بخشی از مقاله
چینه نگاري سکانسی سازند ایلام در چاه هاي حسینیه و کوشک در میدان یادآوران
چکیده
در این بررسی سازند ایلام در میدان یادآورانِ (چاه هاي حسینیه 2 و 3 و کوشک (2 دشت آبادان مورد مطالعه قرار گرفت. بررسی 310 مقطع نازك از خرده سنگ هاي حفاري، منجر به شناسایی 14 ریزرخساره کربناته گردید. دو ریزرخساره از این بین در بخش رمپ میانی، 8 ریزرخساره در بخش رمپ خارجی و 4 ریزرخساره در بخش حوضه تشکیل شده است. توالی ریزرخساره ها و نوع آن ها نشان می دهد که حوضه رسوبگذاري سازند ایلام در این ناحیه از نوع رمپ کربناته بوده است. بررسی چینه نگاري سکانسی منطقه، منجر به شناخت یک سکانس درجه 3 در نهشته هاي این ناحیه شد، که با دو مرز غیر فرسایشی از نوع SBII از سکانس رسوبی زیرین و بالایی جدا می شود.
واژه هاي کلیدي: رمپ، ریزرخساره، محیط رسوبی، سازند ایلام، چینه نگاري سکانسی
مقدمه
بنابر نظر آقانباتی (1385) سازند ایلام با سن سانتونین- کامپانین با ضخامت 190 متر به طور عمده از سنگ آهک هاي رسی دانه ریز پلاژیک خاکستري رنگ با لایه بندي منظم و میان لایه هاي نازك شیل تشکیل شده است. در پایه برش الگو، یک ناپیوستگی رسوبی وجود دارد که ممکن است با سازند سروك و یا سورگاه باشد، ولی مرز بالایی آن با سازند گورپی هم ساز است.
میدان یادآوران در ناحیه دزفول شمالی و در مجاورت خط مرزي ایران و عراق قرار دارد. این میدان حدود 26 کیلومتري شمال غربی میدان دارخوین و 45
کیلومتري شمال غرب میدان خرمشهر واقع شده است (شکل.(1 سازند ایلام در این میدانعمدتاً شامل سنگ هاي آهک با همراهی لایه هاي شیلیدو بوده و داراي رخساره نرتیک و پلاژیک می باشد و در کل میدان یادآوران گسترش دارد. در این میدان سازند ایلام به صورت هم ساز بر روي سازند لافان و در زیر سازند گورپی قرار دارد (ربانی، همکاران، .(1380
در این مطالعه سازند ایلام در میدان یادآوران واقع در دشت آبادان از دیدگاه رسوب شناسی مورد مطالعه قرار گرفته است. اهداف اصلی این پژوهش مطالعه رخساره ها و تقسیم بندي آن ها و ارائه مدل رسوبی مشخص، مربوط به سازند ایلام در میدان یادآوران می باشد. در این مطالعه نام گذاري سنگ هاي کربناته به روش رایت
(1992) انجام پذیرفته است. بررسی رخساره ها و ارائه مدل رسوبی بر پایه قانون والتر (والتر، 1894 در میدلتون، (1973، تغییرات جانبی و عمودي رخساره ها و مقایسه با محیط هاي امروزي و قدیمی (مانند ویلسون، 1975؛ تاکر و رایت، 1990؛ لاسمی، 1979؛ فلوگل، (2004 انجام شده است. براي تقسیم بندي ریزرخساره ها از روش لاسمی (1979) و کروزي (1989) و براي بازسازي مدل رسوبی از روش سلی 1970) در واکر (1983 بهـره گرفتـه شده است و در نهایـت رخسـاره ها و مـدل ارائه شده با رخسـاره ها و مـدل فلوگل (2004) مطابقت داده شده است.
جهت تعیین محیط رسوبی سازند ایلام در میدان یادآوران بر روي حدود 310 مقطع نازك تهیه شده از خرده هاي حفاري مطالعات میکروسکوپی انجام گرفت. در این مطالعات براساس فلوگل 1982)، (2004 و مکنزي (1998)، اجزاي ارتوکمی و آلوکمی سنگ ها شناسایی گشته و برمبناي آن و به روش تلفیقی رایت
(1992) و فولک (1962) نامگذاري شدند.
نام ها و اطلاعات به دست آمده به تشخیص 13 ریزرخساره ي کربناته و 1 ریزرخساره ي آواري در چاه هاي مورد مطالعه به شرح زیر که در سه گروه محیطی:
رمپ میانی، رمپ بیرونی و حوضه دسته بندي شدند، کمک کرد .
1
شکل-1 موقعیت چاه هاي مورد مطالعه در دشت آبادان (اقتباس از ربانی و همکاران، (1380
شرح و تفسیر ریز رخساره ها
(1 ریزرخساره هاي گروه رمپ میانی Mid Ramp Microfacies
شماره عکس SMF RMF فابریک آلوکم هاي فرعی آلوکم هاي اصلی نام رخساره
L1 - 9 گل پشتیبان پلوئید، مولوسکا، رودیست، فرامنینفرهاي پلاژیک، بریوزوئر، اکینو، پلاژیک فرام، فلوت استون
L2 بیوکلاست، بریوزوئر، اکینودرم (M1)
G1 - 26 دانه پشتیبان فرامینیفرهاي پلاژیک اکینودرم، پلوئید بنتیک فرامینیفر، پل، اکینو، گرین استون
G2 (M2)
تفسیر ریزرخساره هاي رمپ میانی:
رمپ میانی منطقه بین حد اثر امواج طوفانی و امواج عادي را شامل می شود (فلوگل .(2004 بنابراین در این منطقه در زمان هاي طوفانی انرژي لازم جهت ایجاد فابریک دانه پشتیبان وجود دارد اما در مواقع دیگر عدم وجود این انرژي باعث ایجاد فابریک گل پشتیبان می شود. به نظر می رسد ریزرخساره هاي M1 و M2، به همین دلیل فابریک متفاوت پیدا کرده اند. از طرف دیگر حضور آلوکم هاي اسکلتی کهعموماً در نواحی عمیق یافت می شوند (مثل فرامینفرهاي پلاژیک، اسپیکول اسفنج و رادیولاریت) به همراه بیوکلاست هایی که در نواحی کم عمق تر حضور داشته اند (مثل قطعات رودیست، خارپوست و نرم تنان) می تواند نشان از تشکیل این دو ریزرخساره در چنین بخشی از رمپ باشد. البته این دو ریزرخساره در انتهاي بخش رمپ میانی تشکیل شده اند (شکل.(3 بنا به نظر فلوگل (2004) ریزرخساره M2 (معادل (RMF26 سازنده تپه زیر دریایی این ناحیه است و ریزرخساره M1 (معادل (RMF9 می تواند نشان دهنده شیب دار بودن رمپ مورد مطالعه باشد (شکل. (2
(2 ریزرخساره هاي گروه رمپ بیرونی Outer Ramp Microfacies
شماره عکس SMF RMF فابریک آلوکم هاي فرعی آلوکم هاي اصلی نام رخساره
B1 10 7 گل پشتیبان بریوزوئر، گاستروپد فرامینیفر پلاژیک، رد آلگال، اکینو، پلاژیک فرام، وکستون (O1)
B2 اکینودرم
D1 10 7 گل پشتیبان اکینودرم، اینترکلاست فرامینیفر پلاژیک، اائید اکینودرم، اائید، پلاژیک فرام، وکستون (O2)
D2
I1 3 5 گل پشتیبان بیوکلاست اکینودرم، بریوزوئر، بریوزوئر، اکینودرم، فرام، وکستون (O3)
I2 فرامینیفر بنتیک
E1 3 5 گل پشتیبان اکینودرم، بیوکلاست، فرامینیفر پلاژیک، پلوئید اکینودرم، پل، پلاژیک فرام، وکستون (O4)
E2 اینترکلاست
C1 3 5 گل پشتیبان اکینودروم، پلوئید فرامینیفر پلاژیک پلوئید، اکینودرم، پلاژیک فرام، وکستون (O5)
C2
P 1 1 دانه پشتیبان فرامینیفر بنتیک از نوع فرامینیفر پلاژیک، بیوکلاست، پلاژیک فرام، پکستون (O6)
تکستولاریا (کم) بیوکلاست
M1-3 1 1 گل پشتیبان اکینودرم، پلوئید بریوزوئر، رادیولاریت، مولوسکا، اکینو، پلاژیک فرام وکستون (O7)
فرامینیفر پلاژیک
F1 1 1 گل پشتیبان اکینودرم فرامینیفر پلاژیک، بیو، پلاژیک فرام، وکستون (O8)
F2 بیوکلاست
تفسیر ریزرخساره هاي رمپ بیرونی:
رمپ خارجـی یا بیرونـی منطقه زیـر خط اثـر امواج طوفانـی تا دشت حوضـه اي را در بر می گیـرد (فلوگل .(2004 در این بخش، از سمت رمپ میانی به سمت حوضه میزان گل آهکی افزایش و تعداد فرامینیفرهاي بنتیک کاهش می یابد. وجودخرده هاي موجودات چهارچوبه ساز از قبیل بریوزوئر، برخی از نرم تنان در بعضی از ریزرخساره ها بیانگر انتقال آن ها از قسمت هاي کم عمق تر رمپ است. همچنین وجود آشفتگی زیستی نشان می دهد که شرایط در این بخش براي زیست موجودات زنده مناسب است. در بعضی قسمت ها در مقاطع، آغشتگی هاي هیدروکربوري به چشم می خورد که نمایانگر وجود هیدروکربور و تخلخل در بین این رسوبات است (شکل.(3 وجود موجوداتمانندپلاژیک ( فرامینیفر، اسپیکول اسفنج و کالپیونلا) نشانه عمق بالاي تشکیل آن هاست (شکل . (2
(3 ریزرخساره هاي حوضه Basin Microfacies
شماره عکس SMF RMF فابریک آلوکم هاي فرعی آلوکم هاي اصلی نام رخساره
----- - - گل پشتیبان -------------- -------------- رخساره ي آواري شیل (B1)
A1-5 1 1 گل پشتیبان اسفرولیت اکینودرم، بیوکلاست، اکینودرم، بیوکلاست، پلاژیک فرام،
فرامینیفرهاي پلاژیک مدستون/ وکستون (B2)
H1 - 2 گل پشتیبان فرامینیفر پلاژیک (بسیار ریز)، -------------- سیلتی مدستون (B3)
H2 جلبک، بریوزوئر، پلتوئید
R - 2 گل پشتیبان فرامینیفر پلاژیک (بسیار ریز)، -------------- آرژیلیت مدستون (B4)
جلبک، بریوزوئر، پلتوئید، اکینودرم
تفسیر ریزرخساره هاي حوضه:
این بخش رمپ، دشت حوضه اي را شامل می شود (فلوگل.(2004 با توجه به این که رسوبات ریز دانه ي این بخش براي ته نشست به شرایط آرام نیاز دارند و ذرات تخریبی آواريعمدتاً به صورت معلق توسط آب حمل می شوند، در نتیجه رسوبگذاري رخساره ي آواري شیل در محیط کم انرژي و آرام، در زیر حد اثر امواج صورت گرفته است. انرژي محیط براي تشکیل این رخساره ي آواري بسیار کم است (تاکر، .(1990 همچنین با توجه به گل پشتیبان بودن ریزرخسارهاینهاي گروه می توان گفت شرایط تشکیل آن ها شرایطینسبتاً آرام بوده است و به دلیل معادل بودن بعضی از این ریزرخساره با RMF1 فلوگل (2004)، می توان گفت این ریزرخساره ها در بخش حوضه تشکیل شده اند. وجود آشفتگی زیستی در این قسمت نشان می دهد که موجودات زنده نیز می توانند در این بخش وجود داشته باشند، ولی وجود لامنیاسیون در بعضی قسمت ها دلیل بر آن اکسیک بودن محیط و حالت احیایی آن می باشد و در نتیجه نشان می دهدبوده که محیط عمیق است و این نشان از عدم وجود موجودات زنده است و این دو ثابت می کنند که این ریزرخساره ها در شرایط متفاوت و متغیر به وجود آمده اند (فلوگل، (2004 (شکل.(3 هیبرید بودن بعضی از ریزرخساره هاي این گروه نشان می دهد که آلوکم هاي موجود در آن از محیط هاي بالادست به این منطقه وارد شده و رسوب
کرده اند. رادیولاریت هاي موجود در این بخش سبب می شوند که پدیده ي چرتی شدن بیشتر و سریع ترتاکر،رخ دهد ( (1990 (شکل.(2
3
شکل-2 مدل رسوبی پیشنهادي سازند ایلام در میدان یادآوران
شکل -3 برش هاي نازکی از برداشت هاي چاه هاي حسینیه 2) و (3 و کوشک (2) در میدان یادآوران
-L 1, L2 ریزرخساره یبریوزوئر، اکینو، پلاژیک فرام، فلوت استون (M1)؛ -G 1, G2 ریزرخساره ي بنتیک فرامینیفر، پل، اکینو، گرین استون (M2 )؛
-B 1, B2 ریزرخساره ي رد آلگال، اکینو، پلاژیک فرام، وکستون (O1)؛ -D 1, D2 ریزرخساره ي اکینودرم، اائید، پلاژیک فرام، وکستون (O2)؛
-I 1, I2 ریزرخساره ي بریوزوئر، اکینودرم، فرام، وکستون (O3)؛ -E1, E2 ریزرخساره ي اکینودرم، پل، پلاژیک فرام، وکستون (O4)؛
-C1, C2 ریزرخساره ي پلوئید، اکینودرم، پلاژیک فرام، وکستون (O5)؛ -P ریزرخساره ي بیوکلاست، پلاژیک فرام، پکستون (O6)؛
-M1, M 2, M3 ریزرخساره ي مولوسکا، اکینو، پلاژیک فرام وکستون (O7)؛ -F 1, F2 ریزرخساره ي بیو، پلاژیک فرام، وکستون (O8)؛
-A1-5 ریزرخساره ي اکینودرم، بیوکلاست، پلاژیک فرام، مدستون/ وکستون (B2)؛ -H1, H2 ریزرخساره ي سیلتی مدستون (B3)؛
-R ریزرخساره ي آرژیلیت مدستون (B4)؛
