بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف پژوهش حاضر، تأثیر آموزش هوش هیجانی بر مؤلفههای قلدری، شایستگی اجتماعی و مؤلفههای هوش هیجانی دانش آموزان پسر پایه چهارم ابتدایی - دوره دوم - شهرستان شادگان است. روش: پژوهش حاضر، بهصورت آزمایشی- میدانی یا طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه در یک جامعهی دانشآموزی است. در این پژوهش، آموزش مؤلفه های هوش هیجانی در 10 جلسه 45 دقیقهای، بر اساس مدل گلمن، بهصورت گروهی و در هر هفته دو جلسه برای گروه آزمایش انجام شد. نمونهگیری بدینصورت بود که ابتدا 2 مدرسه پسرانه ابتدایی بهصورت تصادفی چندمرحلهای انتخاب و سپس از هر مدرسه 2 کلاس - چهارم ابتدایی - و از هر کلاس 10 نفر بهطور تصادفی 20 نفر گروه آزمایش و 20 نفر گروه گواه انتخاب شدند. برای سنجش متغیرهای این پژوهش از پرسشنامه قلدری اولویوس، پرسشنامه شایستگی اجتماعی و سیاهه بهرهی هوش هیجانی بار- آن و پارکر توسط دانش آموزان، بهعنوان پیشآزمون و پسآزمون، تکمیل شدند. نتایج با روش آماری کوواریانس چند متغیری “MONCOVA” مورد تحلیل قرار گرفت. یافتهها: نتایج نشان داد که آموزش هوش هیجانی، مؤلفههای قلدری را کاهش داده و شایستگی اجتماعی و مؤلفههای هوش هیجانی را افزایش می دهد. نتیجهگیری: این یافتهها اهمیت بهکارگیری آموزش هوش هیجانی را بر بهبود شایستگیهای اجتماعی، هوش هیجانی و کاهش قلدری دانش آموزان مطرح نمود.
کلید واژه ها: آموزش هوش هیجانی، مؤلفه های قلدری، شایستگی اجتماعی، مؤلفه های هوش هیجانی، دانش آموزان پسر چهارم ابتدایی
مقدمه
قلدری1 سوءاستفاده تعامل اجتماعی میان همسالان است که میتواند دربرگیرنده تجاوز، آزار و اذیت و پرخاشگری باشد. هوش هیجانی2 پایین به دخالت در قلدری بهعنوان قلدر / قربانی قلدری مربوط میشود. به نظر میرسد هوش هیجانی نقش مهمی در هر دو رفتار قلدری و قربانی در قلدری ایفا کند - مکینا و وب3، . - 2013
قلدری شایعترین شکل پرخاشگری در مدارس است و پیامدهای پایداری در بزرگسالی دارد - دومینو4، . - 2013 افزایش نگرانی درباره قلدری مدرسه به دلیل خودکشی عموم قربانیان دوران کودکی مطرحشده است - تورنر، ایگزام، برام و هولت5، . - 2013 در حدود 40 از دانش آموزان مدرسه ابتدایی بهطور مستقیم حداقل یکبار در هفته با توجه به مرکز ملی آمار آموزشوپرورش درگیر قلدری هستند - دومینو، . - 2013
قلدری، رفتاری پرخاشگرانه و متعمدانه است که بهوسیله یک فرد یا یک گروه از افراد در یک دورهی زمانی بهصورتمکرّر اعمال میشود و شامل عدم توازن قدرت بین دانشآموزان است - نانسل، اورپک، پیلا، ران، سیمرن- مورتن، اسچیدت6، - 2001 که در قالب رفتارهای جسمانی، کلامی و ارتباطی به وجود میآید - به نقل از لی، . - 2010 قلدری میتواند تأثیر منفی بر زندگی قربانی داشته باشد: آزار و اذیت کودکان ممکن است به ناسازگاری اجتماعی و احساسی و بدتر شدن در رفتار منجر شود - ساپونا و ولک7، . - 2013 ارتباط مثبت و قوی بین درگیر شدن در رفتارهای قلدری و رفتارهای قربانی قلدری وجود دارد - کوکینوس و کیبرتیس8، 2012؛ لوماس، استوث، هانسن و دانی9، . - 2012 مطابق نظر گلمن - 1998 - 10 مؤلفههای هوشهیجانی، شامل خودآگاهی11، خودتنظیمی12 و انگیزش1، همدلی2 و مهارتهای اجتماعی3 میباشد. هوش هیجانی به عنوانعامل زیربنایی برای شایستگی اجتماعی4 و مهارتهای آن بهحساب میآید. قلدری بر هوش هیجانی دانشآموزان تأثیر منفی دارد و باعث ترس بین دانشآموزان شده و توانایی یادگیری دانشآموزان را کاهش میدهد - قمری گیو، سروش زاده، نادر، میکاییلی، . - 1392 کودکی که به هر علتی در محیط آموزشی تحت انواع قلدریهای کلامی و بدنی قرار میگیرد علاوه بر احساس ناامنی و تنفر از مدرسه که عواقب آن در زندگی تحصیلی او بهتدریج خود را بهصورت افت تحصیلی و تعلل نشان میدهد، ممکن است باعث ترک تحصیل دانشآموز نیز شود - نجف زاده، . - 1389
شایستگیهای اجتماعی فرایندهای حیاتی برای رشد سالم هستند - اسپنس، بارت و تیونر5، . - 2003 پژوهشهای متعددی بر رابطهی بین هوش هیجانی و شایستگی اجتماعی تأکید داشتهاند، از جمله اینکه بین هوش هیجانی و سازه شایستگی اجتماعی در پژوهشهای - مارکز، مارتین و براکت6، 2006 و ماورولی، پتریدس، ریف و بیکر7، - 2007، کیفیت تعاملات اجتماعی و حمایت روانی در پژوهش - لوپز، براکت، نزلک، اسچوتز، سلین و سالووی8، - 2004 روابط معنیداری یافته شده است. در پژوهش پائولو - 2010 - نشان داده شد که دانش آموزان دارای هوش هیجانی بالا و مهارتهای هیجانی و اجتماعی بالا؛ مشکلات هیجانی، رفتارهای قلدری کمتری دارند و رفتارهای اجتماعی مناسبتری از خود نشان میدهند.
کیمیایی، رفتار و سلطانی فر - 1390 - پژوهشی با عنوان اثربخشی برنامه تقویت هوش هیجانی بر کنترل رفتار قلدری نوجوانان انجام دادند. نتایج نشان داد آموزش مهارتهای هوش هیجانی میتواند نوجوانان را در بهکارگیری، تنظیم و بیان هیجانهای خود و درک هیجان دیگران یاری بخشیده و رفتار قلدری آنان را در بافت مدرسه کاهش دهد. نیکوگفتار - 1388 - آموزش هوش هیجانی دانشآموزان ابتدایی را مورد پژوهش قرارداد، نتایج نشان داد، آموزش هوش هیجانی فقط افزایش مهارتهای اجتماعی - زیرمقیاس هوش هیجانی - و کاهش دشواری در توصیف احساسها، زیر مقیاس ناگویی خلقی را به دنبال داشت. کاستلو، سالگورو، فرناندز و
