بخشی از مقاله
چکیده
سازند ایلام به سن کرتاسه فوقانی - کنیاسین- مائستریشتین - یکی از مخازن مهم گروه بنگستان می باشد. این سازند در بخشهای مختلف میدان سیری الوند بطور متوسط دارای 150 متر ضخامت می باشد. با بررسیهای رخسارهای مشخص گردید که این سازند در یک محیط رسوبی رمپ کربناته کم شیب و کم عمق برجای گذاشته شده است. بخش اعظم توالیها در چاهای مورد مطالعه میدان مذکور از رخساره های مربوط به محیطهای دریای باز، دریای محدود و کانال زیرآبی تشکیل شده است. لایه های نازکی از رخساره های مربوط به بخشهای عمیقتر رمپ میانی و خارجی نیز در بخشهایی از توالیها وجود دارد. سازند ایلام بر اساس ویژگیهای مخزنی و خواص پتروفیزیکی به 7 لایه مخزنی تقسیم گردید. لایه فوقانی از رسوبات پرکننده کانال زیر آبی با روند شرقی غربی تشکیل شده است. سایر لایهها عبارت اند از - A,B,C,D,E,F - که لایه مخزنی A با ضخامت زیاد و تخلخل و تراوایی بالاتر نسبت به سایر لایه ها بهترین لایه سازند ایلام از نظر کیفیت مخزنی میباشد، بعد از آن به ترتیب لایه های C، E، لایه با رخساره کانال، D، B و F قرار میگیرند. لایه F از کیفیت مخزنی مناسبی برخوردار نمیباشد. موقعیت و نحوه قرارگیری این لایه ها توسط داده های لرزه ای در میدان سیری الوند مشخص گردید.
واژههای کلیدی: سازند ایلام، رخساره، دادههای لرزهای، لایههای مخزنی.
- 1مقدمه
برش نمونه سازند ایلام در منطقه زاگرس چین خورده - 12 کیلومتری جنوب شهرستان ایلام - اندازه گیری و تعریف شده است 1]و.[2 در برش نمونه، این سازند با 190 متر آهک های رسی ریز دانه خاکستری روشن تا تیره و لایه های نازک شیل بین لایه های آهکی مشخص می شود. سازند ایلام با یک ناهمسازی فرسایشی سازند سورگاه را میپوشاند و خود به طور همساز در زیر سازند گورپی قرار می گیرد 3]و.[4 این سازند به علت دارا بودن پتانسیل مخزنی در اکتشافات نفتی توسط افراد مختلف مطالعه و بازنگری شده است 5] و 6 و .[7 در این مطالعه ویژگی های لایه های مخزنی سازند ایلام در میدان نفتی سیری الوند - در خلیج فارس - بر اساس داده های لرزه ای و مغزه بررسی شد و مدل مخزن بر اساس ترتیب این لایه ها معین گردید. شکل1 موقعیت جغرافیایی میدان مورد مطالعه را نشان میدهد.
- 2روش و مراحل تحقیق
با مطالعه 188 مقطع نازک تهیه شده از مغزه و بررسی اطلاعات لاگ - بخصوص لاگ گاما - در 2 چاه از میدان فوق و شناسایی میکروفاسیسها و مقایسه آنها با میکروفاسیسهای استاندارد فلوگل [8] - 2010 - ، مشخص گردید که توالی مورد مطالعه بطور عمده از رخساره های وکستونی تا پکستونی دارای فسیل جلبک سبز، بایوکلاست و پلوئید مربوط به دریای محدود و رخساره پکستونی تا گرینستونی حاوی اینتراکلاست و فرامینیفر بنتیک و پلوئید مربوط به دریای باز از محیط رمپ داخلی و همینطور رخساره گرینستون تا رودستون مربوط به کانال زیر آبی تشکیل شده است. وجود این کانال با راستای شرقی- غربی توسط داده های لرزه ای به اثبات رسیده است - شکل . - 2 در این توالیها بطور بسیار محدود بخشهایی کم ضخامتی از رخساه های وکستونی حاوی اکینوئید و فسیلهای پلاژیک مربوط به بخشهای رمپ میانی و خارجی نیز مشاهده گردید. این رمپ کربناته کم عمق و کم شیب بطور مکرر از آب دریا خارج شده، که حاصل آن وجود فواصل کم ضخامت و مکرر افقهای خاک در سراسر توالی است .[9] شکل 2 میکروفاسیسهای عمده و شکل شماتیک محیط رسوبی دیرینه سازند ایلام را نشان میدهد.
- 3 ارائه و تحلیل نتایج
به با توجه به ویژگیهای مخزنی سازند ایلام در میادین مورد مطالعه، 7 لایه مخزنی مشاهده گردید که به شرح زیر میباشند.
-1 لایه مخزنی با رخساره کانال زیر آبی : این لایه با بافت گرینستونی درشت دانه، دارای تخلخل متوسط 14 درصد است و با روند شرقی- غربی بالاترین بخش توالی در میدان سیری الوند را تشکیل میدهد.
-2 لایه :A این لایه با تخلخل متوسط 18 درصد ضخیمترین لایه مخزنی سازند ایلام در میدان سیری الوند است، و بطور عمده از رخساره دریای باز تشکیل شده است.
-3 لایه :B این لایه هم بطور عمده از رخساره دریای باز تشکیل شده است اما بیشتر از لایه A تحت تاثیر سیمانی شدن قرار گرفته ونسبتاً متراکم است. متوسط تخلخل در لایه B، 11/5درصد است.
-4 لایه :C علیرغم اینکه این لایه بطور عمده از رخساره گل پشتیبان دریای محدود تشکیل شده است، ولی با تخلخل نسبتاً بالایی 16 - درصد - همراه است. علت این مسئله، وجود سطوح خروج از آب دریا به دفعات در این لایه است که باعث شده رسوبات این بخش بطور مکرر تحت تاثیر آبهای متائوریکی و انحلال حاصل از آن قرار بگیرند.
-5 لایه :D این لایه دارای تخلخل متوسط 12 درصد میباشد که عمدتاً از رخساره دریای باز تشکیل شده است. در بخشهای میانی این لایه، سیمانی شدن قدری افزایش یافته که باعث کاهش تخلخل شده است.
-6 لایه :E این لایه بطور متوسط دارای 15 درصد تخلخل است و از رخساره های پکستونی و وکستونی ریزدانه مربوط به دریای باز و محدود تشکیل شده است. این لایه با آغشتگی نفتی و تعداد زیادی رگچه انحلالی همراه است.
-7 لایه :F این لایه پایین ترین بخش سازند ایلام است و با رخساره های گل پشتیبان وکستونی و مادستونی مربوط به محیط رمپ میانی و خارجی مشخص میگردد. تخلخل متوسط لایه F کتر از 5 درصد است، بنابراین، این لایه سنگ مخزن نیست. شکل 3 تخلخل در مقابل تراوایی لایه های مخزنی مختلف را در میدان سیری الوند نشان می دهد.
