بخشی از مقاله
چکیده
در این مقاله توزیع اندازه بلور در ارتباط با کانی های پلاژیوکلاز و آمفیبول موجود در سنگ های مافیک منطقهی علی آباد- شمال شرق سقز، مطالعه شده است. مقدار رشد در زمان - - Gt به ترتیب برای بلورهای آمفیبول و پلاژیوکلاز برابر با 10-10 cms-1 و 10-9cms-1 است. با استفاده از آنالیز مقاطع میکروسکوپی و نمودارهای توزیع اندازه بلورهای آمفیبول و پلاژیوکلاز مقدار نرخ رشد بلورهای آمفیبول نسبت به بلورهای پلاژیولاز 7 به 1 می باشد. وجود زمان رشد سریع با رشد بالا برای آمفیبول های دانه درشت بدین معناست که مواد مور نیاز برای تشکیل بلورهای درشت آمفیبول مناسب است که نتیجه آن تشکیل هسته سریع آمفیبول و رشد آن در مدت زمان کوتاه است. همچنین نسبت 1 به 7 درشت شدگی بلورهای پلاژیوکلاز به آمفیبول حالت عکس دارد. بعبارتی فراوانی هسته بلورهای پلاژیوکلاز بالاست ولی میزان نرخ رشد آنها نسبت به آمفیبول ها خیلی کم است که نتیجه چنین رشد بلوری تشکیل بافت های ریز دانه، جریانی یا منظوری بلورهای پلاژیوکلاز در سنگ هاست.
واژگان کلیدی: توزیع اندازه بلور، آمفیبول، پلاژیوکلاز، علی آباد
-1 مقدمه
اندازهی بلور در یک سنگ متبلور، تابعی از عواملی از جمله نسبت رشد، زمان اقامت ماگما در لانه ماگمایی، طول مدت یک واکنش دگرگونی، مقدار ماده در دسترس - ترکیب شیمیایی مناسب مذاب یا سیستم در حال تبلور - و سرعت رشد متفاوت بلورها بخصوص در فرایند دگرگونی است. بافت سنگ قادر است مطالبی را در ارتباط با چگونگی تبلور سنگ بیان کند با ذکر این مهم که بافت ممکن است از عملکرد چندین عامل حاصل شده باشد .[1]اندازهی بلور در سنگهای آذرین و دگرگونی محصول سرعت متفاوت رشد و مدت زمان صرف شده برای رشد میباشد. بنابراین منحنی تعداد بلورها در مقابل اندازه آنها میتواند منعکس کننده کینتیک تبلور باشد .[2]
استفاده از پراکندگی بلورها و مطالعه بر روی پراکندگی اندازه بلور در سنگهای آذرین و دگرگونی به منظور بررسی سرعت و زمان تبلور به طور گسترده در دهه نود میلادی مورد استفاده قرار گرفته است 3]و .[4 هدف از این مقاله، تعیین نرخ هسته بندی و نرخ درشت شدگی بلورهای آمفیبول و پلاژیوکلاز در سنگهای سنگ های مافیک منطقه علی آباد در شمال شرق سقز می باشد. برداشت حاصل از مطالعات صورت گرفته بیان می کند که با استفاده از آنالیز کانی های موجود در مقاطع میکروسکوپی و داده های عددی مربوط به کانی ها، می توان مقدار تقریبی نرخ درشت شدگی بلورها در آشیانه ماگمایی را ارزیابی کرد.
-2بحث
-1-2 زمین شناسی منطقه
منطقهی علی آباد در شمال شرقی شهرستان سقز در غرب استان کردستان واقع شده است. منطقهی مورد مطالعه در زون بندی اشتوکلین و ستوده نیا [8] در حدواسط زون سندج سیرجان و زون ارومیه دختر واقع شده است - شکل . - 1مطالعات پتروگرافی نشان می دهد که سنگهای مافیک منطقه دارای ترکیب گابرو تا دیوریت هستند. بافت غالب نمونه های منطقه پورفیری، گرانولار می باشد. کوارتز، آلکالی فلدسپار، پلاژیوکلاز و آمفیبول به عنوان کانی اصلی و تیتانیت، آپاتیت و کانی های کدر به عنوان کانی های فرعی تشکیل دهنده این واحدهای سنگی است. بررسی نمودارهای تغییراتدوتایی سنگ های آذرین منطقه، نشان از وجود دو روند پتروژنتیکی - سری های مافیک و فلسیک - در تکامل این سنگها دارد .[9]
تبلور تفریقی و جدایش برخی از کانی ها به ویژه آمفیبول و پلاژیوکلاز عامل عمده در بوجود آمدن این روندها بوده است. در نمودارهای چند عنصری نرمالیزه با مقادیر گوشتهی اولیه، غنی شدگی عناصر LILE در مقایسه با REE و آنومالی منفی یرای عناصر Ta، Nb و Ti قابل مشاهده است. بر اساس الگوی عناصر LREE و HREE بیانگر حضور گارنت در ترکیب گوشته اولیه است. محیط تکتونیکی سنگ های منطقه مورد مطالعه مربوط به جزایر قوسی - حاشیه فعال قاره ای - است .[9]این اولین بحث در رابطه با ارزیابی زمان اقامت بلورها در آشیانه ماگمایی در مورد سنگهای مافیکی منطقه علی آباد میباشد.
-2-2 مواد و روش
-1-2-2 توزیع اندازه بلور
توزیع اندازه بلور علمی است که به بررسی شرایط تشکیل بلور در محیطهای آذرین، دگرگونی و محیط های دیگر می-پردازد. با تکیه بر این علم که در ارتباط با سرعت رشد، نرخ هسته بندی، نسبت ابعاد بلور ها و چگالی حجمی بلورها است، می توان زمان اقامت کانی ها در مخازن ماگمایی را ارزیابی کرد 4]، 6 و . [7 در این روابط n شیب خط مماس بر منحنی CSD است. با استفاده از این روابط میتوان پارامترهای نامبرده را محاسبه کرد. مطالعهی بافتی در پترولوژی سنگ های آذرین در قرن 19 توسعه پیدا کرد که پیرو توسعهی مطالعات پتروگرافی و میکروسکوپی است. مطالعات پراکندگی بلورهای سنگ های آذرین و دگرگونی بهلیلد اینکه یک روش کمّی در فرایندهای آذرین و در تکمیل مطالعات ژئوشیمی است اخیراً بیشتر رایج شده است.[10]
روش پراکندگی اندازه بلور اصول ابتدائی را برای توجیه متغییرهای زمان هسته بندی و رشد در سیستم های دینامیک ماگمایی و دگرگونی را فراهم کرده است .[5] الگوی پایهی مطالعه عبارت از نمودارهای نیمه لگاریتمی چگالی حجمی بلورها بر واحد اندازهی بلور است 6]و .[7 برای مطالعهی حاضر 10 مقطع نازک از سنگ های مافیک منطقهی علی آباد که شرایط مناسب برای مطالعات بوده، انتخاب شد. همهی 10 مقطع انتخابی با استفاده از نرم افزار آنالیز تصاویر، مورد تحلیل قرا گرفت. در ادامه داده های عددی مربوط به ویژگی های فیزیکی کانی های آمفیبول و پلاژیوکلاز تهیه شده است - جدول . - 1 پس از آن
