بخشی از مقاله
چکیده
شناخت تواناییهای زنان در شرایط بحران و استفاده از توانمندیهای آنان در مخاطرات احتمالی آینده در کشور امری بسیار لازم و ضروری می باشد. پژوهش حاضر با هدف تحلیل چالش های پیش روی توانمندسازی زنان روستایی در مدیریت بحران انجام شده است. منطقه مورد مطالعه دهستان طرقبه در شهرستان بینالود است . روش پژوهش، روش توصیفی- تحلیلی است. در این مطالعه 60 نفر از زنان روستایی دهستان طرقبه به عنوان نمونه مورد بررسی قرار گرفته اند. پایایی ابزار اندازه گیری با محاسبه ضریب آلفای کرونباخ - 0.91 - ، تأیید شد. برای پردازش داده ها در نرم افزار SPSS از آزمون T تک نمونه ای استفاده شد و همچنین به منظور توزیع فضایی روستاهای مورد بررسی از نرم افزارGis استفاده شد. نتایج حاصل از آزمون T نشان می دهد که توانمندسازی زنان در مدیریت بحران در تمامی متغیرها بالاتر از میانه نظری عدد 2 هستند. بالاترین میانگین به نگرش های جنسیتی به عنوان مانعی برای رشد زنان در جامعه با میانگین3.13 اختصاص دارد و پس از آن دخالت ضعیف زنان در تصمیم گیریهای سازمانی با میانگین 2.75 قرار دارد.
کلید واژه ها: توانمندسازی، زنان روستایی، مدیریت بحران، دهستان طرقبه
بیان مساله
در حال حاضر کشور ایران یکی از ده نقطه بلاخیز دنیا محسوب می شود. استقرار کشور ایران در کمربند جهانی زلزله ووجود نقاط جمعیتی متراکم و پراکنش جغرافیایی جمعیت روستایی در عرصه های حادثه خیز، ایران را به کشوریشدیداًآسیب پذیر در برابر زلزله تبدیل نموده است - محجوبی، . - 26 :1386 ساخت و سازهای بی رویه، مهاجرت روستائیان به شهرها،فرسایش خاک، چرای بی رویه دام در مراتع در نقاط روستایی، فقدان امکانات، زیرساخت ها، تجهیزات و ابزارهای لازم برای مقابله با انوع حوادث و سوانح مترقبه و غیرمترقبه ضرورت توجه به کنترل و مدیریت بحران در نقاط روستایی را دو چندان کرده است. افزون بر دو سانحه عمده و ویرانگر - زلزله و سیل - ، خشکسالی، آتش سوزی های وسیع، طوفان، بیابان زایی و انواع بحران های غیرطبیعی در مناطق روستایی نیز هر ساله در بخشی از مناطق روستایی حادث می شود.
که ضمن ایجاد خلل درزندگی روستائیان، روند برنامه ریزی و تحقق برنامه های توسعه را دچار کندی و مشکل می نماید. از این رو ضروری استکه دولت، دستگاه ها و سازمان های منطقه ای و محلی برای پیشگیری و جلوگیری از بروز و گسترش دامنه این حوادثتمهیداتی بیاندیشد. با اینکه شدت و وسعت برخی از بحرانها، بویژه زلزله و طوفان های سهمگین و سیل های مخرب به حدی است که خارج از کنترل انسان است. لیکن، با بهر ه گیری از دانش، عقل و برنامه ریزی و بویژه با اتکا به دانش مدیریت بحران می توان، خسارت های احتمالی را به حداقل ممکن رساند - مرکز مطالعات و خدمات تخصصی شهری و روستایی،. - 2 :1385 تجربه ثابت کرده است که حضور زنان در عرصه عمومی و سطوح تصمیم گیری، به اصلاح نظام اداری و بهبودکیفیت خدمات در کشورهای درحال توسعه بسیار کمک کرده است - احمدپور، . - 18 :1383
حضور زنان در ابعاد مختلفاجتماع، از پیش نیازهای توسعه یافتگی کشورها به شمار می رود. از این رو تقریبا در تمامی کشور ها به نیروی زنان برای نیلبه اهداف توسعه تاکید شده است. در برنامه های توسعه ملی و بین المللی نیز این قشر مورد توجه چشمگیری قرار گرفته اند و برای توانمندسازی آنان در تمام زمینه ها تلاش می گردد . - Prakash,2003 - توانمندسازی زنان و نقش تعیین کننده آن در توسعه پایدار از جمله موضوعاتی است که در حال حاضر از نظر تئوری و کاربرد به آن توجه می شود. توانمندسازی زنان از جمله مولفه های مهم در توسعه پایدار است. زنان قربانیان اصلی در مواردی چون فقر، خشونت، عدم برخورداری از تغذیه وبهداشت مناسب هستند، از این رو توجه به بهبود موقعیت زنان نفع همگانی را دربردارد. مطالعات در حوزه توانمندسازی زنانبطور گسترده انجام می شود. در این مورد مجامع بین دست به تحقیقات گسترده ای زده اند که می توان به مطالعات انجام شده توسط سازمان ملل و بانک جهانی اشاره کرد.
از طرف دیگر بیشتر کشورها نیز دریافته اند که بدون توانمندی زنان توسعه پایدار محقق نخواهد شد. پرورش فرزندان، اداره امور منزل، حفظ محیط زیست، بهره وری صحیح از منابع، صرفه جویی درانرژی مباحثی هستند که زنان بطور مستقیم با آنان مرتبط هستند، پس توانمند بودن و توانمند ساختن زنان به جامعه در رسیدنبه اهداف توسعه کمک خواهد کرد و از طرف دیگر به ترقی و تعالی نیمی از جامعه نیز منجر می شود - کلدی و سلحشوری،. - 8 :1391 از این رو، نیاز است با فراهم کردن امکانات لازم برای توانمندسازی زنان بسترهای لازم را به منظور رشد مهارت های کسب و کار، توانایی رویارویی با بحران های پیش روی و در نهایت، افزایش قابلیت های تولیدی و خدماتی آنها فراهم کرد. به منظور تدوین راهبرد توانمندسازی زنان از ماتریس تحلیلی - SWOT - استفاده شده است که ابزاریمناسب، برای تدوین راهبردهای گوناگون است. شایان ذکر است که هدف از انجام پژوهش حاضر، پاسخ به پرسش ذیل است: عوامل بازدارنده توانمندسازی زنان روستایی در مدیریت بحران کدام هستند؟
پیشینه تحقیق
یکی از بخش های مهم هر تحقیق بررسی و مرور پیشینه و ادبیات تحقیق است، به عبارتی یکی از کارهای ضروری هرپژوهشی، مطالعه منابع مربوط به موضوع تحقیق است زیرا سرچشمه علوم را می توان در پیشینه آن ها جستجو کرد. در ذیل بهتعدادی از بررسی های انجام یافته پیرامون موضوع تحقیق اشاره می گردد.
