بخشی از مقاله
چکیده
شاخص چرخندگی بیانکننده میزان اثر سامانه فشاری در منطقه است. اهداف این پژوهش عبارتند از: -1 ایجاد شاخصهای چرخندگی روزانه در ا ستان ا صفهان در دوره 1948-2010 میلادی -2 برآورد فراوا نی سامانههای فشاری در مقیاس فصلی و سالانه. نقشههای میانگین روزانه سطح 500 میلیباری از پایگاه NOAA تحلیل مجدد NCEP به ت عداد 23011 ا ستخراج شد. پنج نوع گردش جوی شامل خ ناوه،حاشیه ناوه، زین ارتفاعی، حاشیه پشته و خ پشته توسانحنای کنتورهای ژئوپتانسیل طبقهبندی گردید. میانگینهای سالانه انواع گردش جوی در دوره موردنظر به ترت یب برا بر 13، 47، 77، 100 و 128 روز در سال بود. نتایج بیانگر حاکمیت سامانههای کمارتفاع در 16 و پرارتفاع در 63 و فشار ضعیف در 21 روزهای سال است. پوشش مکانی این شاخص تا شعاع حدود 300km از نقطهی مرکزی می-باشد. آزمون ًمن-کندال کاهش فراوانی سامانههای کمارتفاع را به طور معنیداری نشان داد که بیانگر سیگنال تغییر اقلیم گردش جوی در استان اصفهان میباشد.
واژگان کلیدی: استان اصفهان، سامانهی کمارتفاع، سامانهی پر-ارتفاع، شاخص چرخندگی روزانه.
.1مقدمه
شاخصهای همدیدی معیارهایی هستند که توس آنها تغییرات زمانی شدت و تغییرات مکانی الگوهای گردشی اندازهگیری میشوند. لمب - 2001 - در انگلستان هفت نوع اصلی طبقهبندی برای وضع هوا معرفی کرد: آنتیسیکلونی، سیکلونی، جریانهای غربی، جریانهای شمال غربی، جریانهای شمالی، جریانهای شرقی و جریانهای جنوبی. همچ نین 19 نوع و ضع هوا از ترک یب ه فت نوع ا صلی ارا ئه کرد و روزهای بدون طبقهبندی که با حرف U نشان داده میشوند. پیشوایی و همکاران - 1385 - از مدل گردش منطقهای برای ایجاد شاخصهای چرخندگی ماهانه در جنوب ایران استفاده کردند.
نتایج کار آنها ب یانگر ا ین ا ست که در تحل یل پا سخ های اقلی می برای ای ستگاه شیراز، شاخصهای چرخندگی با دما بهتر از بارش برازش می شوند. نیدزویدز و همکاران - 2009 - تغییرپذیری درازمدت سریهای بارش در ارو پای مر کزی را تو س الگو های گرد شی برر سی کرد ند. الگو های بارش توس سه شاخص منطقهای با هم مقایسه شدند و دریافتند که شاخص چرخندگی روی 40 بارش زمستانه و 24 بارش سالانه اثر می-گذارد. طباطبائیان - 1388 - به ایجاد شاخصهای چرخندگی ماهانه بر اساس گردش جوی در مناطق جنوبی ایران و ارتباط آنها با دما و بارش پرداخت. گلمحمدیان و پیشوایی - 1391 - شاخص چرخندگی را در ا ستان فارس - شیراز - در دوره 1971-2000 میلادی ایجادکردند.
نتایج نشان داد که سامانههای کمفشار در 15 و سامانههای پرف شار در 72 روز های سال حاکم بر منط قه بود ند. آز مون من-کندال کاهش فراوانی سامانههای کمفشار و افزایش فراوانی سامانههای پرفشار را به طور معنیداری نشان داد. گل محمدیان و پیشوایی - 1392 - با ایجاد شاخص چرخندگی روزانه در منطقه خراسان - مشهد - دریافتند که سامانههای کمفشار در 23 و سامانههای
پرف شار در 47 روز های سال بر منط قه حاکم یت دار ند. همچنین میزان همبستگی شاخص چرخندگی با دما و بارش مشهدبه ترتیب برابر -0/81 و 0/50 میباشد. گلمحمدیان و پیشوایی - 1392 - با ایجاد شاخص چرخندگی روزانه در ارومیه مشاهده کردند که در 23 روزهای سال سامانههای کمفشار و در 53 از آنها سامانههای پرفشار بر منطقه حاکم بودند. با توجه به آمار و اطلاعات بلند مدت اقلیمی و در دسترس بودن نقشههای همدیدی فشار تلاش شده است تا طبقه بندی گردش جوی در اصفهان صورت پذیرد.
.2 روش تحقیق
منط قه مورد مطال عه ا ستان ا صفهان ا ست که ای ستگاه ا صفهان - 32/37°N' 51/40°E' 1550/4m - انتخاب شده است. نقشههای میانگین روزانه سطح 500 میلیباری از پایگاه NOAA تحلیل مجدد NCEP به تعداد 23011 استخراج شد. نحوه ارزیابی به این صورت است که اگر در منطقه ناوه داشته باشیم و خ ناوه از منطقه عبور کند به آن عدد +2 و در صورتی که ناوه جلوتر یا عقبتر از منطقه باشد ولی به هر حال تحت تأثیر ناوه باشد، عدد +1 اختصاص داده میشود. اگر در منطقه پشته داشته باشیم و خ پشته از منطقه عبور کند به آن عدد -2 و در صورتی که پشته جلوتر یا عقبتر از منطقه باشد ولی به هر حال تحت تأثیر پشته باشد، عدد -1 تعلق میگیرد.
در شکل 1 که طرحواره امواج غربی را در منطقه معتدله نشان می-دهد، خطوط ناوه و پشته بر نصفالنهارها انطباق ندارند. در بررسی نقشههای سینوپتیکی این حالت غالباً مشاهده میشود. اعداد اختصاص یافته برای شاخص DCI روی شکل آمده است. به منظور تشخیص وجود روند در دادههای سری زمانی شاخص چرخندگی و تغییرات تعداد سامانه های ارتفاعی عبوری از اصفهان در دورهی 1948-2010 از آزمون ًمن-کندال استفاده شد.
.3 نتیجهگیری
با توجه به سری زمانی DCI فراوانی سامانههای ارتفاعی عبوری از اصفهان شامل تعداد مراکز کمارتفاع - NLC - 1، حاشیه کمارتفاع - NLE - 2 ، حالت زین فشاری - NCol - 3، حاشیه پرارتفاع - NHE - 4، تعداد مراکز پرارتفاع - NHC - 5، مجموع سامانههای کمارتفاع - NL - 6 و پرارتفاع - NH - 7 در هر سال تعیین شد - جدول . - 1
