بخشی از مقاله
چکیده
جداسازي هاي آنومالی هاي ژئوشیمیایی از زمینه براي عناصر گوناگون از مهم ترین بخش هاي یک مطالعه اکتشافی است. امروزه روش هایی مبتنی بر هندسه فرکتال، توزیع سطحی داده ها و نیز شکل هندسی آنومالی ها کاربرد زیادي در این ارتباط یافته اند. در این پژوهش از نتایج آنالیز 99 ICP-MS نمونه لیتیک برداشته شده از یک شبکه منظم در اندیس هفت صندق 25 - کیلومتري شمال غرب تاکستان - استفاده شده است.
روش فرکتالی عیار – مساحت براي جداسازي مناطق آنومالی عناصر مس، نقره و سرب از زمینه براساس نتایج حاصل از آنالیز نمونه ها با عیار بالا بسیار قابل توجه بوده در اندیس هفت صندق به کار برده شده است. که در این اندیس رخنمون سطحی آثار کانی زایی اکسیدي آهن و اکسیدي کربناتی مس بر روي سنگ میزبان - سنگ هاي آتشفشانی آندزیتی- بازالتی ائوسن میانی - با گسترش بسیار قابل مشاهده است.
طبق نتایج به دست آمده از نمودار هاي مولتی فرکتالی و نقشه هاي توزیع ژئوشیمیایی و تطبیق آن با نقشه زمین شناسی منطقه براي عنصر مس 4 مرحله غنی شدگی و نقره و سرب 3 مرحله غنی شدگی وجود دارد طوري که افزایش بعد فرکتالی عناصر مس، نقره و سرب رخداد آنومالی این عناصر در منطقه را به اثبات می رساند. با توجه به نقشه هاي توزیع ژئوشیمیایی عناصر، آنومالی مس در تمامی بخش ها و نقره عمدتا در شمال غربی و سرب در بخش مرکزي محدوده می باشد.
مقدمه
جدایش آنومالی ها از زمینه یکی از مهم ترین و کلیدي ترین مراحل در اکتشافات ژئوشیمیایی می باشد که نقش مهمی را در یافتن مناطق امید بخش جهت اکتشاف هاي تفصیلی تر ایفا می کند. در صورت عدم دقت در تعیین درست زمینه هر عنصر در منطقه، میزان آنومالی ها در آن منطقه دچار نوسان شده و سبب خطا هاي اساسی در برآورد محدوده هاي امید بخش براي ادامه عملیات اکتشافی می شود روش هاي قدیمی آمار کلاسیک داراي نواقصی از قبیل شرایط تبعیت از توزیع نرمال، احتمال حذف داده ها به عنوان خارج از رده، عدم توجه به توزیع فضایی داده ها و شکل هندسی آنومالی ها می باشند - ٢٠٠٢ . - Davis, لذا شناخت و استفاده از روش هاي مناسب دیگر که ساختار و موقعیت فضایی نمونه ها را در نظر بگیرد بسیار مهم است.
روش فرکتالی عیار- مساحت یکی از این روش هاي اکتشافی نوین است که در هندسه فرکتال براي جدا سازي آنومالی هاي ژئوشیمیایی سعی در تعیین غلظت بحرانی دارد که در محدوده آن بعد فرکتال تغییر می کند و این مقدار غلظت به عنوان حد آستانه اي در نظر گرفته می شود. - حیدري و همکاران، . - 1393 این روش تغییرات سطح محصور منحنی ها را نسبت به تغییرات غلظت به صورت یک تابع نمایی می سنجد که ساختار فرکتالی داشته - ٢٠٠١ - Sami, Abd,، و رفتار مولتی فرکتالی توزیع داده هاي ژئوشیمیایی در منطقه را مشخص می نماید آنومالی زمینه عناصر که به طور معمول از توزیع هاي نمایی مختلف تبعیت می کنند، باعث ایجاد نمودارهاي مولتی فرکتال می شوند.
این مسئله سبب می شود که نیازي به حذف مقادیر خارج از رده نباشد زیرا به دلیل ماهیت فرکتالی داده ها به طور خودکار کنار گذاشته می شوند ١٩٩٧ , Turcotte, ٢٠٠١ , Goncalves , ۶١٩٩ . - - Agterberg, Chang, Berown, Goog, سپس به محاسبه بعد هاي فرکتالی پرداخته می شود که براساس این بعد هاي فرکتالی نیز می توان وجود یا عدم وجود آنومالی را به سادگی شناسایی نمود - کریملو و امامعلی پور، ١٣٩١ - .
موقعیت جغرافیایی و زمین شناسی اندیس هفت صندق محدوده مورد مطالعه هفت صندق در استان قزوین، 75 کیلومتري غرب قزوین و 25 کیلومتري شمال غرب تاکستان در مختصات جغرافیایی 36˚41ʹ06" عرض شمالی و 400˚56ʹ14" طول شرقی واقع شده است. مجموعه ي فازهاي کانی سازي ترشیاري-کواترنر در ایران وسیع ترین و متنوع ترین ذخایر معدنی را ایجاد کرده اند. کانی سازي در سنگ هاي آتشفشانی، آتشفشانی _ رسوبی و نفوذي پالئوژن ، نئوژن و کواترنر رخدادها است. منطقه مورد مطالعه جزو زون زمین ساختی البرز غربی می باشد که بخشی از زون کانی زایی شمال تاکستان- شرق طارم سفلی را شامل است.
واحدهاي سنگی این محدوده متشکل از سنگ هاي آتشفشانی آندزیتی - بازالتی ائوسن میانی، توام با میان لایه هاي پیروکلاستی و توف هاي آندزیتی- داسیتی ائوسن میانی می باشد که در قسمت هاي شمال غرب محدوده میان لایه هاي آهکی نیز به این توف اضافه و مجموعه توسط رسوبات آبرفتی دوران چهارم پوشیده می شود. در این اندیس رخنمون سطحی از آثار کانی زایی اکسیدي آهن و اکسیدي کربناتی مس و سرب بر روي سنگ میزبان - سنگ هاي آتشفشانی آندزیتی- بازالتی ائوسن میانی - قابل مشاهده است.
روش تحقیق
به منظور شناسایی آنومالی هاي احتمالی عناصر فلزي در منطقه و تعیین مناطق امید بخش، در این مطالعه 99 نمونه لیتوژئوشیمیایی از سطح منطقه برداشت شده و به آزمایشگاه زر کاوان البرز در استان تهران ارسال و مورد آنالیز 44 عنصري به روش ICP-MS قرار گرفتند. در این پژوهش به دلیل عیار بالا در نتایج آنالیزي مس، نقره و سرب با استفاده از روش هندسه فرکتال جوامع زمینه و آنومالی عناصر مس، نقره و سرب از یکدیگر جدا و نقشه هاي آن ها به تفکیک ترسیم شدند در نهایت نقشه زمین شناسی منطقه با نقشه هاي محدوده آنومالی هاي به دست آمده از عناصر تطبیق داده و محدوده آنومالی ها شناسایی شدند.
