بخشی از مقاله
چکیده
هدف: پژوهش حاضر به بررسی توسعه پایدار - کلیات و مفاهیم - پرداخته بود. روش: روش پژوهش توصیفی - مروری - روش کتابخانهای - و رجوع به منابع معتبر و اطلاعات علمی - اینترنتی مربوطه گردآوری شده بود. یافته ها و نتیجه گیری: »توسعه پایدار« نیازهای نسل کنونی را بدون به مخاطره انداختن توانایی نسل های بعدی برای برآوردن نیازهایشان تامین می کند. این مفهوم بر رهیافتی بلند مدت دلالت دارد که علاوه بر مسائل زیست محیطی - منابع انسانی و عوامل فرهنگی عرضه مواد غذایی، انرژی، صنعت و توسعه شهری را مد نظر قرار می دهد.
مقدمه:
نظریه توسعه پایدار شهری حاصل بحث های طرفداران محیط زیست درباره مسائل زیست محیطی به خصوص زیست شهری است که به دنبال نظریه توسعه پایدار برای حمایت از منابع محیطی ارائه شد. در این نظریه موضوع نگهداری منابع برای حال و آینده از طریق استفاده بهینه از زمین و وارد کردن کمترین ضایعات به منابع تجدیدناپذیر مطرح است. نظریه توسعه پایدار شهری موضوع های جلوگیری از آلودگی های محیط شهری و ناحیه ای، کاهش ظرفیت های تولید محیط محلی ناحیه ای و ملی حمایت از بازیافت ها عدم حمایت از توسعه های زیان آور و از بین بردن شکاف میان فقیر و غنی را مطرح می کند.
همچنین راه رسیدن به این اهداف را با برنامه ریزی های شهری روستایی ناحیه ای ملی که برابر با قانون کنترل بیشتر در شهر و روستاست می داند. این نظریه به مثابه دیدگاهی راهبردی به نقش دولت در این برنامه ریزی ها اهمیت بسیاری می دهد و معتقد است دولت ها باید از محیط زیست شهری حمایت همه جانبه ای کنند. در واقع ایجاد شهر را فقط برای لذت شهرنشینان می داند - نوابخش و ارجمند سیاه پوش،-202 : 1388 . - 201این نظریه، پایداری شکل شهر، الگوی پایدار سکونت گاه ها، الگوی مؤثر حمل و نقل در زمینه مصرف سوخت و نیز شهر را در سلسله مراتب ناحیه شهری بررسی می کند. - زیاری،. - 376 : 1380
واژه توسعه پایدار ا زاواسط دهه 70 میلادی و پس از بحران نفتی 1973 بسیار به کار گرفته است امروزه بحث توسعه پایدار یکی از بحث های بسیار مهم و رایج در سطح بین المللی است. سازمان ها و نهادهای محیط زیست در جهان و همچنین سازمان ملل از مهمترین ارگان های دخیل در این امر هستند. به منظور حل مشکلات متعددی در محیط زیست د راوایل دهه 70 شورای اجتماعی - اقتصادی سازمان ملل متحد با عنوان این مطلب که سلامت محیطزیست در گرو توسعه پایدار می باشد.
بر محل تلاقی محیط زیست و توسعه پایدار توجه و تاکید نمود. اولین اجلاس در سال 1972 در استکهلم با عنوان انسان و محیط برگزار گردید. راهنماها و توصیه های این اجلاس برای شناخت بستر محیط، کنترل آلودگی ها، آموزش و پژوهش برای فراهم نمودن محیط مناسب برای زندگی انسان ها بود و سابقه اصطلاح توسعه پایدار به گزارش براتلند باز می گردد. در سال 1987 در چهل و دومین نشست اجلاس عمومی سازمان ملل متحد کمیسیون جهانی در زمینه محیط زیست و توسعه تحت نظارت سازمان ملل به ریاست خانم براتلند گزارش باعنوان »آینده مشترک ما«تسلیم کرد که مفهوم نوین »توسعه قابل حفظ و تداوم« را معرفی می کرد. این مفهوم شرایط انسانی و طبیعی را در فعالیتهای توسعه ای در نظر می گرفت.
اگرچه مفهوم »توسعه پایدار «را نخستسن بار اتحادیه حفاظت جهانی در سال 1980 منتشر کرد تا زمان گزارش براتلند یعنی هفت سال بعد از این اصطلاح عمومیت نیافت. براساس این گزارش »توسعه پایدار« نیازهای نسل کنونی را بدون به مخاطره انداختن توانایی نسل های بعدی برای برآوردن نیازهایشان تامین می کند. این مفهوم بر رهیافتی بلند مدت دلالت دارد که علاوه بر مسائل زیست محیطی - منابع انسانی و عوامل فرهنگی عرضه مواد غذایی، انرژی، صنعت و توسعه شهری را مد نظر قرار می دهد.
به طور خلاصه زمینه های پیدایش و رواج اصطلاح توسعه پایدار را می توانبه این صورت بیان کرد فعالیت های جنبشهای حفاظت محیط زیست در نیمه قرن نوزدهم میلادی - طرح موضوع پایداری بعنوان یک سیاست حفاظتی در اتحادیه حفاظت جهانی در سال 1980 گسترش ترویج آن پس از انتشار گزارش براتلند در سال 1987 گسترش بحث پایداری در سطح جهانی براساس همایش زمین در سال 1992 در دستور کار 21 شناسایی گردشگری بعنوان یک جزء اقتصادی نیازمند توسعه پایدار در دومین همایش زمین به سال 1997 در نیویورک - کاظمی،. - 125 : 1383
هدف و روش تحقیق:
پژوهش حاضر به بررسی بررسی توسعه پایدار - کلیات و مفاهیم - پرداخته است. روش پژوهش توصیفی - مروری - روش کتابخانهای - و رجوع به منابع معتبر و اطلاعات علمی - اینترنتی مربوطه گردآوری شده است.
یافتهها: توسعه پایدار
دهخدا پایداری را به معنای بادوام و ماندنی آورده است. معنای کنونی واژه پایداری که در این بحث نیز مد نظر می باشد عبارتست از »:آنچه که می توان در آینده تداوم یابد.« مفهوم پایداری در توسعه یعنی »مداومت بخشیدن به تجدید و تولید منابع و چیزهای مصرف شدنی برای نسل های فعلی و آتی بدون وارد آوردن خسارت به محیط زیست.«همچنین از نظر چایلد توسعه پایدار توسعه ای است که بتواند در دوره زمانی طولانی بدون اینکه خسارتی به محیط زیست وارد کند تداوم یابد - اسدی،. - 51 :1379
پایداری برپایه روابط ثابتی استوار نیست ولی دو متغیر اصلی موثر برآن عبارتند از یکی مکش ها و مصارف انسانی و دوم فن آوری چراکه مردم می توانند شیوه مصرف خود را دگرگون سازد و فن آوری می تواند خروجی ها و زوائد خود را همگام با هر سطح استاندارد زندگی کاهش دهد. بنابراین پیشرفت جامعه درتحقق شهر های پایدار به تغیر و تحول در شیوه زیست و کاربرد فن آوری همگام و متناسب با ترویج شیوه زیستی خاص و پاسخگو به مصرف منابع و تولید زوائد آلوده بستگی دارد.
توسعه پایدار چیست و چه مفهومی رادر خود دارد که چندید سال اخیر بسیاری از نظرها را به خود معطوف کرده است..1 توسعه پایدار در آغاز فرایندی تصور می شود که طی آن جوامع مختلف با عبور از مراحل تکاملی کم و بیش یکسان و تحمل دگرگونی های کیفی و کمی از شرایط اولیه عقب ماندگی و توسعه و توسعه نیافتگی عبور کرده و به جوامع توسعه یافته تبدیل خواهند شد این تلقی ایدئولوژِیک از توسعه درپرتو نقدهای متنوع و متعدد دهه 1970 بویژه در سال های دهه 1980 به بن بست رسید.
توسعه پایدار یک فلسفه علمی است که در آن بر پایه تحلیلی سیستماتیک و نظام مند از مسائل جوامع راه حل هایی تعیین می شوند که برابری، عدالت و صلح را در نظام جهانی به همراه خواهد داشت کمیسیون جهانی محیط زیست توسعه نیز آن را اینگونه تعریف می کند: توسعه پایدار فرایند تغییری استکه در استفاده از منابع، هدایت سرمایه گذاری ها، سمت گیری توسعه تکنولوژیو تغییری نهادی است که با نیازهای حال و آینده سازگار باشد. مهمترین تعریفی که از توسعه پایدار در اجلاس ریو از آن ارائه شده است به این قرار می باشد : توسعه ای است که نیازهای کنونی بشر را بدون مخاطره افکندن نیاز نسل های آینده برآورده ساخته و در آن به محیط زیست و نسل های فردا توجه شود به سخن دیگر در گزارش براتلند مفهوم توسعه پایدار چنین بیان شده است که این نوع از توسعه که نیازهای فعلی را بدون آسیب رساندن به ظرفیت های آینده متعلق به نسل آتی پاسخگو می باشد.
از این رو توسعه پایدار را می توان اینگونه تعبیر کرد که فرایندی است که در طی آن علاوه بر کیفیت های مناسب زندگی و نیازهای نسل آینده حفاظت محیط زیست نیز مد نظر باشد و یا اداره و بهره برداری صحیح از منابع پایه- طبیعیو مالی و نیز نیروی انسانی برای دستیابی به الگوی مصرف مطلوب که با بکار گیری امکانات فنی و ساختار و تشکیلات مناسب برای رفع نیازهای نسل امروز و آینده به طور مستمر و رضایت بخش توسعه پایدار در سال های پایانی قرن 20 بعنوان یکی از مناظرات محوری جهان تقریبا همه عرصه های حیات بشری نظیر فقر، نابرابری، آموزش، بهداشت، محیط زیست، حقوق زنان و کودکان و آزادی ملت ها و نیز صنعت و سیاست، اقتصاد و... همکاری بین المللی را تحت تاثیر قرار داده و در عصر جدید بعنوان گسترده ای نوین با داعیه پاسخگویی به مسائل خطیر که چرخه حیات، طبیعت و نوع بشری را به مخاطره افکنده مطرح شده است. ولفگانگ گفته است که از این پس توسعه بدون پایداری و پایداری بدون توسعه وجود نخواهد داشت و این امر بیانگر پیوندی نوین است که توسعه از طریق آن شادابی و سرزندگی ذوباره یافته است.
-1-2-2 مفهوم توسعه پایدار
مفهوم پایداری در عصر حاضر آنچنان اهمیتی پیدا کرده است که هر بحث معاصری درباره محیط زیست و توسعه بدون توجه به این مفهوم بحثی ناتمام تلقی می گردد با وجود آن نبایستی چنان توجه کرد که همیشه این واژه بخشی از امکانات روزمره ی ما را در بر می گیرد. در فرهنگ آکسفورد فعل پایداری به این صورت تعریف شده است.توانایی، دوام یا حفظ انجام کاری به طور دائم. در فرهنگ دهخدا فعل پایداری به معنای بادوام، ماندنی آورده شده است معنای کنونی واژه پایداری که در این بحث مد نظر می باشد عبارتست از »آنچه که می تواند در آینده تداوم یابد.
توسعه پایدار به تعبیری یک مفهوم اخلاقی است و به تعبیر دیگر یک مفهوم علمی اگر چه کاملا با علوم طبیعی و اقتصاد در آمیخته است اما شاید بیشتر برآمده از فرهنگ و ارزش های انسانی باشد و در پاسخ به یک نیاز حیاتی در واقع می تواند بنای بنیانی جدید برای روابط انسانی و تداوم حیات بشری تصور شود با این وصف در تعریف توسعه پایدار نمی توان وجهی را به زیان وجه دیگر انتخاب کرد. به بیان دیگر اگرچه توجه به مفهوم محیط زیست در این مناظره نقشی محوری دارد اما نباید و نمی تواند صرفا در جهارچوب حفاظت از محیط زیست خلاصه شود مفهوم جدید توسعه پایدار کلی نگر است و همه ابعاد اجتماعی- اقتصادی- فرهنگی و دیگر نیازهای بشری را در بر می گیرد. به اعتباری مهمترین جاذبه در توسعه پایدار در جامع نگری آن است.
