بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش باهدف برر سی رابطه بین مؤلفههای سرمایه روان شناختی - خودکارآمدی، امیدواری،تابآوری و خوشبینی - باهمواب ستگی دان شجویان انجام پذیرفت.روش تحقیق تو صیفی از نوع همب ستگی بوده و جامعه آماری این پژوهش، دان شجویان ار شد دان شکده علوم اجتماعی دانشگاه رازی کرمانشاه در سال تحصیلی 94-95 بودند که از طریق روش نمونهگیری تصادفی ساده به تعداد 120 نفر بهعنوان گروه نمونهی تحقیق انتخاب شدند.ابزارهای پژوهش شامل پرسشنامه سرمایه روانشناختی ،و پرسشنامه هموابستگی بودند.دادهها از طریق ضریب همبستگی پیرسون و تحل یل رگرسیون همز مان چ ند گا نه تحل یل شد ند. یاف ته هانشان داد ند که بین مؤل فه های سر ما یه روانش ناختی - خودکارآمدی،امیدواری،تابآوری و خوشبینی - و هموابستگی در دانشجویان رابطه منفی معناداری وجود دارد - . - P<0/005 همچنین نتایج تحلیل رگرسیون چندگانه به شیوه همزمان نیز نشان داد که تابآوری، خودکارآمدی ،خوشبینی و امیدواری بهطور معناداری قادر بهپیش بینی هموابستگی دانشجویان هستند - - P<0/005و متغیرهای مذکور توانسته است 0/55 از تغییرات هموابستگی را برای دانشجویان پیشبینی کند.
کلمات کلیدی: سرمایه روانشناختی ،امید ،تابآوری، خوشبینی ،خودکارآمدی، هموابستگی،دانشجویان .
.1 مقدمه
هموابستگیٌ یا بیماری خود گمشده یک وضعیت چندبعدی - جسمی، ذهنی، عاطفی و معنوی - است که با هرگونه رنج و اختلالی ابراز میشود و همراه یا ناشی از تمرکز فرد بر روی نیازها و رفتارهای دیگران است. هموابستگی بهواسطه محول کردن مسئولیت زندگی و خوشبختی به خارج از خود و به دیگران به وجود میآید، درواقع نوعی الگوی ناسالم در برقراری ارتباط متقابل با دیگران و نوعی مشکل هیجانی که فرد آن را در رفتارهای اجباری - شخصی و حرفهای - آشکار میسازد این وضعیت میتواند خفیف یا شدید باشد و بیشتر مردم این حالت رادارند. هموابستگی میتواند بسیاری از مشکلات روانشناختی و معنوی را تقلید کند یا همزمان با آنها باشد و یا آن م شکلات را ت شدید کند - وایتفیلد، . - 1991 همواب ستگی، درواقع نحوهای از زی ستن میبا شد که در آن توجه افراد، بیشازاندازه ب ه دنیای بیرون از "خود حقیقی"شان معطوف میگردد.
این توجه بیش اندازه ناشی از یادگیری این باور است که چیزی در خارج از خود حقیقی فرد میتواند شادی، خوشبختی و کمال را برایش به ارمغان آورد و از درد و رنجهای او بکاهد، لذا این باور سبب میشود تماس فرد با هویت وزندگی درونش که بخش اصلی هوشیاری او هستند، مختل و حتی قطع شود.غافل شدن از خود حقیقی و عدم ارتباط با دنیای درونی، موجب احساس خلأ و پوچی می شود و فرد هم وابسته میکوشد این خلأ و پوچی را با وابستگیهای ناسالم به دیگران، هدفها، مکانها و رفتارهایی پر کند که درنهایت چیزی جز تو سل به عادتهای مخرب عایدش نمی شود . زیرا تنها راه پر کردن خلأ درونی، از طریق پرداختن به خود حقیقی و ایجاد تعادلی سالم بین آگاهی از زندگی درونی وزندگی خارج از خود است. هموابستگی نهتنها شایعترین نوع اعتیاد، بلکه مساعدترین بستر پیدایش انواع دیگر اعتیادها و مشکلات هیجانی و روانشناختی است.
البته این حالت درمان شدنی است و بهبودی از آن امکانپذیر است - وایتفیلد، . - 1991 از عواملی که میتواند این حالت را در فرد ایجاد کند،تماس طولانیمدت او با مجموعهای از مقررات طاقتفرسا و به کار بستن آنها اشاره کرد. مقرراتی که از اظهار و بیان آشکاراحساسات و گفتگوی مستقیم درباره مشکلات شخصی و بین شخصی جلوگیری میکند - سابیٌ ،. - 1987از طرفی هموابستگی یک اختلال شخصیتی است که بر اساس موارد زیر شکل میگیرد : نیاز به اداره و کنترل امور بهمنظور مقابله با پیامدهای نامطلوب شدید، غفلت از نیازهای خود، تحریف حدومرزهای پیرامون صمیمیت و جدایی، گرفتار شدن با افراد م شخ صی که مبتلابه اختلال ه ستند وتجلّیهای دیگری از قبیل انکار ، احساسات انباشتهشده، افسردگی و بیماریهای پزشکی مرتبط با استرس و فشار - سرماکٍ ،. - 1986
درهرحال هموابستگی یک بیماری است که در آن فرد درزمینه های زیر اختلال دارد: میزان عزتنفس مناسب، تعیین مرزهای عملکردی، پذیرفتن واقعیت خود و ابراز آن، برآوردن نیازها و خواستههای خود، تجربه کردن و ابراز واقعیت خود بهصورت متعادل - بیتیَ،. - 1989 بیماری آشفتگی هیجانی که اغلب مخرب است و مشخصه آن، جدایی و بیگانگی شدید نسبت به احساسهای خود آدمی است، زندگی برای دیگران و به خاطر آنان به رشد ناکافی عشق به خود منجر می شود. رشدی که بهمثابه بنیادی حقیقی برای عشق ورزیدن به دیگران لازم است - لشُ،. - 1990در این میان دیر، روبرت و لانگِ - 2005 - ، یازده تعریف برای هموابستگی عنوان کردند و متوجه شدند که هسته اصلی ویژگیهای هموابستگی شامل تمرکز بیرونی، ایثار خود ، کنترل دیگران و سرکوب احساسات میبا شد.
همواب ستگی با رفتارهای درگیری شدید برای دیگران، مراقبت بیشازحد از دیگران که به جهت مایه گذا شتن از خود برای حفظ احساس امنیت و نگهداشتن روابط میباشد، تعریف میشود - سرماک،1986؛ ولز ،هیل، برک، برک و فیرستونّ،. - 2006ازلحاظ تاریخی و مفهومی، هموابستگی تاکنون بهعنوان اعتیاد ، بیماری، رفتار آموختهشده، وضعیت اجتماعی روانی و یک نوع اختلال شخصیت مطرح شده است. هاکن ْمعتقد است که این مفهوم در سال 1975 ، درنتیجه جنبش درمان اعضای خانواده بیماران الکلی آغاز شد و سپس به حیطه سلامت روان انتقال یافت - لویتَ، . - 1997 همچنین پژوهشها نشان میدهد، هموابستگی از طریق نظام خانواده آموخته می شود که وابستگی به صورت رابطه بین فردی، نداشتن استقلال فردی و تحریف واقعیت در آن خانواده جریان دارد - ویبُ، . - 2009
نتایج تحقیق مارکز، بلور، هین، و دیرًٌ - - 2011 نمرات بالاتر هموابستگی بهطور قابلتوجهی با سطح بالاتری از اف سردگی، ا ضطراب ،ا سترس، و اختلال و تنش و ناکارآمدی در خانواده و سطح پایین از نمرات همواب ستگی مرتبط با خود شیفتگی، اعتمادبهنفس، و بیان عاطفی ن شان داده شد چن و ویو ٌٌ - - 2008، در تحقیقی گزارش کردند که ارتباط معناداری بین همواب ستگی، عدم صمیمیت در ارتباط عاطفی، افزایش تنش و مشکل در روابط ،دوسوگرایی و ناایمنی در روابط، رفتارهای فدایی کردن و ایثار خود، عزتنفس پایین، احساس گناه ،عدم سازگاری روان شناختی، نشان داده شد. تحقیق دیر، روبرت و لانگ ٌٍ - - 2005 نشان داده ؛ بین اختلالهای روانشناختی، مشکلات ارتباطی، عزتنفس پایین و هموابستگی رابطه معناداری وجود دارد.
از طرفی مرور مطالعات درزمینهٔ هموابستگی نشان داد عوامل متعددی بر هموابستگی دانشجویان مؤثرند. از میان متغیرهای مختلفی که بهصورت بالقوه ممکن است باهموابستگی رابطه داشته باشند، مؤلفههای سرمایه روانشناختی ٌَ در این پژوهش انتخابشده است. انتخاب این سازه بهعنوان پیشبینی کننده همواب ستگی ، ازیکطرف به این دلیل بوده که این پدیده ظرفیت بالایی برای مورد تقویت قرار گرفتن از طریق شیوههای مداخله دارد - برای نمونه به کاترین، تانیر وکوهنٌُ، 2011 مراجعه کنید - و از طرف دیگر ، شواهد پژوهشی نشان داده که سرمایه روان شناختی و مؤلفههای چهارگانه آن با طیف گستردهای از متغیرهای رفتاری،سلامتی و شناختی، نظیر رضایت،تعهد،عملکرد،سلامتی و بهزیستی و ادراک استرس در رابطه است - کارور،شیروسگرسترومٌِ،2010؛اوی،ریچارد،لوتانز و ماتریٌّ، . - 2011
ازنظر مفهومی سرمایه روان شناختی یکی از شاخصهای روان شنا سی مثبتگرایی میبا شد که با ویژگیهایی از قبیل باور فرد به تواناییهایش برای دستیابی به موفقیت، داشتن پشتکار در دنبال کردن اهداف،ایجاد اسنادهای مثبت درباره خود و تحمل کردن مشکلات تعریف میشود - لوتانز ولوتانز،. - 2004همچنین برخوردار بودن از سرمایه روانشناختی افراد را قادر میسازد تا علاوه بر مقابله بهتر در برابر موقعیتهای استرسزا، کمتر دچار تنش شده، در برابر مشکلات از توان بالایی برخوردار باشند، به دیدگاه روشنی در مورد خود برسند و کمتر تحت تأثیر وقایع روزانه قرار بگیرند، لذا اینگونه افراد دارای سلامت روانشناختی بالاتری نیز هستند - روبینس،میلت،کاکسیپو و واترزٌ،. - 1998 سلیگمنٍ - 2011 -
معتقد است که سرمایه روانشناختی، جنبههای مثبت زندگی آدمی را در برمیگیرد و به صورت درک شخص از خودش،دا شتن هدف برای ر سیدن به موفقیت و پایداری در برابر م شکلات تعریف می شود - گلداسمیت،ویوم و دیرتیَ - . سرمایه روانشناختی، سازهای ترکیبی و بههمپیوسته است که چهار مؤلفه ادراکی- شناختی یعنی امیدُ ،خوشبینیِ ،خودکارآمدیّ و تابآوری ْرا در برمیگیرد. این مؤلفهها دریک فرایند تعاملی و ارزش یابانه، به زندگی فرد معنا بخشیده، تلاش فرد برای تغییر موقعیتهای فشارزا را تداوم میدهد و او را برای ورود به صحنه عمل آماده نموده - جیودج وبونوَ ، - 2001، مقاومت و سر سختی وی در تحقق اهداف را ت ضمین میکند - پارکر،بالتز،یونگ وهافُ ،. - 2001
در این میان،امید،یک حالت انگیزش مثبت با در نظر گرفتن اهداف رو شن برای زندگی ا ست. در امید، از یک سو انگیزه خوا ستن به اراده برای حرکت به سوی اهداف و از طرف دیگر بررسی راههای مناسب برای حصول اهداف نهفته است - بیلی واسنایدرًٌ،. - 2007 همچنین خودکارآمدی، قضاوت فرد در مورد تواناییهایش در مورد انجام یک عمل تعریف می شود - بندورا ٌٌ ،. - 2008 از سویی خوشبینی، به معنای دا شتن انتظارات مثبت برای نتایج و پیامدها ست و این پیامدها بهعنوان عوامل ثابت، کلی و درونی در نظر گرفته می شوند - پتر سونٌٍ،. - 2000 تابآوری نیز سازگاری مثبت در واکنش به شرایط ناگوار است. درواقع تابآوریصرفاً مقاومت منفعل در برابر آسیبها یا شرایط تهدیدکننده نیست. بلکه فرد تاب آور، مشارکتکننده فعال و سازنده محیط پیرامونی خود است - والرٌَ،. - 2001
با توجه بهمرور در متون پژوهشی ، مطالعاتی که به بررسی و مطالعه رابطه مؤلفههای سرمایه روانشناختی باهموابستگی پرداخته باشد یافت ن شد. بنابراین، ارائه نتایج تحقیقاتی که قرابت مفهومی به مو ضوع دارد، در پی میآید ممکن ا ست بهطور م ستقیم با مو ضوع تحقیق حاضر ارتباط نداشته باشند ولی در راستای سوابق محسوب میشوند.کیاروچی و دنکیٌُ - - 2006 در مطالعهای نشان دادند که امیدواری، خوشبینی و بدبینی پس از بررسی ویژگیهای شخصیتی از زمره پیشبینی کنندههای شادمانی و بهزی ستی ذهنی ه ستند. متیوز و کوکٌِ - 2008 - در مطالعهای بر روی زنان مبتلابه سرطان پ ستان انجام دادند، به این نتیجه ر سیدند که خوشبینی در کنار حمایت اجتماعی و شیوههای مقابله با ا سترس با بهزی ستی زنان مبتلابه سرطان پ ستان رابطه دارد.
پکرون، الیوت ومییرٌّ - - 2009 ا ستدلال میکنند که عواطف مثبتی از قبیل امید و غرور میتواند ری شه در عملکرد تحصیلی دانشجویان داشته باشد. اسمیتٌْ - - 2010 در پژوهشی بر روی افراد بزرگسال در استرالیا نشان داد که بین تابآوری و بهزی ستی معنوی رابطه معناداری وجود دارد . مورنٌَ - - 2010 نیز در مطالعهای امیدواری را در کنار معنویت و حمایت اجتماعی برای پیشبینی بهزی ستی روان شناختی و ر ضایت از زندگی ا ستفاده کرد و ن شان داده امیدواری با بهزی ستی و ر ضایت از زندگی رابطه دارد.نتایج تحقیق ها شمی وهمکاران - 1390 - ،ن شان داد که سرمایه روان شناختی ومولفه های آن با بهزی ستی روان شناختی و سرمایه
