بخشی از مقاله
چکیده :
المان یا نماد شهری، ترکیبی است پیکره وار به گونه ای که پس از خودنمایی در سطح شهر افراد را به گونه ای جذب خود می نماید که تا مدتها در آن منطقه از شهر به صورت سمبلیک، مشخصه ای برای شناخت شهر در منطقه ی مورد نظر میگردد؛ هویت درهر جامعه، نشان ازفرهنگ آن جامعه است وفضاهایی همساز با هویت شهری موجب آرامش، امنیت ومشارکت شهروندان میشود. فضاهای شهری محل تعاملات اجتماعی است؛ وجود المان های شاخص علاوه بر زیبایی، کیفیت فضا را نیز ارتقا می بخشد و این کیفیت است که بر ذهن انسان نقش می بندد. شهر سنندج از نمونه شهرهایی است که مفهوم المان در میادین شهر تغییر کرده و در اکثر میادین مجسمه یا المانی که سنخیتی با هویت این شهر ندارد قرار داده شده است.
پژوهش حاضر بر اینست که با مطالعات میدانی و مصاحبه با شهروندان شهر سنندج و بهره گیری از مطالعات کتابخانه ای و مفهوم هویت به این مهم دست یابد که آیا مجسمه های رو به افزایش شهر سنندج می-توانند نقش یک المان شهری را داشته باشند و عامل رضایت شهروندان و بهبود کیفیت محیط شهری باشند؟ نتایج پژوهش حاکی از آنست که مجسمه ها با وجود ارزشمند بودن، نقشی که المانهای شهری باید ایفا کنند را ندارند و شهروندان هیچگونه ارتباطی با آنها برقرار نمی-کنند و تنها اثری هنری از یک موزه هستند که از دور نظاره می شوند.
-1مقدمه :
قابلیت زندگی،هویت ،اصالت و فرصت های شهری از خصوصیات مثبت محیط شهری است که باید در خدمت فرد،شهروند واحدهای کوچک اجتماعی قرار گیرد.ساختار شهر بایستی به طور مستقیم از طریق نهادها و به طور نمادی از طریق فضاهای عمومی اش دعوت کننده و مشوق حیات عمومی باشد.فضای عمومی شهر برخلاف فضاهای محله ای باید به روی تمامی اعضای جامعه باز باشد . فضای عمومی شهر محل تعامل و معاشرت گروه های مختلف مردم می باشد.[1]
المان یا نماد شهری یا ترکیبی است پیکره وار که در ساخت آن از ویژگی های درونی احجام و اشکال هندسی - صفحات قائم یا منحنی - اجزائ سازه ای - کابلها - پوترها و فریم ها و به طور کلی هر آنچه میتواند جنبه ی تزئینی و ساختمانی داشته باشد به صورت یک کلیت یکپارچه و تلفیقی از موارد فوق استفاده میشود.… و قبل از هر چیز این ترکیب دارای یک نظام هندسی و تعادلی پایدار و زیباست به گونه ای که پس از خودنمایی در سطح شهر افراد را به گونه ای جذب خود مینماید ذهنشان را درگیر خود میکند که تا مدتها در آن منطقه از شهر به صورت سمبلیک مشخصه ای برای شناخت شهر در منطقه ی مورد نظر میگردد. در واقع جزو شاخصه های شهری میگردد.…به گونه ای که ذهن با برده شدن نام منطقه ی مذبور ناخودآگاه به دنبال شاخصه ها و ویژگی های خاص آن منطقه المان مورد نظر را در خود تصویر سازی خواهد کرد.
این خصوصیت به ویژه برای توریستها و کسانیکه کمتر به منطقه ی مورد نظر رفت و آمد میکنند اهمیت دارد چرا که در مسیر یابی و آدرس دهی صحیح برای پیدا نمودن یک منطقه ی خاص شهری مشخصه و نماد خاص آن منطقه اهمیت دارد..… این نماد در شناخت منطقه اهمیت دارد و چه بسا برگرفته از اتفاق یا تاریخچه ای خاص در محل مورد نظر باشد و به نکته ای خاص در آن محل اشاره کند و با تاریخچه ای عجین باشد.…به گونه ای یکی از اهداف المانها میتواند اطلاع رسانی و معرفی منطقه ای خاص به لحاظ تاریخی - جغرافیایی - فرهنگی و ویژگی های خاص مردم آن منطقه بوده و یا به اتفاق یا رویداد خاصی در منطقه ی مزبور اشاره کند که همه ی اینها در برقراری ارتباط بهتر مخاطبین و کسانیکه به محل رفت و آمد دارند با منطقه ی مورد نظر موثر است.
[2] متاسفانه سوء برداشتها و سوءء مدیریتها و تا حدی نیز عدم اطلاع و آگاهی کافی از این دو مقوله سبب شده که متولیان شهرسازی و معماری ما در سطح شهرها خیلی سبک و پیش پا افتاده با مسئله ی فوق برخورد کنند و به قولی با قرار دادن چند مجسمه با نام میادین اصلی سر و ته قضیه را به گونه ای به هم بیاورند!.… مجسمه هایی که بدون اینکه هیچگونه فکر و جاذبه ای در شخص ایجاد کنند مستقیما منظور خود را بیان میکنند و در نتیجه حتی برای لحظه ای نیز نمیتوانند نگاه مخاطب را روی خود حفظ نمایند و طبعا نمیتوانند در دراز مدت اثری ماندگار و جزو ویژگی های منطقه به حساب آیند.
[2] این امر در شهر سنندج متاسفانه تبدیل به معضلی برای طراحان معمار و سایر کسانی که با مسادل مربوط به معماری و شهرسازی دست و پنجه نرم می کنند شده است. مقاله ی پیش رو با روش توصیفی-تحلیلی و همچنین استناد به منابع کتابخانه ای و موجود سعی در بررسی این دو مقوله دارد، امید است نتایج حاصل از پژوهش کمکی باشد در جهت توسعه و بهتر شدن شرایط المانهای شهری سنندج.
-2روش شناسی پژوهش :
پژوهش حاضر با روش توصیفی-تحلیلی و استناد به منابع کتابخانه ای و بهره گیری از مطالعات میدانی انجام شده است. پژوهشگران براساس مطالعات کتابخانه ای، مفاهیمی را استخراج کرده و در مطالعات میدانی و مصاحبه با شهروندان یر اساس مفاهیم استخراج شده و معیارها، اطلاعات را دسته بندی کرده و در انتها تحلیل و بررسی شدند. نمونه های انتخابی و شهروندان به گونه ای انتخاب شدند که تعدادی از آنها نزدیک میادین دارای المان و تعدادی نزدیک میادین بدون المان و دارای مجسمه بودند. تحلیل اطلاعات بدستآمده به وسیله استخراج گزارههای کلیدی و مطابقت دادن پاسخهای شرکت-کنندگان با معیارهای از پیش تعیین شده صورت پذیرفت.
-3هویت:
تعریف هویت در لغتنامه ها چنین است : هویت عبارت است از تشخص و همیت معنی میان حکیمان و متکلمان مشهور است . هویت گاه بر وجود خارجی اطلاق می گردد، گاه بر ماهیت با تشخص اطلاق می شود.
-1-3هویت در فضاهای شهری:
به طورکلی ،هویت شهری در چارچوب فرهنگ شهری که دربرخاسته از رفتارهای اجتماعی در دوران تاریخ و روند رویدادهای اجتماعی و سیاسی و اقتصادی و ...یک شهر و یا کشوراست ، ایجاد می شود و یک محیط شهری با فرهنگ خود یک هویت شهری می سازد که می توان بیان کرد که همان طور که فرهنگ های متفاوتی بر یک جامعه و یا محیط شهری وجود دارد هویت های شهری متفاوتی نیزممکن است در یک جامعه و محیط شهری باشد.[1]
-منظر عینی شهر شامل: دید و منظر شهر، ریخت شهر، نحوه چیدمان فضا که بر نظم فعالیت ها و رفتارها تاثیر گذار است. -تصویر ذهنی شهر شامل : تصورات مردم از شهر، خاطرات، امنیت در شهر، تکرار رویدادها، رویاها کریستوفر الکساندر برای تعریف هویت در بناها و شهر ها عنوان نموده است: باید کار را با درک این مطلب شروع کنیم که هویت هر فضا از تکرار مستمر الگوی خاصی از رویدادهایی که در آن مکان حاصل می شود شکل می گیرد .هویت هر شهر یا بنا بیش از هر چیز تحت تاثیر رویدادی است که در آن اتفاق می افتد.
فعالیت ها، رویدادها، نیروها، حالات، اعتصابات، مردن ماهی ها، جاری شدن آب، قهر عشاق، سوختن کیک، دنبال هم کردن گربه ها، نشستن گنجشکی پشت پنجره و نظایر آن، رخدادهایی هستند که زندگی هر فرد از آن ها .ساخته شده است. پس هویت هر فضا از نظر الکساندر، حاصل رویدادهایی است که در آن اتفاق می افتد .همین طور که کل شکل می گیرد، هویتی جاودانه به خود می گیرد که آن را شایسته نام هویت جاودانه می کند .این هویت، هویتی ویژه و کالبدی دقیق و ظریف است که هرگاه بنا یا شهری زنده می شود باید بوجود آید . این هویت تجسم کالبدی کیفیت بی نام در بناهاست. [5]
