بخشی از مقاله
چکیده
به منظور بررسی دیرینه بوم شناسی زمان تورونین تا سانتونین درسازندسورگاه یک برش چینه شناسی به ضخامت 160 متر در تاقدیس شاه نخجیر انتخاب و موردمطالعه دقیق چینه شناسی قرار گرفت، مرز زیرین و بالایی سازند سورگاه به ترتیب با سازندهای آهکی سروک و ایلام همشیب و دارای ناپیوستگی سنگ شناسی است این سازند به طور عمده از شیل با میان لایههای آهک مارنی تشکیل شده است. بر اساس روزنبران شناور شناسایی شده سن قاعده سازند سورگاه تورونین پسین و میانههای آن کنیاسین و رأس آن سانتونین پیشین تعیین شد.فراوانی نسبی جنسهای کارندار - 3 - Hونسبت بالای روزنبران شناور به کفزی - P/B - حاکی از بالا بودن سطح آب،وافزایش فرمهای کارندار مثل Marginotruncanaو Dicarinella که معرف تحمل پایین نوسانات محیطی و کاهش مواد مغذی هستند حاکی از سبک زندگیk- strategics و شرای غذایی Oligotrophic در نهشتههای زیرین سازند سورگاه با سن تورنین پسین است اما از میانهها تا رأس سازند سورگاه افرایش فرمهای بدونکارن - - H1 و کاهش نسبت روزنبران شناور به روزنبران کفزی - - P/B حاکی ازکاهش سطح آب، و افرایش فرمهای بدونکارن مثل Muricohedbergella وWhiteinella و Heterohelix که معرف تحمل بالای نوسانات محیطی و افرایش مواد مغذی هستند حاکی ازسبک زندگی r-strategics و شرای غذایی euotrophic در زمان کنیاسین تا سانتونین پیشین است.
واژگان کلیدی: دیرینه بوم شناسی، تورونین، کنیاسین ،سانتونین، سازند سورگاه
-1 مقدمه
سازند سورگاه به عنوان یکی از سازندهای گروه بنگستان نقش مهمی در مطالعات کرتاسه بالایی - تورونین تا سانتونین - در پهنه زاگرس چین خورده دارد - آقانباتی . - 1383 مطالعات نشان داده است که دوره تورونین تا سانتونین - 83.53 - 85.8 Ma, Ogg et al., 2004 - دارای بیشترین درجه حرارات در کرتاسه و در طول تورونین رخ داده و به حدود 35 درجه سانتی گراد هم رسیده که با بررسی و ارزیابی درجه حرارت سطحی آب دریاهای گذشته و ایزوتوپهای اکسیژن مورد تایید قرار گرفته است - e.g., Forster et al., 2007a,b; Stoll and Schrag, 2000; Miller et al., 2005; Bornemann et al., 2008 -
در حالی که زیست بوم روزنبران شناور عهد حاضر و کواترنری بر اساس مشاهدات مستقیم و آزمایشگاهی به خوبی شناخته شده است. - e.g., Hemleben et al., 1989; Spero et al., 1997; de Vargas et al ., 2002; Schiebel and Hemleben, 2005; Zaric et al., 2005 - اما زیست بوم دیرینه روزنبران شناور بر اساس شکل شناسی آنها یا بر اساس مقایسه با گونههای امروزی یا بر طبق شواهد بوم شناسی دیرینه نهشتههای رسوبی آنها مثل نهشتههای آبهای کم عمق یا عمیق ، شیلهای سیاه رنگ یا لایههای کربناته اکسیژندار تشخیص داده میشود. - e.g., Hart, 1980; Leckie, 1987; Leckie et al., 1991; Premoli Silva and Sliter, 1999; Coccioni et al., 2006; Rückheim et al., 2006 - .
-2 راه های دسترسی و موقعیت جغرافیایی برش مورد مطالعه
برش مورد مطالعه در جنوب شهر ایلام و در مسیر جاده ایلام به مهران به محلی کوهستانی به نام تخت خان میرسیم که تاقدیس کوه شاه نخجیر در این محل قرار دارد که پس از عبور از مسیر کوهستانی و صعب العبور مذکور به محل برش مورد مطالعه با مختصات جغرافیایی 50 46 15 طول شرقی و 33 32 48 عرض شمالی میرسیم - شکل - 1
-3 تکنیک های آماده سازی نمونهها
به دلیل ماهیت شیلی و نرم بودن نمونهها برای آماده سازی آنها از روش شستشو - Washing - استفاده کردیم به این صورت که ابتدا مقدار 500 گرم از هر نمونه شیلی را در داخل محلول آب اکسیژنه به مدت یک شبانه روز قرار می دادیم - . - Zepeda,1998 سپس آن را با آب بر روی الکهای 70 مش 210 - میکرون - ، 100 مش - 149 میکرون - و 120 مش - 125 میکرون - که به همین ترتیب از بالا به پایین قرار گرفته اند نمونه ها را ریخته و با جریان آرام آب شستشو شد تا به این وسیله مواد رسوبی و گل ولای از نمونههای میکروفسیل جدا گردند - Peryt and Lamolda .2002 - با اتمام شستشوی هر نمونه الکها را کاملا شستشوداده و داخل محلول متیلن بلو - Metilenblue - قرار دادیم این عمل برای جلوگیری از انتقال میکروفسیل ها از نمونهای به نمونه دیگر صورت میگیرد در مرحله بعد مقدار کمی از این رسوب را در داخل یک سینی مخصوص ریخته و در زیر میکروسکوپ های دو چشمی با نور انعکاسی میکروفسیل ها تفکیک و مورد شناسایی قرار گرفته اند سپس میکروفسیل های شناسایی شده را بر روی پایه مخصوص stub که سطح آن به وسیله چسب مخصوص پوشیده شده، چسپانیده و از نمای پشتی' شکمی و نیمرخ آنها توس میکروسکوپ الکترونی عکسبرداری SEM انجام شده است .
-4 بحث
سازند سورگاه در برش تاقدیس شاه نخجیر دارای ضخامت 160 متر بوده که سنگ شناسی عمده آن شیل با میان لایههای آهگ مارنی است که مرز زیرین و بالایی آن به ترتیب با سازندهای سروک و ایلام همشیب و همراه با ناپیوستگی سنگ شناسی مشخص و واضح است. بر اساس مطالعات انجام شده در این برش سه زیست زون تعیین و معرفی شد که عبارتند از :
1- Marginotruncana sigali - Dicarinella primitiva P.R.Z - late Middle Turonian to Late Turonian - این زیست زون در بر دارنده رسوبات قاعده سازند سورگاه است که بر اساس آخرین حضور گونه Helvetoglobotruncana helvetica تا اولین حضور گونه Dicarinella concavata بنا نهاده شده است اما در این مطالعه گونه H.helvetica در قاعده سازند سورگاه شناسایی نشد و در رسوبات بالاییسازند سروک قرار دارد اما روزنبران همزیست آن مثل Marginotruncanasigali, M. schneegansi, M. renzi, M .marginata, Heterohelix globulosa, H. reussi حضور دارندلذا سن نهشتههای قاعده سازند سورگاه را میتوان انتهای تورونین میانی تعیین کرد.
2- Dicarinella concavata Interval Range Zone - Latest Turonian - Coniacian to Earliest Santonian - این زیست زون در بردارنده نهشتههای میانی سازند سورگاه است که ازنوع انتروال رنج زون - - I.R.Zبوده وشامل اولین حضور گونهDicarinella concavata تا اولین حضور گونه Dicarinella asymetricaاست لذا سناین زیست زون انتهای تورونین پسین تا ابتدای سانتونین پیشین است.
