بخشی از مقاله
چکیده
پژوهش حاضر باهدف خوشه بندی دانش آموزان بر اساس مؤلفه های خوش بینی تحصیلی انجام گردید. روش پژوهش حاضر از نوع علی-مقایسه ای بود. جامعه آماری کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم ناحیه دو شهر سنندج که تعداد آنها 4300 نفر بود که حجم نمونه بر اساس جدول کرجسی و مورگان 370 دانشآموز پسر و دختر با روش نمونه گیری خوشهای چندمرحله ای انتخاب شدند.
برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه خوشبینی تحصیلی دانش آموز اسچننموران و همکاران استفاده گردید. نتایج تحلیل خوشه ای نشان داد که نخستین خوشه تشخیص دادهشده شامل دانشآموزانی با مقادیر بالای ارزش گذاری اعتماد به معلم، تأکید تحصیلی، احساس هویت به مدرسه که خوشه دانش آموزان با خوش بینی تحصیلی بالا نامیده شد و خوشه دوم شامل دانشآموزانی با مقادیر پایینتر ارزش گذاری اعتماد به معلم تأکید تحصیلی احساس هویت به مدرسه که خوشه دانش آموزان با خوش بینی تحصیلی پایین نامیده شد . به مدیران و معلمان مدارس پیشنهاد میشود با ایجاد باورهای خوش بینانه در خود و گسترش محیط مدرسه ای مثبتگرا، فعال و شاداب، شرایط را برای رشد خوشبینی دانش آموزان فراهم کنند.
.1 مقدمه
خوشبینی تحصیلی مفهومی است حاصل تعامل بین کارآمدی، تأکید تحصیلی و اعتماد است - برد1 و همکاران، . - 2010 سازه خوشبینی تحصیلی به ایجاد محیط مثبت در مدرسه کمک می کند. بهعلاوه این محیط باعث ایجاد کا رآمدی معلم می گردد - هوی و همکاران، . - 2006 تأکید تحصیلی انتظارات بالا را ایجاد و استانداردهای بالایی را برای موفقیت تحصیلی ایجاد میکند - گودارد2و همکاران، . - 2000 در مدارس با خوش بینی تحصیلی بالا، معلمان، دانش آموزان و والدین به یکدیگر اعتماد دارند.
این اعتماد باعث ایجاد همدلی در میان آن ها می گردد - هوی و همکاران، . - 2006 خوشبینی تحصیلی، جمعی از باورهای مرتبط باقوت ها و ظرفیت های درونی مدرسه به منظور رسیدن به پیشرفت تحصیلی می باشد. این باورها مبتنی بر تأکید تحصیلی، کارآمدی و اعتماد می باشد. آنها با ترکیب هم محیط مثبتی را برای مدرسه ایجاد می نمایند. هوی و همکاران - 2006 - خوشبینی تحصیلی را به عنوان »نیروی قوی برای تبیین عملکرد دانش آموزان « تعریف می کنند.
نتایج تحقیقات نشان داده است یکی از عواملی که می تواند با عملکرد تحصیلی دانش آموزان ارتباط داشته باشد سازه خو شبینی تحصیلی است - سیزگین و اردوغان 1، . - 2015 در پژوهش مرادی و همکاران - 1393 - مشخص شد که بین خوشبینی تحصیلی دانشآموزان و پیشرفت تحصیلی رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد و از میان سه مؤلفه خوشبینی تحصیلی دانشآموزان تأکید تحصیلی دانشآموزان بیشترین سهم را در پیشبینی پیشرفت تحصیلی دارد.
هوی و همکارانش به مدت چهل سال پژوهشهای متعددی را در مورد اینکه کدام عوامل سازمانی، مدارس را برای معلمان در جهت آموزش بهتر و برای دانش آموزان برای یادگیری مؤثرتر، مکان بهتری میسازد، صورت دادند . بعد از پژوهشهای فراوان هوی 2و همکارانش، آنها در سال - 2006 - سازه خوشبینی تحصیلی را ارائه کردند و به این مسئله اذعان کردهاند که ویژگیهایی چون کارآمدی جمعی، اعتماد معلمان به دانش آموزان و والدین آنها و تأکید تحصیلی، پیشبینی کنندههای قوی برای عملکرد تحصیلی دانش آموزان میباشند.
هوی به این امر اشاره میکند که سازه خوشبینی تحصیلی در طی زمان و بر پایه روانشناسی انسانمدار3، روانشناسی مثبت و با بهرهگیری از بنیانهای تئوریکی شناخت اجتماعی، خودکارآمدی آلبرت بندورا تئوری سرمایه اجتماعی کلمن4، کار او و همکارانش در حوزه فرهنگ و جوسازمانی و همچنین مفهوم خوشبینی اکتسابی مارتین سلیگمن شکلگرفته است - هوی، - 2012 خوش بینی تحصیلی دانش آموزان تصویر غنی از عاملیت انسانی را به تصویر میکشد که رفتار دانش آموزان را ازنظر ابعاد شناختی، عاطفی و رفتاری تبیین میکند. اولین مؤلفه خوش بینی تحصیلی احساس هویت دانش آموزان نسبت به مدرسه دانش آموزان است.
این مؤلفه بر این موضوع اشاره دارد، دانشآموزانی که احساس هویت نسبت به مدرسه خوددارند، اغلب رفتار آنها با واژههایی چون احساس وابستگی، دلبستگی، درگیری، تعهد، الفت و محبت آنها نسبت به مدرسهشان توصیف میشود، برعکس این امر، دانشآموزانی با موفقیت کمتر هستند که فاقد هویت نسبت به مدرسه خود هستند . این دانش آموزان با واژههایی چون گوشهگیر، بیگانه و ناخشنود توصیف میشوند - فین، . - 1989 فین - 1989 - و ولک - 1997 - دو ایده مکمل را که نشانده احساس هویت دانش آموزان نسبت به مدرسه است را به شرح ذیل بیان میکنند: اول اینکه، دانش آموزان با جامعه مدرسه از حیث اینکه مدرسه نقش مهمی در زندگی آنها بازی میکند، احساس تعلق میکنند؛ دوم اینکه، دانش آموزان برای مدرسه و اهداف مرتبط با آن ارزش قائل هستند .
واژههای جانشین مورداستفاده برای توصیف دقیق این مفهوم شامل عضویت در مدرسه، دلبستگی به مدرسه و تعهد به مدرسه میباشد - به نقل از اسچننموران و همکاران، . - 2013 اعتماد دانش آموزان به معلمان دومین مؤلفه تشکیل دهنده سازه خوشبینی تحصیلی دانش آموزان است. اعتماد دانش آموزان به معلمان نیز شامل موارد ذیل میشود: دانش آموزان اعتقاددارند که معلمان همیشه آماده کمک کردن هستند، معلمان برای گفتگو بهآسانی در دسترس هستند، معلمان در نحوه آموزش خود خوب عمل میکنند، دانش آموزان میتوانند روی کمک معلمان حساب کنند، معلمان کارهای معرکهای انجام میدهند، معلمان همیش صادق هستند و معلمان واقعاً به صحبتهای دانش آموزان گوش میدهند - هوی و موران، . - 1999
آخرین مؤلفه تشکیلدهنده سازه خوشبینی تحصیلی دانش آموزان، تأکید تحصیلی است . تأکید تحصیلی بر این اصل استوار است که دانش آموزان در محیطهایی که فعالیت های جالب توجه و چالش انگیز ارائه میشود، بهاحتمال بیشتر به موفقیت میرسند. بهعبارتدیگر، در تأکید تحصیلی توجه اصلی بر یادگیری و آموزش متمرکز است . یک مدرسه با تأکید تحصیلی قوی ازنظر تحصیلی متمایل به محیطی است که در آن اهداف و انتظارات سطح بالا وجود دارد، پیشرفت مورد قدردانی و تجلیل قرار میگیرد، معلمان به تواناییهای دانش آموزان اعتماد و اطمینان دارند و دانش آموزان هنجارهای تحصیلی مدرسه را مورداحترام قرار میدهند. تأکید تحصیلی شامل سیاست ها، اقدامات، انتظارات و هنجارهایی است که دانش آموزان را بهسوی پیشرفت سوق میدهد.
دانش آموزان با تأکید تحصیلی بالا، بر این عقیده هستند که، دانش آموزان مدرسه آنها به کسانی که نمره خوب میگیرند، احترام میگذارند، دانش آموزان مدرسه تلاش زیادی برای بهبود وضعیت آموزشی خودمی کنند، مدرسه آنها نسبت به یادگیری دانش آموزان جدی است، دانش آموزان فعالیت و کوشش زیادی برای گرفتن نمره خوب میکنند، میزان پیشرفت دانش آموزان در مدرسه به چالش کشیده میشود، میتوانند در صورت نیاز مدرسه کمک بیشتری به مسئولان مدرسه بکنند و در مدرسه از نمرههای خوب قدردانی میشود - اسچن نموران و همکاران، . - 2013
درمجموع، با توجه به رابطهای که خوشبینی تحصیلی با عملکرد تحصیلی دانش آموزان می تواند داشته باشند و همچنین تحقیقات بسیار محدود و کمبود پیشینه تجربی درزمینه متغیرهای موردمطالعه، وجود خلأهای پژوهشی در این زمینه و استفاده از نتایج این پژوهش درزمینه آموزش وپرورش و همچنین تربیت دانش آموزان از ضرورتهای مهم مطالعه حاضر است و مسئله اصلی پژوهش حاضر شفاف سازی تشخیص و خوشه بندی دانش آموزان بر اساس مؤلفه های خوش بینی تحصیلی است.
ضمن اینکه پژوهش حاضر در نوع خود و بر اساس شواهد موجود در پایگاه های علمی معتبر اولین پژوهشی است که تلاش می کند بر اساس یک شیوه چند متغیری به خوشه بندی دانش آموزان بر اساس مؤلفه های خوش بینی تحصیلی بپردازد. بنابراین هدف و مسئله پژوهش حاضر پاسخ به این سؤال است که -1آیا بر اساس مؤلفه های خوش بینی تحصیلی میتوان دانش آموزان را خوشهبندی کرد؟
.2 روش بررسی
پژوهش حاضر ازلحاظ هدف در دسته تحقیقات بنیادی و ازلحاظ نحوه جمعآوری اطلاعات جزو پژوهش های علی-مقایسه ای است. جامعه آماری موردنظر پژوهش حاضر، شامل کلیه دانش آموزان دختر و پسر مقطع متوسطه دوم ناحیه دو شهر سنندج در سال تحصیلی 94-95 میباشد که طبق آخرین آمار اداره کل آموزشوپرورش سنندج، تعداد کل دانش آموزان 4300 نفر می باشند. جهت انتخاب گروه نمونه با استفاده از جدول کرجسی و مورگان و به روش نمونهگیری خوشهای چندمرحلهای 370 دانشآموز بهعنوان نمونه انتخاب شدند، اما به دلیل ریزش نمونه ها و حذف داده های پرت واقعی درنهایت 350 نمونه مورد بررسی و تجزیهوتحلیل واقع شدند.
. 3 ابزار جمعآوری اطلاعات
پرسشنامه خوش بینی تحصیلی دانشآموز اسچننموران 1و همکاران : پرسشنامه خوش بینی تحصیلی دانشآموز توسط اسچننموران و همکاران - 2013 - ، ساختهشده دارای 28 گویه است. این پرسشنامه دارای سه خرده مقیاس تأکید تحصیلی دانشآموزان 8 - گویه - ، اعتماد دانش آموزان به معلمان 10 - گویه - و احساس هویت دانش آموزان نسبت به مدرسه 10 - گویه - است. روایی و پایایی پرسشنامه نیز در پژوهش اسچننموران و همکاران - 2013 - ، برای هر یک از خرده مقیاس ها، 0/93، 0/96، 0/97 به دست آمد که نشان از مطلوب بودن پایایی پرسشنامه دارد.
پایایی پرسشنامه در پژوهش مرادی و همکاران - 1393 - برای هر یک از خرده مقیاسها به ترتیب برابر 0/91، 0/86، 0/89 و برای کل ابزار 0/92 به دست آمد . درتحقیق حاضر ضریب آلفای کرونباخ برای خرده مقیاس تأکید تحصیلی دانشآموزان 0/64، اعتماد دانشآموزان به معلمان 0/82 و احساس هویت دانشآموزان نسبت به مدرسه 0/65 به دست آمد. ضریب آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 0/87 به دست آمد.
