی از این تناسب به شرایط اقلیمی مناسب برای طبیعت گردی در طول ماه ها و فصول مختلف سال بر می گردد. یکی از این موارد، آسایش اقلیمی است.
در این راستا چندین دمای معادل با نام های مختلف، چندین روش و نیز چندین شاخص معرفی شده است. یکی از این روش ها روش تروجونگ می باشد. در این مطالعه اقدام به بررسی آسایش اقلیمی در منطقه پناهگاه حیات وحش بوروئیه هرات یزد شده است.
نتایج این تحقیق نشان می دهد منطقه مورد مطالعه به منظر استفاده توریست از طبیعت و یا بحث طبیعت گردی در ماه های فروردن و آبان دارای بهترین وضعیت از لحاظ آسایش فیزیکی می باشد. بعد از ماههای مذکور، اردیبهشت، شهریور و مهر را می توان در الویت ماه های بعدی مناسب برای ورود طبیعت گردان به منطقه در نظر گرفت. سایر ماه های سال به لحاظ گرمی یا سردی زیاد از لحاظ آسایش فیزیکی مناسب استفاده گردشگران از طبیعت نمی باشد.
مقدمه
از جمله تأثیرگذارترین عوامل طبیعی در یک منطقه میتوان به آب و هوای آن منطقه اشاره نمود، که با توجه به ماهیت متغیر و پویایی که دارد همواره سبب بروز تحولات بسیار مهمی در عرصههای طبیعی بوده و به همین دلیل شناخت و بررسی وضعیت آن در مطالعات منابع طبیعی از اهمیت بسیار زیادی برخوردار میباشد. در واقع هرگونه فعالیتی در عرصههای طبیعی بدون در نظر گرفتن شرایط اقلیمی و آب و هوایی آن منطقه محکوم به شکست بوده و نتیجه ی مطلوبی به دنبال نخواهد داشت.
با مطالعه ی شرایط آب و هوایی یک منطقه در یک دوره ی آماری مناسب و تعیین مقادیر نرمال پارامترهای مورد بررسی، تلاش میگردد تا ویژگیهای اقلیمی آن منطقه که از شراطی نسبتاً پایداری برخوردار میباشند، تعیین شده و به این ترتبی شناخت نسبتاً مناسبی از وضعیت اقلیمی منطقه ی مورد مطالعه به دست آید. یکی از عوامل مؤثر بر زندگی و آسایش انسان و موجودات زنده که باید مورد توجه قرار بگیرد آسایش فیزیکی به ویژه شرایط جوی و اقلیمی میباشد. موجودات زنده به طور مستقیم و غیرمستقیم متاثر از این شرایط بوده و به نوبه خود بر اقلیم - آب و هوا - موثر واقع شده است. بحث آسایش فیزیکی یکی از موارد بسیار مهم در بحث طبیعت گردی نیز می باشد.
بیشترین عناصر مهم و قابل تاثیر روی زندگی انسان دما، رطوبت، باد و تابش می باشد که در طی چند دهه ی اخیر فعالیت های زیادی برای بیان جنبههای مختلف هواشناسی و موضوع آسایش صورت گرفته است. یکی از موارد اساسی و مهمتر که به ویژه در کشور ما شرایط آسایش فیزیکی را تحت تاثیر قرار می دهد عنصر دما می باشد. دامنه ی گسترده ای از دماها تاکنون اندازه گیری و ثبت شده است ولی دامنه ی باریک و نزدیک به انتهای گرم این دامنه گسترده میباشد.
آسایش دمایی برای اکثر موجودات در ارتباط با دمای مرکزی بدن تعریف میشود که مثلاً برای انسان حداکثر تا دمای 37 درجه ی سانتی گراد می باشد. و در رابطه با سایر موجودات منطقه باید حداکثر دما با توجه به دمای مرکزی بدن آنها تعیین شود. علاوه بر میزان دما، زمان حضور موجودات در آن شرایط حرارتی نیز مهم می باشد. به عنوان مثال تاثیر سرما در چند ساعت حضور در محیطی با دمای -5 درجه ی سانتی گراد بیشتر از تاثیر چند دقیقه حضور در محیطی با دمای -10 درجه ی سانتیگراد میباشد.
بالاترین و پایین ترین دماهای ثبت شده ی رسمی کشور به میزان 54 و -36 درجه ی سانتی گراد است که به ترتیب از چند نقطه خوزستان و شهرستان سقز ثبت شده است. علاوه بر این ذکر این نکته ضروری است که این دماها مربوط به ارتفاع 1/20 تا 2 متری از سطح زمین است که در شرایط استاندارد در پناهگاه هواشناسی به ثبت رسیده است. اینارقام دمایی کاملاً متفاوت از دمای سطح زمین است که از برخی از منابع غیررسمی تا حدود 100 درجه ی سانتیگراد هم از کویر به ثبت رسیده استدمای. خیلی بالا یا خیلی پایین سریعاً منجر به مرگ افراد می شود. در دمای فوق العاده زیاد دفع زیاد آب و نمک بدن و بروز اختلالات فیزیولوژیکی باعث مرگ شده و در دماهای فوقالعاده پایین، انجماد سریع موجب مرگ میشود. اثرات مستقیم سرما حتی در دماهای کم میتواند به صورت بیهوشی در اثر کاهش دمای بدن بروز نماید.
در این راستا چندین دمای معادل با نام های مختلف، چندین روش و نیز چندین شاخص معرفی شده است. در منطقه با توجه به نقشه گرادیان دمایی حداقل دما حدود 5 درجهی سانتیگراد و حداکثر دما حدود 19 درجهی سانتیگراد میباشد. برای مشخص نمودن دقیقتر آسایش دمایی در ماههای مختلف میتوان از روش ترجونگ - Terjung Method - به دلیل کاربردی بودن آن استفاده نمود.
مواد و روش ها
تعیین شبکهی ایستگاههای هواشناسی و جمع آوری اطلاعات مورد نیاز به منظور انجام مطالعه آسایش فیزیکی، از آمار و اطلاعات ثبت شده در ایستگاههای سینوپتیک، کلیماتولوژی، باران سنجی و تبخیر سنجی موجود در اطراف منطقه ی مورد مطالعه استفاده گردید و تلاش گردید تا با توجه به موقعیت مکانی ایستگاههای اطراف منطقه، شبکه نسبتاً مناسبی از ایستگاههای هواشناسی انتخاب گردیده و از آمار و اطلاعات موجود در آنها در یک دورهی آماری مناسب جهت انجام مطالعات استفاده گردد.
جدول : - 1 - مشخصات ایستگاههای اطراف حوزهی بروییه
فرایند سنجش داده های درجه حرارت میانگین درجه حرارت هوا معمولاً دارای نظم خاصی هستند زیرا از یک طرف حاصل میانگینهای روزانه، ماهانه و سالانه میباشند که نوسانات آنها چندین بار تقلیل مییابد و از طرف دیگر درجه حرارت هوا به طور کلی تابعی از تابش منظم خورشید در طول سال است و از آنجا که در منطقه ی مورد مطالعه اثرات جابجائی افقی توده هوا ناچیز است، تغییرات میانگین درجه حرارت نیز کم است. در این مطالعه جهت بررسی دما از آمار ایستگاه سینوپتیک مروست موجود در اطراف منطقهی مورد مطالعه استفاده شده است. در این ایستگاه 5 پارامتر دمایی گفته شده در قسمت قبل در دورهی آماری موجود استخراج گردید که در جدول زیر آمده است.
جدول : - 2 - پارامترهای دمایی ایستگاه های مروست و هرات
