بخشی از مقاله
چکیده
به کارگیری اصل بهای تمام شده در حسابرسی مستلزم وجود تداوم فعالیت می باشد، بنابراین اولین وظیفه حسابرسان، بررسی وضعیت تداوم فعالیت صا حبکار و اظهارنظر در خصوص آن می باشد. هدف از تحقیق حاضر شناسایی عوامل موثر بر قضاوت حسابرسان در خصوص تداوم فعالیت می باشد. به منظور انجام تحقیق عوامل " وضعیت مالی"، "مدارک و شواهد" و "افشا" مورد بررسی قرار گرفت، تا میزان تاثیر این عوامل بر اظهارنظر حسابرسان تعیین گردد. به منظور تعیین وضعیت مالی، از مدل آلتمن استفاده شده است در نهایت مشخص گردید که مهم ترین عامل بر اظهار نظر حسابرسان، وضعیت مالی، عامل موثر دوم شواهد و مدارک و در نهایت عامل افشا موثر می باشد.
-1 مقدمه
-2 مبانی نظری تحقیق و پیشینه پژوهش
تداوم فعالیت1 یکی از مفروضات اساسی در حسابداری محسوب می گردد که اثرات با اهمیت بر اندازه گیری و نحوه طبقه بندی اقلام صورت های مالی خواهد داشت، از جمله اینکه این فرض باعث طبقه بندی دارایی ها و بدهی ها به جاری و بلندمدت می گردد و الزام محاسبه استهلاک را برای دارایی های ثابت ایحاد می نماید. به دلیل اهمیت این فرض، حسابرسان مناسب بودن استفاده مدیریت از این فرض را در مراحل برنامه ریزی، اجرای روشهای حسابرسی و ارزیابی نتایج بررسی می نمایند.
تداوم فعالیت در خصوص شرکتهایی که مشمول ماده 141 قانون تجارت بوده و دچار درماندگی مالی شده اند، با ابهام زیاد همراه می باشد و حسابرسان در خصوص اینگونه شرکتها باید با رعایت تردید حرفه ای اظهارنظر نمایند. حسابرسان به منظور اظهارنظر در خصوص تداوم فعالیت از نشانه های متداولی استفاده می نمایند اما تاکید آنها عمدتا بر معیارهای مالی می باشد، در تحقیق حاضر نیز سعی می گردد عوامل موثر بر اظهارنظر حسابرسان در خصوص تداوم فعالیت مورد بررسی قرار گیرد تا بتوانیم مهم ترین این عوامل را شناسایی نماییم. نتایج حاصل از این تحقیق برای موسسات حسابرسی در خصوص تعیین معیارهایی برای قضاوت درباره تداوم فعالیت و نیز برای استفاده کنندگان صورت های مالی برای در اختیار داشتن اطلاعات قابل اتکا، از اهمیت بالایی برخوردار می باشد.
این مقاله از سه بخش تشکیل شده است، در بخش اول به مفهوم تداوم فعالیت و پیشینه تحقیق پرداخته می شود، در بخش دوم مدل تحقیق تشریح شده است و در بخش سوم تجزیه و تحلیل داده ها و نتایج تحقیق بیان گردیده است. اهداف این تحقیق را می توان به شرح زیر بیان کرد:
- 1 بررسی تاثیر وضعیت مالی شرکت بر اظهارنظر حسابرسان در مورد تداوم فعالیت
- 2 بررسی تاثیر شواهد و مدارک - برنامه های مدیریت - بر اظهارنظر حسابرسان در مورد تداوم فعالیت
- 3 بررسی تاثیر افشای مدیریت بر اظهارنظر حسابرسان در مورد تداوم فعالیت
طبق بند 3 استاندارد حسابرسی شماره 570، فرض تداوم فعالیت، یک اصل بنیادی در تهیه صورتهای مالی است. طبق فرض تداوم فعالیت، واحد مورد رسیدگی معمولا به عنوان واحدی فرض می شود که در آینده قابل پیش بینی به فعالیت خود ادامه می دهد و قصد یا الزامی برای انحلال، توقف فعالیت یا کاهش قابل توجه در حجم عملیات را ندارد. بنابراین داراییها و بدهیها بر مبنای توانایی واحد مورد رسیدگی در بازیافت داراییها و تسویه بدهیها در جریان عادی فعالیتهای تجاری، ثبت می شود.
همچنین بند 20 استاندارد حسابداری شماره 1 نیز در تاکید تداوم فعالیت بیان می دارد که: مدیریت در زمان تهیه صورتهای مالی باید توان ادامه فعالیت واحد تجاری را ارزیابی کند. صورتهای مالی باید بر مبنای تداوم فعالیت تهیه شود، مگر اینکه مدیریت قصد انحلال یا توقف عملیات واحد تجاری را داشته باشد، یا عملا ناچار به انجام این امر باشد. در مواردی که مدیریت از رویدادها و شرایطی آگاهی یابد که ممکن است ابهام با اهمیت نسبت به توانایی تداوم فعالیت واحد تجاری ایجاد کند، این ابهام باید افشا شود. اما مسئولیت حسابرسان در رابطه با تداوم فعالیت مطابق بند 8 استاندارد حسابرسی شماره 570 به شرح زیر می باشد:
مسئولیت حسابرسان، بررسی مناسب بودن استفاده مدیریت از فرض تداوم فعالیت در تهیه صورتهای مالی و بررسی احتمال وجود ابهام های با اهمیت یا اساسی درباره توانایی ادامه فعالیت واحد مورد رسیدگی به عنوان یک واحد دایر است که نیاز به افشا در صورتهای مالی دارد. حسابرسان به منظور قضاوت در خصوص تداوم فعالیت، نیازمند ابزارهای مناسبی می باشند که مهمترین آنها در بند 7 استاندارد حسابرسی شماره 570 به سه گروه زیر تقسیم شده اند:
نشانه های مالی:
· فزونی کل بدهی ها بر کل داراییها یا فزونی بدهیهای جاری بر داراییهای جاری
· نزدیک شدن سررسید بدهی های با شرایط غیر قابل تغییر که دورنمایی واقع بینانه برای پرداخت یا تمدید آنها وجود ندارد یا اتکای بیش از حد بر استقراض کوتاه مدت برای تامین مالی داراییهای بلندمدت
· نشانه های قطع حمایت مالی از جانب دولت و یا بستانکاران
· فزونی جریانهای خروجی بر جریانهای ورودی وجوه نقد حاصل از عملیات، طبق صورتهای مالی تاریخی یا پیش بینی شده
· نامساعد بودن نسبتهای مالی اصلی
· زیانهای عمده عملیاتی یا کاهش عمده در ارزش داراییهای مورد استفاده در ایجاد جریانهای وجوه نقد
· نپرداختن سود سهام یا تاخیر طولانی در پرداخت آن
· ناتوانی در پرداخت به موقع حسابهای پرداختنی
· ناتوانی در رعایت شرایط مقرر در قراردادهای وام
· تغییر شرایط خرید کالا و دریافت خدمات از اعتباری به نقدی
· ناتوانی در تامین منابع مالی لازم برای تولید و عرضه محصول اصلی جدید یا سایر سرمایه گذاریهای ضروری نشانه های عملیاتی
· از دست دادن مدیران کلیدی بدون جایگزینی آنان
· از دست دادن بازار عمده فروش محصولات، مجوز یا امتیاز ساخت با اهمیت یا تامین کننده اصلی کالا و خدمات
· مشکلات کارگری یا کمبود مواد اولیه و قطعات مهم سایر نشانه ها
· عدم رعایت الزامات مربوط به سرمایه یا سایر الزامات قانونی
· وجود دعاوی حقوقی در جریان علیه واحد مورد رسیدگی که در صورت صدور رای به محکومیت واحد مزبور، تحمل نتایج آن احتمالا خارج از توان واحد مورد رسیدگی است
· تغییر قوانین یا سیاستهای دولت به گونه ای که آثار مالی منفی بر واحد مورد رسیدگی داشته باشد
عدم تداوم فعالیت در شرکت های ناتوان مالی در نهایت منجر به ورشکستگی شرکت ها می گردد، ورشکستگی هنگامی رخ می دهد که میزان بدهی های یک شرکت از داراییهای آن شرکت تجاوز نماید و شرکت توانایی پرداخت بدهی های خود را نداشته باشد، از نظر حقوقی ورشکستگی به دو صورت امکان پذیر است: ورشکستگی اختیاری به حالتی اطلاق می گردد که شخص با طرح دعوا در دادگاه اعلام ورشکستگی خود را درخواست کند و ورشکستگی اجباری به حالتی اطلاق می گردد که لااقل سه نفر از طلبکاران که مطالباتشان از مبلغ معینی تجاوز نماید می توانند طرح دعوا کنند.
کمار و همکاران - 2012 - 2 در پژوهشی به مقایسه بین مدل های پیش بینی ورشکستگی پرداختند. آن ها معتقد بودند که تحلیل های مالی می تواند منجر به ایجاد اطلاعات بسیار در مورد وضعیت های گوناگون به مدیران مشاغل جهت تصمیم گیری ضروری و حیاتی شود. مفهوم تداوم فعالیت این خطر را به وجود می آورد که مفهوم زمان و بیش از همه زمان گذشته و آینده دارای ارتباط درونی نادرستی باشند که به وسیله ی افشای واقعیت در طی یک دوره ی مشخص یا در یک نقطه زمانی خاص ممکن است دچار انحراف گردد.یعنی ارقام صور تهای مالی، تخصیص های محتمل مربوط به آینده، تخمینی و شرطی را شامل می شود که مبتنی بر اندازه گیری بهای تمام شده تاریخی است.
محمدزاده و نوفرستی - 1388 - در تحقیقی به تعیین کارایی مدل آلتمن و مدل اسپرین- گیت برای پیشبینی ورشکستگی پرداخته و علیرغم تایید کارآیی هر دو مدل به استفاده کنندگان توصیه کرده اند برای پیشبینی ورشکستگی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران از مدل آلتمن استفاده کنند. نیکبخت و شریفی - 1389 - به پیشبینی ورشکستگی مالی شرکتهای بورس اوراق بهادار تهران با استفاده از شبکه های عصبی مصنوعی پرداختند و نشان دادند که تفاوت معناداری بین تحلیل ممیزی و شبکه های هوش مصنوعی وجود دارد.
