بخشی از مقاله
اجراي 5S براي كارگاه جوشكاري
مقدمه: نظر به گذراندن واحد جوشكاري و مشاهده برخي نارسايي ها در كارگاه فوق تصميم به ارائه مقاله 5s در اين مورد گرفتم.
تشريح كارگاه:
كارگاه جوشكاري در طبقه دوم مجموعه كارگاهاي گروه مهندسي مكانيك در دانشكده فني دانشگاه قرار دارد. اين كارگاه شامل سه بخش كلي است:1- اتاق پرسنل و اساتيد 2-كلاس تشريح تئوري جوشكاري 3-بخش اصلي كارگاه
بخش جوشكاري از دو رديف تشكيل شده: سمت راست هفت كابين روباز است كه مختص به جوشكاري با گاز است. دوره جوشكاري با گاز در اين كارگاه جوش با گاز استلين است. در هر كابين وسايل لازم براي جوش با گاز شامل كپسول اكسيژن- كپسول استيلن- وسايل و ملزومات كپسول ها- مشعل- صندلي- ميز فلزي با چند آجر بر روي آن براي قرار دادن قطعه- مفتول هاي جوشكاري- پيشبند- دستكش و عينك است.
در سمت چپ مجموعه كابين هاي جوشكاري برق دارد: هفت كابين بسته كه هر كابين شامل وسايل جوشكاري برق براي يك نفر شامل صندلي- ميز- الكترودها- دستگاه جوش برق- چكش- انبر- دستكش- ماسك- پيشبند عينك مي باشد.
روال كار به اين سورت است كه معمولاً 3 يا 4 جلسه براي جوش با گاز و 3 جلسه براي جوش با الكترود صرف خواهد شد.
پنج مرحله 5s :
1-ساماندهي:
هدف حذف غير ضروريها و الويت بخشيدن به ضروريهاست. با سازماندهي بسياري از مشكلات بعدي را از بين مي بريم زيرا اصولاَ مشكلات را در منشاً آنها و پيش از به فعل در آمدن حل كرده ايم.
با خانه تكاني و تميز كردن كارگاه شروع مي كنيم. نخست اشيايي را كه مورد نياز نيستند شناسايي مي كنيم.
در كلاس تئوري حدود 20 صندلي چيده شده اند: همان طور كه در بخش قبل توضيح داده شد تعداد كل دانشجوياني كه در يك نوبت مي توانند از امكانات كارگاه استفاده كنند حداكثر 14 نفر شامل 7 نفر جوش گاز و 7 نفر جوش برق است.
بنابراين اولين كه خارج كردن صندلي هاي اضافي از كلاس خواهد بود كف كلاس تئوري نيز به تميز شدن احتياج دارد. اتاق پرسنل و اساتيد عمدتا به عنوان اتاق استراحت مورد استفاده قرار مي گيرد. طبيعتا روزنامه هاي پخش شده روي ميز، و وسايل شخصي ديده خواهد شد كه نسبه به حذف يا نظم بخشيدن به آنها بايد اقدام شود.
بخش اصلي كار در خود كارگاه خواهد بود:كپسول ها و لوازم آنها در كابين هاي جوش گاز بايد به منظور پيشگيري از نشت مورد بازبيني قرار گيرنده
اشياي زائد شامل قطعاتي كه قبلا جوشكاري شده اند ولي هنوز روي ميزها هستند و يا نه مانده الكترودها و مفتول ها دور ريخته خواهند شد. عيوب و خرابي مشعل ها يا دستگاه هاي جوش برق در همين مرحله بايد شناسايي شوند.
كف سالن كارگاه به جارو شدن احتياج دارد. كه بين هاي جوش برق به خاطر نور زيادي كه در هنگام جوشكاري ايجاد مي شود با پرده اي ضخيم از سالن كارگاه جدا مي شوند كه بعضي از بستهاي اين پرده ها جدا شده اند كه در نتيجه پرده به خوبي ايجاد پوشش نمي كند. تمام اين بستها بايد چك شوند و در صوررت نياز درست شوند.
همچنين در كارگاه هيچگونه تابلوي اعلانات وجود ندارد كه بهتر است براي تشريح كار هر جلسه يا توضيحات ديگر نسبت به نصب حداقل يك تابلو اقدام شود.
نكته ديگر اينجا است كه تمام 14 كابين كارگاه براي افراد راست دست تنظيم شده اند. يعني محل قرارگيري كپسول ها يا دستگاه جوش برق به نحوي است كه افراد چپ دست قادر به كار نخواهد بود. هر چند تعداد دانشجويان چپ دست نسبت به بقيه كم است ولي در صورت امكان مي توان اقدام به ايجاد يك كابين جديد و اختصاصي براي آنها نمود. (در اين جا بحث بهره وري و هزينه مطرح است كه قبول دارم پيشنهاد اخير را به شدت كمرنگ مي كند)
2-نظم و ترتيب
دستيابي يه اشياء در كوتاهترين زمان مي تواند هدف نهايي اين مرحله باشد. استقرار و جايدهي مناسب و افزايش كارايي كارگاه از طريق حذف زمان تلف شده براي جستجوي ابزار نتيجه مستقيم اين امر است.
در اين مرحله مخصوصا رواني بايد مورد توجه قرار گيرد تمرين مداوم و ايجاد حس رقابت بين دانشجويان در زمينه مرتب كردن كارگاه و بازگردانيدن ابزار بسيار كارآمد است.
نخستين اقدام در اين مرحله به قفسه هاي كارگاه مربوط است. در ابتداي سالن كارگاه و در مجاورت كلاس تئوري دو قفسه بزرگ وجود دارند كه قفسه پشتي كه تمام فلزي و با چند كشو است حاوي مفتول ها - الكترودها و عينك و دستكش است.
مسئله اشتباه بودن ترتيب قرارگيري اين قفسه هاست. قفسه انبار به خاطر اينكه مكررا مورد استفاده قرار مي گيرد بهتر است كه جلوتر باشد و قفسه حاوي كتابها به خاطر شيشه هاي بزرگ كه از نظر ايمني ممكن است ايجاد اشكال كند و همچنين به خاطر اينكه اصلا مورد استفاده قرار نمي گيرد بهتر است در پشت قرار بگيرد.
حالا مي توانيم شروع به پخش مواد و ملزومات كنيم. براي هر كابين جوش گاز به تعداد كافي مفتول و براي كابين هاي برق الكترود قرار مي دهيم. مقدار مناسب بسته به نوع كار متغير است. بايد به دانشجو تفهيم شود كه در جوش دادن دقت كند. زيرا قطعه ديگري به او داده نخواهد شد ولي امكان پخش مجدد مفتول و الكترود در صورت نظر مساعد مسئول كارگاه وجود دارد.
همچنين مي توان تمام قطعات تمريني و اصلي را كه دانشجو در طول ترم بايد جوشكاري كند با برچسبهاي مناسب(تمريني1-اصلي-1تمريني 2- اصلي 2 و...) كه نشانگر ترتيب جلسات يا دروسي هستند مشخص و در اولين جلسه به دانشجويان معرفي كرد.
مي توان قفسه كوچكي در هر كابين قرار داد و تمام اين قطعات و يا حتي سهميه كافي مفتول يا الكترود براي هركس را در آن قرار داد. و به همين ترتيب دانشجو در هر جلسه كاري قطعات آن جلسه را بيرون آورده و روي ميز قرار مي دهد تا در خصوص درس مربوط آموزش ببيند.
