بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر بررسی رابطه بین شیوه هاي فرزندپروري والدین، خلاقیت و اضطراب با رشد قضاوت اخلاقی در دانش آموزان ابتدایی شهر اهواز در سال 1392 بود. نمونه آماري شامل 200 نفر 100 - نفر پسر و 100 نفر دختر - از دانش آموزان پایه ششم ابتدایی بود که به روش نمونه گیري تصادفی خوشه اي انتخاب شدند. طرح پژوهش از نوع همبستگی می باشد. ابزار پژوهش پرسشنامه شیوه هاي فرزندپروري والدین وینترباتوم - - 1953، پرسشنامه خلاقیت نوجوانان از نظر مربیان - 1363 - ، مقیاس چند بعدي اضطراب کودکان مارچ و همکاران - 1997 - و آزمون قضاوت اخلاقی - - MJT دورگاند- سینها و میراوارما - 1998 - بود.
براي تحلیل داده ها از ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چند متغیره استفاده شد. نتایج نشان داد که بین شیوه فرزندپروري استقلال آموزي والدین با رشد قضاوت اخلاقی رابطه وجود ندارد، بین شیوه هاي فرزندپروري تسلط آموزي و مراقبت آموزي والدین با رشد قضاوت اخلاقی رابطه منفی وجود دارد، بین خلاقیت با رشد قضاوت اخلاقی رابطه مثبت وجود دارد و بین اضطراب با رشد قضاوت اخلاقی رابطه منفی وجود دارد. همچنین نتایج رگرسیون چند متغیره نشان داد که متغیرهاي خلاقیت، شیوه هاي فرزند پروري تسلط آموزي والدین و اضطراب به ترتیب پیش بینی کننده رشد قضاوت اخلاقی دانش آموزان بود.
مقدمه
مطالعه اینکه کودکان چگونه این قوانین و ارزش هاي حاکم بر جامعه و سازگار شدن با این ارزش ها را درك و اجرا می کنند تحت عنوان رشد قضاوت اخلاقی1 مطرح شده است - بربا2، 2004؛ ترجمه فرود، . - 1388 به عقیده پیاژه3 رشد قضاوت قضاوت اخلاقی متمرکز بر شیوة پیروي کودکان از قواعدي است که از سه مرحله مطلق گرایی4، واقع گرایی5 و نسبی گرایی6 اخلاقی تشکیل شده است - پیاژه، 1965؛ ترجمه محسنی، . - 1380 کلبرگ7 رشد قضاوت اخلاقی را در سه سطح اخلاق پیش قرار دادي، متعارف و مافوق قراردادي8 و شش مرحله - اجتناب از مجازات، کسب پاداش، تحسین و تأیید از جانب دیگران، حفظ نظم اجتماعی، اطاعت از قانون و انجام وظیفه، اخلاق قرار دادي و پاي بندي به اصول و وجدان فردي - در نظر گرفت.
از سویی شیوه هاي فرزند پروري - استقلال آموزي، تسلط آموزیو مراقبت آموزي - 9، عبارت است از روش هایی که والدین براي تربیت فرزندان خود بکار میبرند و نقشی اساسی در تامین منابع رشد قضاوت اخلاقی فرزندان آنها خواهد داشت - شعاري نژاد، . - 1389 از طرفی خلاقیت1، استعداد و ابتکار و خلق کردن است و در بکارگیري بیشتر توانایی ها، انسان خلاقانه نیز عمل میکند و این اصل بکارگیري خلاقیت، رشد قضاوت اخلاقی را نیز شامل می شود - گرالیوسکی و کارووسکی 2، . - 2012 همچنین هر فردي در زندگی تا اندازهاي دچار اضطراب3 می شود و بررسیهاي انجام شده بر پایه نظریه کلارك و ولز - 2009 - 4 نشان داد که افراد مضطرب زمانی که با موقعیتهاي اضطراب آور اجتماعی روبرو روبرو می شوند، توجه به خود و دسترسی به افکار و احساسات منفی در آنان افزایش می یابد و نه تنها ممکن است استدلال و قضاوت اخلاقی آنان برحسب فشار یا اشتباه نسبی دچار تداخل گردد بلکه منجر به رفتار غیر اخلاقی نیز گردد.
در تحقیقات خود نشان داد که کودکانی که داراي والدین گرم و پذیرنده و با سبک فرززند پروري استقلال آموز هستند بیشتر خوشحالند، خود اتکایی و خود گردانی بیشتري از خودشان نشان می دهند و زودتر به سطح دوم رشد اخلاقی نایل میشوند، در مقابل والدین مراقبت آموز در سنین مختلف تاثیرات سویی از قبیل اضطراب، پریشانی، پرخاشگري، ناسازگاري اجتماعی و نامساعد بودن رشد اخلاقی بر کودکانشان دارند. همچنین در داخل کشور مشهدي - - 1392 در تحقیق خود نشان داد که نحوه عملکرد خانواده و سبک هاي فرزندپروري در بروز خلاقیت و پیامدهاي آن از قبیل کمبود جرات ورزي و کاهش اضطراب و نیز رشد قضاوت اخلاقی موثر می باشد. با این تفاسیر در این پژوهش محقق به این سوال می پردازد که آیا بین شیوه هاي فرزندپروري والدین - استقلال آموزي، تسلط آموزي و مراقبت آموزي - ، خلاقیت و اضطراب با رشد قضاوت اخلاقی در دانش آموزان رابطه وجود دارد؟
روش
شیوه پژوهش
این پژوهش از نوع همبستگی می باشد.
جامعه آماري
جامعه آماري آن شامل کلیه دانش آموزان - دختر و پسر - پایه ششم شهرستان اهواز که در سال تحصیلی 1392-93 مشغول به تحصیل بودند و نمونه آماري این پژوهش شامل 200 نفر - 100 نفر پسر و 100 نفر دختر - از جامعه مذکور بود که با توجه به میانگین تحقیقات گذشته این تعداد آزمودنی در نظرگرفته شد و به روش نمونه گیري تصادفی خوشه اي از مدارس ابتدایی شهرستان اهواز انتخاب شدند؛ بدین صورت که ابتدا مدارس ابتدایی شهرستان اهواز بر اساس نواحی چهارگانه آموزشی، به چهار قسمت تقسیم شد و از بین این نواحی، ناحیه چهار انتخاب شد و در نهایت دو مدرسه پسرانه و دو مدرسه دخترانه - مدارس مفتح، مهرولایت، بهار و راضیه - از بین مدارس ناحیه چهار انتخاب و از هر مدرسه نیز دو کلاس پایه ششم ابتدایی - جمعا به تعداد 50 نفر از هر مدرسه - به عنوان نمونه آماري انتخاب شدند.
ابزار
-1پرسشنامه قضاوت اخلاقی - :6 - MJT آزمون قضاوت اخلاقی توسط دورگاند- سینها و میراوارما - 1998 - 7 براي کودکان ساخته شد که داراي 50 سوال بوده و هر سوال تنها یک گزینه درست و هر پاسخ درست یک نمره و هر پاسخ نادرست صفر امتیاز خواهد گرفت. امتیاز کلی پرسشنامه حاصل جمع تمام امتیازات سوالات و نمرات بالاتر میزان مهارت قضاوت اخلاقی بالاتر شخص پاسخ دهنده خواهد بود و برعکس. اعتبار و پایایی این آزمون در پژوهش مرعشی و همکاران - - 1389 با استفاده از آلفاي کرونباخ و تنصیف به ترتیب 0/61 و 0/62 به دست آمد - نقل از ساعتچی ، . - 1391 در تحقیق حاضر براي تعیین پایایی پرسشنامه قضاوت اخلاقی از روش آلفاي کرونباخ استفاده شد که براي کل پرسشنامه برابر با 0/71 که بیانگر ضرایب پایایی قابل قبول پرسشنامه یاد شده می باشد.
- 2پرسشنامه شیوه هاي فرزند پروري وینترباتوم: این پرسشنامه توسط وینتر باتوم - 1953 - 1ساخته شد و داراي14 ماده است .ماده هاي 1تا 6 براي سنجش استقلال آموزي ،ماده هاي 7 تا 10 براي سنجش تسلط آموزي ،وماده هاي 11 تا 14 مخصوص سنجش مراقبت آموزي می باشد، در پژوهش میکائیلی - - 1377 ضرایب براي مقیاس استقلال آموزي 0/94، براي مقیاس تسلط آموزي 0/60 و براي مقیاس مراقبت آموزي 0/66 می باشد که همگی در سطح کمتر از 0/001 معنادار هستند.
همچنین باقري - - 1372 در تحقیق خود با استفاده از دو روش تنصیف و آلفاي کرونباخ به ترتیب براي کل پرسشنامه ضرایب %40 و %92 ،مقیاسهاي استقلال آموزي %41 و %86، تسلط آموزي %40 و % 80 و مراقبت آموزي % 19 و %73 بدست آورد. - نقل از ساعتچی، . - 1391در تحقیق حاضر براي تعیین پایایی پرسشنامه شیوه هاي فرزند پروري از روش آلفاي کرونباخ استفاده شد که براي کل پرسشنامه برابر با 0/72، و ضرایب پایایی براي خرده مقیاس شیوه فرزندپروري استقلال آموزي والدین 0/70 ، شیوه فرزندپروري تسلط آموزي والدین 0/76 و براي شیوه فرزندپروري مراقبت آموزي والدین 0/73 می باشد.
- 3پرسشنامه خلاقیت نوجوانان از نظر مربیان : - 1363 - این پرسشنامه از پرسشنامه استاندارد خلاقیت عابدي - - 1363 مستخرج گردیده است. این آزمون در اهواز توسط کفایت - - 1372 و در تهران توسط کیامنش - - 1372 به طور همزمان ترجمه شد و پس از بررسی و تصحیح شکرکن، به کار گرفته شده است و توسط دائمی - - 1377 در دانشگاه تربیت معلم تهران روي دانشآموزان دبیرستانی تهران هنجار شد . این ابزار شامل 30 ماده است و هر ماده نیز سه گزینه دارد. گزینه ها نشان دهنده میزان خلاقیت از کم به زیاد است و به ترتیب نمره اي از 1 تا 3 می گیرند و چهار عامل تشکیل دهنده خلاقیت یعنی سیالی، ابتکار، انعطاف و بسط را مورد سنجش قرار می دهد - نقل از ساعتچی، . - 1391در تحقیق حاضر براي تعیین پایایی پرسشنامه خلاقیت از روش آلفاي کرونباخ استفاده شد که براي کل پرسشنامه برابر با 0/74 که بیانگر ضرایب پایایی قابل قبول پرسشنامه یاد شده می باشد.
- 4پرسشنامه اضطراب کودکان: این مقیاس توسط مارچ و همکاران - 1997 - 2 ساخته شد، که 39 گویه دارد و در گروه هاي سنی 8 تا 19 سال استفاده می شود. هرگویه بر مبناي یک مقیاس چهار درجه اي لیکرت از صفر تا سه - هرگز، بندرت، گاهی اوقات و همیشه - نمره گذاري می شود. در مطالعه ایوارسون - 2006 - 3 براي کل مقیاس ضریب آلفاي 0/87 و براي خرده مقیاس اضطراب اجتماعی، نشانه هاي جسمانی، اجتناب از آسیب و اضطراب جدایی به ترتیب ضریب آلفاي 0/83، 0/84، 0/71 و 0/64 بدست آمد؛ همچنین در پژوهش تقوي - - 1384 ضریب اعتبار بازآزمایی %67 براي این مقیاس گزارش شده است. در تحقیق حاضر براي تعیین پایایی پرسشنامه اضطراب از روش آلفاي کرونباخ استفاده شد که براي کل پرسشنامه برابر با 0/80 که بیانگر ضرایب پایایی قابل قبول پرسشنامه یاد شده می باشد.
