بخشی از مقاله
چکیده
منطقه مورد مطالعه در حدود120کیلومتری جنوبغرب زاهدان و در زون فیلیش شرق ایران قرار دارد. هدف از این تحقیق شناسایی واحدهای زمین شناسی و ساختاری و تهیه نقشه از منطقه مورد مطالعه با استفاده از تصاویر ماهوارهای، ماهواره لندست8 میباشد. در این تحقیق پس از اعمال فرایندهای پیش پردازش بر روی تصاویر، از روش ترکیب باندی برای شناسایی واحدهای زمینشناسی و از روش فیلترگذاری جهتی برای شناسایی خطوارهها استفاده شده است. با استفاده از دادههای حاصل از مطالعات صحرایی، نقشه تصحیح و تکمیل شده است.
مقدمه
استفاده از دادههای ماهوارهای و به کارگیری روشهای مختلف تصویر، ابزاری مناسب در شناسایی واحدهای زمین شناسی، زونهای دگرسانی، ساختارهای زمین شناسی و... است که می تواند زمینشناسان و مکتشفان را در دستیابی به نتایج بهتر و کاملتر در مدت زمان کوتاهتری یاری کند. ماهواره لندست 8 دارای دو سنجنده OLI و TIRS است.
این ماهواره دارای 11باند میباشد، که 9 باند با طول موج کوتاه، مربوط به سنجنده OLI و 2 باند با طول موج حرارتی آن مربوط به سنجنده TIRS میباشد
تصاویر بینگ - - Bing مربوط به شرکت مایکروسافت است و به دلیل کیفیت بالایی که دارند امروزه جایگزین بسیاری از تصاویر ماهوارهای شدهاند. در مواردی که تهیه تصاویر ماهوارهای با کیفیت بالا مشکل بوده و هزینه زیادی دارد، جایگزین بسیار مناسبی برای تصاویر گران قیمت و غیررایگان میباشد -
منطقه مورد مطالعه از نظر تقسیمات کشوری در استان سیستان و بلوچستان و 120کیلومتری جنوبغرب زاهدان با موقعیت 60 7 30 - تا - 60 15 0 و 1 28 52 30 تا 1 28 45 0 واقع شده است. قدیمیترین واحدهای زمینشناسی منطقه آمیزه افیولیتی و آهکهای پلاژیک مربوط به کرتاسه است. شیلهای آهکی ارغوانی- قرمز و آهکهای آرژیلیکی، شیستسبز و شیلهای خاکستری با کمی ماسهسنگ، ماسهسنگهای ضخیم لایه با میان لایه هایی از سیلتستون، سنگهای رسوبی-ولکانیکیغیرمتمایز، شیل و ماسهسنگهای با رنگ متمایل به سبز، مربوط به ائوسن میباشند. کنگلومرا و فنگراول و تراسهای قدیمی، مربوط به پلیستوسن، فنگراول و تراسهای جدید مربوط به عهدحاضر میباشند
روش مطالعه
از تصاویر ماهوارهای لندست8 و تصاویر ماهوارهای بینگ برای شناسایی واحدهای زمین شناسی و از تصاویر ماهوارهای لندست8 برای شناسایی خطوارههای تکتونیکی استفاده شده است که با کمک نرمافزارهای ENVI4.5 و Arc GIS10 این تصاویر مورد پردازش قرار گرفتهاند. ابتدا بر روی این تصاویر ماهوارهای تصحیح هندسی و سپس تصحیح اتمسفری انجام شده است. در این پژوهش از روش ترکیبباندی برای شناسایی واحدهایزمینشناسی و از روش فیلتر گذاری جهتی
برای شناسایی خطوارهها استفاده شده است. با استفاده از دادههای مطالعات دورسنجی نقشه تفکیک واحدهای زمین شناسی و نقشه پراکندگی خطوارهها ترسیم و سپس این نقشهها با استفاده از مطالعات صحرایی تصحیح شدند و در نهایت یک نقشه با مقیاس 1:25000 ارایه گردید.
الف- تفکیک واحدهای زمین شناسی
استفاده از تکنیک سنجش از دور و کاربرد دادهها و تصاویر ماهوارهای، از علوم روز و تکنیکهای جدیدی است که میتواند در شناخت سنگها و سازندهای زمینشناسی کمک شایانی کند. از جمله موارد کاربرد تصاویر ماهوارهای در این زمینه میتوان به شناسایی سازندهای زمینشناسی - - Fraser et al.,1997، جداسازی واحدهای سنگی - مختاری و همکاران، - 1385 اشاره نمود. برای شناسایی واحدهای سنگی از روش ترکیب باندی استفاده شده است.
ترکیب باندی
ترکیب باندی میتواند اطلاعات بیشتری را در در اختیار قرار دهد. ترکیب باندی - RGB - 6,4,2، مناسبترین ترکیبباندی برای تصاویر لندست8 است. از ترکیب باندیR-6 به دلیل جذب بالای کانیهای فلدسپار، G-4 به علت جذب بالای کانیهای فرومنیزیم و B-2 به علت جذب بالای اکسیدهای موجود در رسوبات، باندهای سنجنده OLI جهت تفکیک واحدهای زمینشناسی منطقه استفاده شده است - شکل-. - 1 بدین منظور از تصاویر ماهواره بینگ نیز به دلیل قدرت تفکیک بالا - یک متر - استفاده شده است - شکل-. - 2 طی این مطالعات واحدهای جدیدی در منطقه تشخیص داده شد که در نقشهی زمینشناسی ناحیه مورد مطالعه وجود نداشت و یا اینکه مرز واحدها در اینجا متفاوت بود است. مطالعات صحرایی ماهیت و صحت این واحدهای جدید را مشخص و همچنین مرز دقیق آنها را تعیین نمود.
شکل-.1 ترکیب باندی R-6، G-4 و B-2 باندهای سنجنده OLI که .A واحدهای زمینشناسی منطقه را از یکدیگر تفکیک میکند، .B مرز واحدهای زمینشناسی مشخص شده است و.C تفکیک لایهها که رنگ لایه ها 50 درصد شفاف سازی شده است.
شکل-.2 تصویر ماهواره بینگ - .A - Bing واحدهای زمینشناسی منطقه را از یکدیگر تفکیک میکند.
.B مرز واحدهای زمینشناسی مشخص شده است. و.C تفکیک لایهها که رنگ لایه ها 50 درصد شفاف سازی شده است.
ب-شناسایی واحدهای ساختاری
وجود هر نوع شکل خطی طویل و غیرعادی در سطح زمین خطواره نامیده میشود. خطوارهها نشانههای لازم ولی غیرکافی برای یک گسل هستند؛ چراکه ممکن است خطوارهها به دلیل وجود درز، دایک، لایهبندی یا تورق ایجاد شوند - . - Koike et al., 2011 به عبارت دیگر خطواره ها اغلب شکستگیهای اصلی هستند که در نزدیکی سطح زمین قرار دارند. استفاده از تصاویر ماهوارهای و مدل رقومی ارتفاعی در کنار دانش زمین شناسی، ابزار مناسبی جهت بررسی و استخراج این شکستگی هاست که کاربرد آن در دهه اخیر رواج چشمگیری داشته است.
به گسیختگی یا شکست بخشی از پوسته زمین که به جابجایی چینههای آن میانجامد در اصطلاح گسل میگویند. گسلها منجر به پیدایش خطوارهها روی پوسته زمین میشوند. در واقع این شکستگیها نتیجه حرکت برشی زمین هستند و بزرگترین نمونههای این پدیدههای زمینشناسی مرزهای میان ورقههای زمینساختی پوسته کره زمین است.
