بخشی از مقاله
چکیده
این پژوهش با هدف بررسی رابطه خوش بینی تحصیلی معلمان با ادراك حمایت اجتماعی وانگیزه پیشرفت دانش آموزان پایه ششم به روش توصیفی از نوع همبستگی انجام شده است . جامعه آماري 50 نفر معلم و 500 نفر دانش آموز 250 - دختر و 250پسر - پایه ششم شهرستان زاوه در سال تحصیلی 91- 92 بود. با استفاده از نمونه گیري تصادفی مرحله اي 50 مدرسه و از هر مدرسه یک کلاس و از هر کلاس 10نفر دانش آموز انتخاب شدند. گردآوري دادهها با استفاده از پرسشنامه خوشبینی تحصیلی معلمان، ادراك حمایت اجتماعی، انگیزه پیشرفت و نمرات پیشرفت تحصیلی دروس ریاضی و علوم صورت گرفته است. در این پژوهش پایایی پرسشنامه خوشبینی تحصیلی، ادراك حمایت اجتماعی و انگیزه پیشرفت به ترتیب با استفاده از آلفاي کرانباخ 0/74 ، 0/93 و 0/73 به دست آمد.از ضریب همبستگی پیرسون و تحلیل رگرسیون و همچنین آزمون t مستقل براي تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد و .سطح معنی داري آماري =0/0 5 - آلفا - در نظر گرفته شد. نتایج نشان داد که بین مولفه هاي خوشبینی تحصیلی معلمان با ادراك حمایت اجتماعی و انگیزه پیشرفت دانش آموزان بر حسب جنسیت در دروس علوم و ریاضی رابطه معنی دار آماري وجود ندارد. فقط در مجموع بین خوشبینی معلمان و ادراك حمایت اجتماعی دختران با - -0/49 r= و - p-value = 0/01 رابطه معکوس معنی داري وجود داشت ولی در پسران با - r = 0/08 و - p-value = 0/73 رابطه معنی داري وجود نداشت.
واژههاي کلیدي: خوش بینی تحصیلی، ادراك حمایت اجتماعی،انگیزه پیشرفت
-1 مقدمه :
تعلیم و تربیت امري وقت گیر، پر ثمر و در عین حال دشوار استکه در آن معلمان به عنوان نقطه ي آغاز هر تحول آموزشی و پرورشی بیش ترین و برترین نقش را عهده دار هستند. یافته هاي پژوهشی همواره نشان می دهد که معلم مهم ترین متغیر در یادگیري دانش آموزان است. به عبارت دیگر، مهم ترین عامل، مواد آموزشی یا روش تدریس نیست، بلکه معلم است - کدیور، . - 1381 سازه نوین خوشبینی تحصیلی ، باوري مثبت در معلمین است مبنی بر اینکه آن ها قادرند با تاکید بر تدریس و یادگیري - مولفه تأکید تحصیلی - ، با اعتماد به مشارکت والدین و دانش آموزان - مؤلفه اعتماد به والدین و دانش آموزان - و با ایمان به ظرفیت و کارآیی خود - احساس کارآمدي - در غلبه بر مشکلات و شکست ، با تلاش و پشتکار ، سبب پیشرفت تحصیلی دانش آموزان شوند - وولفولک هوي و همکاران، . - 2008
نکتهي دیگر دربارهي موفقیت وپیشرفت تحصیلی در مدرسه این گونه است که موفقیت را تابعی از استعداد و انگیزه می دانند. سلیگمن عامل سومی براي موفقیت پیشنهاد میکند که به اندازه ي استعداد وانگیزه در موفقیت نقش دارد، وخوش بینی است. خوش بینی می تواند یاد داده شود ورشد یابد. به علاوه، احتمالا خوش بینی تحصیلی معلم سبب به وجود آمدن خوش بینی تحصیلی ، انگیزه پیشرفت و پیشرفت تحصیلی دانش آموز می شود که البته نیاز به آزمون تجربی دارد.مدارس و معلمین داراي خوش بینی تحصیلی، دانش آموزانی دارند که داراي انگیزه ي بالایی هستند زیرا اهداف مبارزه طلبانه، تلاشهاي سخت، استقامت ، انعطاف و بازخوردهاي سازنده در آنان وجود دارد - لاك و لاتمن١، 1990، 2004 ؛ به نقل از مزرعی، . - 1390
حمایت اجتماعی می تواند به این صورت تعریف شود: درك در مورد دسترس بودن افرادي که احساس می کنیم به ما اهمیت می دهند؛ اطمینان از این که افرادي وجود دارند که به توان در هنگام نیاز روي کمک آن ها حساب کرد باعث می شود که احساس خوبی داشته باشیم - اشتون٢ وبب٣ 1986، - . به طور معمول حمایت اجتماعی سه نوع دارد: وسیله اي٤ ، اطلاعاتی٥ و احساسی٦. حمایت وسیله اي شامل منابع مادي مانند غذا و پول می شود؛ حمایت اطلاعاتی شامل فراهم آوردن اطلاعات و یا پیشنهادات است و فرد را قادر می سازد تا با مشکلات و سختی ها کنار بیاید و حمایت احساسی در برگیرنده عشق ورزیدن، اهمیت دادن و درك طرف مقابل است. علاوه برآن حمایت اجتماعی شامل منابع اجتماعی است که افراد آماده دریافت آن هستند تا روابط شان را بهبود بخشند کرونکیت و مووس٧،1995 ، به نقل از لورا و همکاران،. - 2007
در این رابطه لیندزي - به نقل از روشن و همکاران،:1998 - 1384 معتقد است که وجود حمایت اجتماعی بیانگر قابلیت و کیفیت ارتباط با دیگران است که سبب می شود در مواقع نیاز، منابع لازم جهت احساس مراقبت و ارزشمندي و ایجاد سازگاري، فراهم گردد. انگیزش زیربناي رفتار انسان به شمار می رود و می توان آن را نیرویی تعریف کرد که انسان را به سوي فعالیت ها هدایت می کند. صاحب نظران انگیزش را فرآیندي می دانند که سه قلمرو ایجاد انگیزه، هدایت به سمت هدف معین و استمرار انگیزه را در بر می گیرد . نظریه ي انگیزه ي پیشرفت بر تحقیقات اولیه هوپ، سیرز، مک کللند و اتکینسون استوار است. این نظریه بر نقش هدف در موفقیت و شکست دانش آموز تأکید دارد - گلاور وبرونینگ ترجمه خرازي، . - 1383 از انگیزش پیشرفت نیز تعاریف متعددي به عمل آمده است. گیج و برلاینر٨ انگیزه پیشرفت را به صورت یک میل یا علاقه به موفقیت کلی یا کسب موفقیت در زمینه خاص تعریف کرده اند - سیف، . - 1380 انگیزش سطح انرژي و فعالیت افراد را افزایش می دهد، آنها را به طرف اهداف خاصی جهت داده و فعالیتهاي ویژه اي را موجب می شود - مصطفایی، . - 1385 شناسایی مفهوم انگیزش و آگاهی از انگیزه هاي مختلف و تأثیر آنها بر فرایند یادگیري دانش آموزان به معلم کمک میکند تا در طرح و اجراي برنامه هاي آموزشی خود روش هاي بهتري را به کار بندد.
انگیزش متغیري فرضیاست که روان شناسان تربیتی بود و نبود ودرجات آن را در دانش آموزان از راه مشاهده ي رفتار در محیطهاي آموزشگاهی یا نمرات درسی اخذ شده استنباط میکنند. - ریو، 2005، ترجمه سید محمدي، . - 1382 پیشرفت تحصیلی دانش آموزان و بررسی عوامل مؤثر بر آن موضوع مهمی است که بخش عمده اي از پژوهش هاي علوم تربیتی را به خود اختصاص داده است. در ساختارهاي تربیتی و آموزشی معیاري که براي سنجش میزان دست یابی به اهداف تربیتی در نظر گرفته شده، پیشرفت تحصیلی است. اصطلاح پیشرفت تحصیلی عبارت است از میزان دست یابی دانش آموزان به اهداف آموزشی از پیش تعیین شده که از آنان انتظار داریم در کوشش هاي یادگیري خود به آن ها برسند - سیف، . - 1380
عوامل متعددي بر پیشرفت تحصیلی مؤثر است، این عوامل به دو دسته فردي و محیطی تقسیم می شوند. تحقیقات انجام شده در این زمینه نشان داده است که متغیرهاي شخصیتی و شناختی - عوامل فردي - در مجموع 70 درصد و سایر متغیرها از جمله محیطی، اجتماعی و موقعیتی 30 درصد واریانس پیشرفت تحصیلی را به خود اختصاص می دهند . تحقیقات جدید پیرامون عوامل فردي پیشرفت تحصیلی دانش آموزان متغیرهایی مانند رویکردهاي یادگیري، جهت گیري هدف، خودکارآمدي، خود تنظیمی، راهبردهاي یادگیري و فراشناخت را شامل می شوند و در مورد عوامل محیطی به متغیرهایی چون خودکارآمدي معلمان، رضایت شغلی آن ها و سایر عوامل پرداخته اند - بوهل٩، . - 2003
