بخشی از مقاله
چکیده
هدف از مطالعه حاضر بررسی رابطه خوش بینی با امید در دانشآموزان بود. این پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر آوج در سال تحصیلی - 1396 1395 بود. به علت محدود بودن حجم جامعه که شامل110 نفر از دانشآموزان 16 تا 18 ساله بودند، کل جامعه به عنوان نمونه انتخاب گردید. پس از بررسی پرسشنامهها به علت افت برخی دانشآموزان در نهایت 107 نفر انتخاب شدند. از پرسشنامههای جهت گیری زندگی شی یرو و کارور - - 1985 و امید به زندگی اشنایدر، هریس، آندرسون، هولران، ایروینگ و سیگمون - - 1991 برای جمع آوری دادهها به کار رفت. دادهها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که بین خلق خوش بینانه و امید به زندگی رابطه مثبت و معنیدار و بین خلق بدبینانه با امید به زندگی رابطه منفی و معنیداری یافت شد. همچنین با توجه به معنیداری رابطه بین متغیرها خوش بینی قادر به پیش بینی امید به زندگی دانشآموزان دختر بود.
کلمات کلیدی: خوش بینی، امید، دانشآموزان دختر.
.1 مقدمه
امید به زندگی به عنوان فرایندی درباره اهداف شخص، همراه با انگیزه برای حرکت به سمت اهداف - تفکر عاملی - و روش-های دستیابی به سمت اهداف - تفکر راهبردی - تعریف شده است. امید به زندگی به عنوان یک فرایند شناختی هدفدار در نظر گرفته میشود - بابامیری، وطن خواه، معصومی جهاندیزی، نعمتی، و درویشی، . - 1392 امید توانایی باور داشتن احساسی بهتر، در آینده میباشد که پس از بحرانها آرامش را به فرد باز میگرداند. امید توانایی طراحی گذرگاههایی به سوی اهداف مطلوب به رغم موانع موجود و عامل انگیزش لازم برای استفاده از این گذرگاهها است - اشنایدر و لوپز، . - 2011 دانشآموزان امیدوار و خوش بین، اطمینان کامل دارند که به اهداف آینده شان خواهند رسید - برجیس، حکیمجوادی، طاهر، غلامعلی لواسانی و حسین خانزاده، . - 1392 طبق مفهوم سازی اشنایدر امید یک ساختار شناختی- انگیزشی است که از تعامل دو مؤلفهی کارگزار موفق و گذرگاهها حاصل میشود - اشنایدر و فلدمن، . - 2005
امید به انسانها انرژی داده و مجهزشان میکند و به عنوان عاملی برای کار و فعالیت عمل میکند. امید به انسان انعطافپذیری، نشاط و توانایی خاصی از ضرباتی را که زندگی بر ما تحمیل میکند میباشد. امیدواری پیوندی است میان رفتارهای مرتبط با هدف و باورهای فرد برای رسیدن به این اهداف. امیدواری از طریق تجارب موفقیتآمیز زندگی افزایش مییابد و به واسطه تجارب شکست تقلیل مییابد - چاونوس، فلدمن، گئوم، میچل و اشنایدر، 2006؛ به نقل از خدابخشی کولایی، اسلامی و محمدی، . - 1395 در رابطه امید به زندگی با ویژگیهای روانشناختی میتواند با استفاده از اعتماد به نفس میانجیگری شود و این نشان میدهد که امید به زندگی با اعتماد به نفس در افراد ارتباط دارد - دو، کینگ و چئو، . - 2016
امید به زندگی به زندگی شامل مجموعهای از شرایط شامل دارا بودن اهداف ارزشمند شخصی و ادراک توانایی برای تولید راهبردها در تعقیب اهداف است. امید به زندگی را به عنوان سازهای شامل دو مولفه مفهوم سازی شده است. توانایی طراحی گذرگاههایی به سوی هدفهای مطلوب به رغم موانع موجود و کارگزار و انگیزش برای استفاده از این گذرگاهها. طبق این مفهوم سازی، امید به زندگی هنگامی نیرومند است که هدفهای ارزشمندی را در برگیرد و با داشتن موانع چالش انگیز، احتمال دستیابی به آنها در میان مدت وجود داشته باشد - اشنایدر و فلدمن، . - 2005 امید به عنوان یک عامل موثر برای مقابله با موقعیتهای چالش برانگیز میتواند موجب تقویت اعتماد به نفس در افراد شود - ویسمن و هفلیک، . - 2016 بر اساس پژوهشها امید به زندگی و مولفههای آن با خوش بینی رابطه دارند - دریکوند و جایروند، . - 1394
خوش بینی از مفاهیمی است که در حوزه روانشناسی مثبت مطرح است - کمری و شیخ الاسلامی، . - 1394 سلیگمن معتقد است اکنون در روانشناسی هنگام آن رسیده است که به جای تأکید بر عواطف منفی، عواطف مثبت را دریابیم و به جای انگشت گذاشتن روی نقاط ضعف انسان، به توانمندیهای انسان توجه کنیم. سلیگمن شادی را حق طبیعی هر انسانی میداند که برای دستیابی به آن باید برنامهریزی و تلاش کرد - سلیگمن، استین، پارک و پترسون، . - 2005 او شادی واقعی را غیر قابل حصول و دست نایافتنی نمیداند بلکه آن را واقعیتی میداند که زندگی را شیرینتر و روابط انسانی را سرشار و غنی میکند - صیادی سرینی، حجت خواه و رشیدی، . - 1395 کسب مهارتهای مثبت اندیشی و خوش بینی در افراد سبب میشود که افراد نسبت به احساسات، عقاید و باورشان آگاهی بیابند و با تغییر دیدگاه منفی به دیدگاه مثبت بین احساسات، افکار و باورهای خود تمایز قائل شوند - لی، 2010؛ آلبرتو و جوینر، . - 2010
زیربنای روانشناسی مثبت نگر و خوش بینی ریشه در کارهای سلیگمن، رشید و پارکز - - 2006 دارد که اساس نوع روانشناسی سه مولفهی شادکامی شامل هیجانهای مثبت، تعهد و معنا است که مربوط به شادکامی در نظریه سلیگمن است - مایرز، جانسون، پارکز، ایوانسکی و پن، . - 2012 روانشناسی مثبت و خوش بینی در انسان منجر به شناسایی و تقویت نقاط قوت شاخص و احساسات و عواطف مثبت، گذشت، بخشش و میزاث شخصی، سپاسگذاری و قدرشناسی، ارتباطات مثبت در تأمین بهزیستی و بازخورد فعال، سازنده، آموزش لذت تدریجی و پیوسته در افراد گوناگون در سنین مختلف میشود - رشید و سلیگمن، . - 2013خوش بینی گرایش به این است که در زندگی تجارب خوب رخ خواهند داد، در واقع خوش بینی به جهت گزینی اشاره دارد که در آن معمولا پیامدهای مثبت، مورد انتظار هستند و این پیامدها به عنوان عامل ثابتف کلی و درونی در نظر گرفته میشوند - بویری، 1386 ؛ به نقل از کمری و شیخ الاسلامی، . - 1394
سلیگمن خوش بینی را به جای یک صفت شخصیتی گسترده به عنوان یک سبک تبینی تعریف کرده است. بر طبق این دیدگاه، افراد خوش بین رویدادها یا تجارب منفی را با نسبت دادن علت آنها به عوامل بیرونی، گذرا و خاص تبیین میکنند. ویژگی بسیاری از اشخاص موفق خوش بینی آنها است نگرش ذهنی انسانهای موفق نسبت به خود و دیگران مثبت است - سلیگمن، 1998؛ به نقل از سلیگمن، استین، پارک و پترسون، . - 2005 با این وصف میتوان احتمال داد خوش بینی قادر است امید به زندگی دانش آموزان را تبیین کند. دانش آموزی که خوش بین است و نگرش ذهنی او به خود و دیگران مثبت است این خوش بینی امید به زندگی رو تحت تاثیر قرار میدهد اما در پژوهشهای قبلی به این رابطه پرداخته نشده است و این به عنوان سوال پژوهش حاضر مطرح است که آیا بین خوش بینی با امید در دانشآموزان دختر رابطه وجود دارد؟
.2 روش پژوهش
این پژوهش از نوع همبستگی بود. جامعه آماری مورد مطالعه در این تحقیق شامل کلیه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه دوم شهر آوج در سال تحصیلی 1395-1396 بود. به علت محدود بودن حجم جامعه که شامل 110 نفر از دانشآموزان 16 تا 18 ساله بودند، کل جامعه به عنوان نمونه انتخاب گردید. پس از بررسی پرسشنامهها به علت افت برخی دانشآموزان در نهایت 107 نفر انتخاب شدند. از پرسشنامههای جهت گیری زندگی شی یرو و کارور - - 1985 و امید به زندگی اشنایدر، هریس، آندرسون، هولران، ایروینگ و سیگمون - - 1991 برای جمع آوری دادهها به کار رفت. دادهها با ضریب همبستگی پیرسون و رگرسیون چندگانه تجزیه و تحلیل شدند.
ابزارهای پژوهش پرسشنامه خوش بینی
از پرسشنامه جهت گیری زندگی شی یرو و کارور - - 1985 برای اندازه گیری خوش بینی استفاده شده است. این پرسشنامه شامل 10 سوال و دو مولفه خلق خوش بینانه - شامل 3 سوال - و خلق بدبینانه - شامل 3 سوال - میباشد و 4 سوال باقی مانده انحرافی هستند. از پاسخ دهندگان خواسته میشود تا میزان تواققشان را با هر یک از گویهها، با یکی از پنج گزینه »کاملا موافقم«، »موافقم«، »نظری ندارم«، »مخالفم«، »کاملا مخالفم« به هر ماده پاسخ دهند. این گزینهها بر اساس لیکرت 5 درجهای به ترتیب ازصفر - کاملاً مخالفم - تا چهار - کاملاً موافقم - نمرهگذاری می شوند. سپس شما برای سوالاتی که جملات آنها بار منفی دارند نمره مورد نظر را معکوس در نظر بگیرید که سوالهای شماره 3، 7 و 9 را در بر میگیرد. سپس نمره نهایی 6 سئوال را با هم جمع بزنید. نتیجه بدست آمده می تواند بین صفر تا 24 باشد.
هر چه بالاتر باشد و به 24 نزدیکتر باشد دورنمای خوش بینی شما بیشتر است. در پژوهشی بر روی دانشجویان دانشگاه شیراز برای بررسی همسانی درونی پرسشنامه جهت گیری زندگی از آلفای کرونباخ استفاده شده است که ضریب آلفای کرونباخ 0/68 به دست آمده است - کمری و شیخ الاسلامی، . - 1394 در پژوهش حاضر روایی و پایایی پرسشنامه بررسی شد. بررسی روایی پرسشنامه با استفاده از محاسبه همبستگی خرده مقیاسها با نمره کل پرسشنامه - تحلیل عوامل - ضرایب همبستگی 2 بعد با نمره کل برای »خلق خوش بینانه «0/739 و »خلق بدبینانه «0/656 به دست آمده است که نشان دهنده روایی مطلوب پرسشنامه میباشد. همچنین پایایی پرسشنامه بر روی نمونههای این پژوهش به روش همسانی درونی با استفاده از آلفای کرونباخ استفاده شد که ضرایب برای برای » خلق خوش بینانه «0/463، » خلق بدبینانه «0/379 و کل پرسشنامه 0/469 به دست آمد.
پرسشنامه امید
پرسشنامه امید توسط اشنایدر، هریس، آندرسون، هولران، ایروینگ و سیگمون - - 1991 برای بزرگسالان بیش از 15 سال ساخته شده است. این پرسشنامه شامل دو خرده مقیاس تفکر عاملی با سوالات 2، 9، 10، 12 و تفکر راهبردی شامل سوالات 1، 4، 6، 8 میباشد - گروال و پورتر، 2007؛ پدرتی، ادوارز، لوپز، . - 2008 همچنین سوالات 3، 5، 6، 11 به عنوان سوالات انحرافی در نظر گرفته شدهاند - براور، میجر، وکرز و بانک، . - 2008 به هر یک از سوالات در مقیاس 8 گزینهای لیکرت - کاملآ مخالف1=، بسیار مخالف2 =، مخالف3 =، کمی مخالف4 =، کمی موافق5 =، موافق6 =، بسیار موافق7 = و کاملا موافقم - 8 پاسخ داده میشود - کرمانی، خداپناهی و حیدری، . - 1390 بنابراین دامنه نمرات بین 12 تا 48 خواهد بود. مجموع نمرات به دست آمده، نمره کلی امید به زندگی را برای هر فرد نشان میدهد. بررسی روایی سازه با استفاده از تحلیل عاملی تاییدی نشان داد که مقیاس دارای ساختاری دو عاملی شامل تفکر عاملی و تفکر راهبردی است.
بررسی روایی همزمان با محاسبه همبستگی این مقیاس با مقیاس افکار خودکشی، حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا بیانگر رابطه منفی بین نمرات مقیاس امید با نمرات مقیاس افکار خودکشی و رابطه مثبت با نمرات مقیاس های حمایت اجتماعی ادراک شده و معنا در زندگی بود. ضریب اعتبار این مقیاس با استفاده از فرمول آلفای کرونباخ 0/86 و از طریق بازآزمایی 0/81 به دست آمده است. مقیاس امید اشنایدر برای جمعیت ایرانی از اعتبار و روایی خوبی برخوردار است - کرمانی، خداپناهی و حیدری، . - 1390 پایایی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ 0/79 به دست آمده است - زاهد بابلان، قاسم پور و حسن زاده، . - 1390 پایایی برای بررسی همسانی درونی پرسشنامه با استفاده از آلفای کرونباخ مورد بررسی قرار گرفته است که ضریب آلفای کرونباخ آن 0/89 به دست آمد - زانگ، . - 2010
