بخشی از مقاله
مقدمه: صاحبان بيمارستانها براي اينکه بتوانند عملكرد خود را در سطح مطلوب حفظ نموده و بقاي خود را تضمين نمايند، بايد بتوانند تصميمات آگاهانه اتخاذ نمايند، لذا ملزم به رعايت اصولي از جمله ارزيابي و اندازه¬گيري عملکرد و دريافت آگاهي از وضعيت بيمارستانهاي تحت مديريت خود مي¬باشند. ليکن بدليل عدم بررسي دقيق روشهاي اصلي مورد استفاده براي اندازه¬گيري عملكرد در حيطه بيمارستانها انجام پژوهش بيشتر در اين زمينه ضروري مي-نمايد و در پژوهش حاضر به بررسي سيستم اندازه¬گيري عملکرد در بيمارستان (مرکز آموزشي درماني) فيروزگر تهران در سال 1382 پرداخته شده است.
روش¬پژوهش: اين پژوهش بصورت مقطعي انجام گرفته است. جامعه اين پژوهش، مرکز آموزشي درماني (بيمارستان) عمومي فيروزگر تهران وابسته به دانشگاه علوم پزشکي ايران بوده است. بدين منظور، پس از مطالعه کتابخانه¬اي و جمع¬آوري اطلاعات اوليه و طبقه بندي آنها بر اساس اهداف پژوهش، " ملزومات سيستم اندازه¬گيري عملکرد" در نه بخش توسط پرسشنامه¬ و "ويژگيهاي سيستم اندازه¬گيري عملکرد" در 6 بخش توسط چک¬ليست ارزيابي گرديد. پس از تاييد اعتبار پرسشنامه با استفاده از نظرات اساتيد و متخصصين امر و ثبات آن به روش آزمون باز آزمون در مجموع 38 پرسشنامه تکميل گرديد و داده هاي بدست آمده بهمراه چک¬ليست تکميل شده به روش مصاحبه، مشاهده و مطالعه اسناد و مدارک پس از ورود اطلاعات در نرم¬افزار SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند و بر اساس يافته¬هاي پژوهش و مقايسه آن با وضعيت اندازه¬گيري عملکرد در سيستم بهداشتي درماني کشورهاي کانادا، انگلستان و نيوزيلند، الگوئي براي سيستم اندازه¬گيري عملکرد بيمارستان فيروزگر پيشنهاد گرديد.
يافته¬ها: يافته¬هاي پژوهش در 21 جدول ارائه گرديده است. يافته¬هاي مربوط به ملزومات اندازه¬گيري عملکرد نشان داد که سيستم ارتباطات داراي بهترين وضعيت با امتياز 59(82%) و وضعيت فرايندهاي کليدي و سيستم پرداخت بترتيب با کسب امتياز 43(60%) و 45(62%) داراي ضعيفترين وضعيت بوده¬اند. و در زمينه ويژگيهاي سيستم اندازه¬گيري عملکرد از مجموع 70 آيتم نامبرده شده28 مورد (40%) در بيمارستان فيروزگر وجود داشته است.
نتيجه¬گيري: بر اساس نقاط ضعف وضعيت موجود اندازه¬گيري عملکرد در بيمارستان فيروزگر، الگوئي پيشنهاد گرديده است که کاربرد و اجراي آن به حل مشکل سيستم اندازه¬گيري عملکرد کمک نموده و با فراهم سازي اطلاعات جامع از همه بخشهاي بيمارستان، در نهايت موجبات بهبود عملکرد بيمارستان را ايجاد خواهد نمود.
کليد واژه¬ها: اندازه¬گيري عملکرد، بيمارستان، اندازه-گيري، عملکرد، سيستم.
Performance Measurement System Survey in Phiroozgar Hospital In Tehran-1382
Abstract
Introduction: Hospital's owners should make wise decisions for maintaining their performance in desired level and surviving; therefore, they are needed to evaluate and measure their performance and get information about their hospitals, but main methods of performance measuring in hospitals precisely; therefore, researching is needed in this context. This researching is done to review performance measurement system in Firoozgar Hospital in 1382.
Research Methodology: The research was done cross sectional. After searching the subject in books and articled and also internet, the researcher divided the performance measurement system into two parts: the requirements performance measurement system, and the characteristics performance measurement system. In order to measure the aforementioned factors a questionnaire and a checklist were prepared and distributed among 38 staff from different wards of hospital. It was done after determining their validity and reliability. Finally, according to the collected information, a framework for performance measurement system was proposed.
Finding: The finding of the research are presented in 21 table. According to checklist which 40% (28items out of 70) of total items related to the characteristics and of performance measurement system was available. According to the questionnaire, communication system whit score 59(82%) is in the best position and the key processes whit score 43(60%) and payment system whit score 45(62%) have been in the weakest position.
Conclusion: According to the weakest point of the existing condition of the performance measurement in the Firoozgar Hospital, there is recommended a plan that by utilizing it we will help the problem solving performance measurement system and through providing comprehensive information about finally, it will lead to improvement in hospital performance.
Keywords: performance measurement, hospital, performance, measurement, system.
مقدمه:
امروزه فشار بسيار زيادي بر سيستمهاي بهداشتي درماني وارد مي¬شود تا عملكرد خود را بهبود بخشند. پيشرفتهاي تكنولوژيك، رشد انتظارات مشتريان، افزايش تقاضا، كمبود منابع، افزايش رقابت، بعلاوه نگرانيهائي كه در مورد قصورات و خطاياي سيستمهاي بهداشتي درماني وجود دارد، موجب گرديده است كه بر مسئله اندازه¬گيري و ارزيابي دقيق و صريح عملكرد سازمانهاي بهداشتي، درماني تاكيد بسياري شود.
بديهي است برآورده ساختن اين انتظارات تنها از طريق اعمال مديريتي کارا و مؤثر در سطح کل سازمان و در سطوح خرد آن، امکان¬پذير خواهد بود. اندازه¬گيري عملکرد يکي از مهمترين ابزارهاي مديريتي هر سازمان مي¬باشد که تصويري از عملكرد بيمارستان در دوره هاي زماني مشخص و متوالي ترسيم نموده و پايه اي براي اتخاذ تصميمات مديريت بيمارستان ايجاد مي¬نمايند. اندازه گيري عملکرد به نياز مديران برنامه و سازمان هاي تامين کننده مالي براي اندازه گيري سيستماتيک اثربخشي فعاليتهاي برنامه پاسخ مي دهد. افزايش اثر بخشي برنامه در سايه منابع محدود در دسترس جهت برآورده سازي نيازهاي افراد و جوامع حياتي مي باشد. اندازه گيري عملکرد
اطلاعات قابل اطميناني برا ي تصميم گيرندگان در مورد اثربخشي فعاليتهاي برنامه در دستيابي به نتايج مورد نظر فراهم مي سازد. به طور خلاصه اندازه گيري عملکرد را مي¬توان با اهداف ذيل بکار برد: كنترل مداوم جريان امور در سازمان و استقرار چرخه مديريت بهره‌وري، شناسايي نقاط ضعف و قوت و مشكلات سازمان و تلاش در جهت شكوفايي و افزايش قابليت‌ها و اصلاح فعاليت ها، بهبود تصميم‌گيري در مورد حوزه و عمق فعاليت‌ها، برنامه ها و اهداف آينده سازمان، بهبود تخصيص منابع و استفاده بهتر از امكانات و منابع انساني در جهت اجراي برنامه‌هاي مصوب، ارتقاي پاسخگويي در مورد عملكرد برنامه‌ها، ارتقاء توانمندي سازمان در ارايه كمي و كيفي خدمات و رقابت پذيري. هدف نهايي از اندازه¬گيري عملكرد، افزايش كارايي، اثر بخشي و بهبود سازمان است. اندازه¬گيري
عملکرد جمع¬آوري، تحليل و گزارش-دهي سيستماتيک اطلاعات به منظور پيگيري منابع مورد استفاده، کار توليد شده و نتايج مورد نظر و دست¬يافته مي¬باشد. ليکن اندازه¬گيري عملکرد به مفهوم تحقيق تجربي، ارزيابي برنامه، جايگزيني براي تحليل عميق و دقيق و يا يک راه حل معجزه¬آسا نمي¬باشد.
مهمترين اجزا و ملزوماتي که درسيستم اندازه گيري عملکرد يکپارچه بايد مورد توجه قرار بگيرند عبارتند از: برنامه ريزي استراتژيك و تعيين استراتژيهاي سازمان، تعيين فرايندهاي كليدي سازمان، درگيري و تعهد بالاي مديريت ارشد، مشاركت كاركنان، درك نيازها و الزامات مشتريان و ذينفعان، پاسخگوئي در مقابل شاخصها، ارتباطات و اشاعه نتايج اندازه گيري، احساس ضرورت براي اندازه گيري، استفاده از يک چارچوب مفهومي ودر نهايت ارتباط سيستم اندازه گيري با پرداخت و پاداش كاركنان.
کاربرد موفقيت آميز اندازه گيري عملکرد در چارچوب يک نظام مديريت عملکرد، از طريق گردآوري و تحليل اطلاعات مربوط به عملکرد و ايجاد بينش صحيح نسبت کارائي و اثربخشي برنامه ها، فرآيندها و افراد در حکم برگ برندهاي در دست رهبران سازمان جهت اداره موفق آن مي باشد. ادبيات اندازه گيري عملکرد نشان مي دهد که الگوها، روشها و چارچوب هاي بسياري در اين زمينه در سالهاي اخير ايجاد شده است. اندازه گيري عملکرد يکي از اصول پايه اي جوايز بالدريج و EFQM ، مدلهاي تعالي سازماني مي باشد. هر دو مدل کاربرد معيارهاي عملکردي را تشويق مي نمايند، اما بيشتر اين مدلها، طراحي سيستم هاي اندازه گيري عملکرد را به منظور تضمين همسوئي
معيارها با استراتژيها وفعاليت موثر سيستم در پايش، برقرارسازي ارتباطات و تحريک عملکرد مورد توجه قرار مي هند.
در استانداردهاي اعتبار بخشي سال 2000، شوراي مشترک اعتبار بخشي سازمان¬ها و مراکز بهداشتي درماني (JCAHO ) نيز بر اندازه¬گيري عملکرد به منظور تسهيل خودارزيابي عملکرد بيمارستانها تاکيد گرديده است. اين استاندارد بيمارستانها را ملزم نموده است در فرايند اندازه¬گيري عملکرد خود از طريق انتخاب دست کم يکي از روشهاي پيشنهادي شوراي مشترک جهت اندازه¬گيري عملکرد، مشارکت نمايند. از اينرو مديران ارشد بيمارستان بايد نسبت به تدوين انتظارات و توضيح برنامه ها و مديريت فرايندها، براي اندازه گيري و بهبود كيفيت اداره امور بيمارستان، مديريت عملكرد باليني و حمايت از فعاليت ها اقدام كنند.
است که بر مديريت، ارزيابي و اندازه¬گيري عملکرد در بطن خود تاکيد مي نمايند. از جمله آنها مي¬توان از قانون برنامه پنج ساله سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي کشور1378، پيش نويس لايحه مديريت خدمات كشوري و آئين نامه ارزيابي عملکرد دستگاهها اجرائي کشور1381 را نام برد.
در نتيجه مي توان گفت با توجه به رويکرد اصلاحات در نظام سلامت، بررسي و اصلاح سيستم اندازه گيري عملکرد بيمارستانها يکي از ضرورتهاي اصلي اصلاحات مي باشد، ليکن پيش از ايجاد تغيير يا استقرار يک سيستم جديد، شناسائي کاستيها و نواقص موجود ضروري مي باشد. از آنجا كه اطلاعات پژوهشي و علمي بسيار كمي در خصوص اندازه گيري عملكرد درکشور ما بويژه در بيمارستانها وجود دارد و بدليل اهميت اين مقوله در امر مديريت بيمارستانها، پژوهشگر درصدد است تا ملزومات و ويژگيهاي سيستم اندازه گيري عملكرد در بيمارستان فيروزگر تهران را بررسي كرده و پس از تعيين نقاط ضعف و قوت وضعيت موجود، الگوئي مناسب را پيشنهاد نمايد و بنظر مي رسد چنين پژوهشهائي بتوانند با بررسي تجارب موجود و نيز زمينه¬ها و شرايط بيمارستانها و تعيين پيش نيازهاي ضروري مبنائي مفيد براي برنامه¬ريزان و مجريان نظام سلامت باشند.
روش پژوهش: اين پژوهش به روش مقطعي صورت گرفت. جامعه اين پژوهش، مرکز آموزشي درماني (بيمارستان) عمومي فيروزگر تهران وابسته به دانشگاه علوم پزشکي ايران بوده است. اين بيمارستان در سال 1343 تاسيس گرديده است. و داراي 251 تخت ثابت و 190 تخت فعال مي-باشد. دليل انتخاب اين بيمارستان قدمت آن از نظر شروع فعاليت و در نتيجه سابقه زياد در انجام ارزيابي و اندازه¬گيري عملکرد و علاقمندي و همکاري مسئولين بيمارستان جهت انجام اين طرح پژوهشي بوده است. براي انجام پژوهش پرسشنامه¬اي در نه بخش و با 42 سوال بسته به منظور بررسي ملزومات سيستم اندازه¬گيري عملکرد و چک-ليستي جهت بررسي ويژگيهاي
سيستم اندازه¬گيري عملکرد در 6 بخش و با 70 آيتم تهيه گرديد. و به طور صوري توسط اساتيد راهنما و مشاور پژوهش و متخصصين امر مورد ارزيابي قرار گرفته و تاييد اعتبار گرديده و پايائي پرسشنامه از طريق آزمون- باز آزمون در بين مديران و کارکنان بيمارستان مورد مطالعه به فاصله 10 روز ارزيابي گرديد. در مجموع 38 پرسشنامه تکميل شده جمع آوري گرديد و در تجزيه و تحليلها مورد استفاده قرار گرفت. چک ليست پژوهش همزمان با پرسشنامه به روش مصاحبه، مشاهده و
مطالعه اسناد ومدارک تکميل گرديد. لازم بذکر است پرسشنامه و چک ¬ليست با استفاده از منابع مختلف، کتب و مقالات داخلي و خارجي تهيه گرديده است. داده هاي بدست آمده در اين پژوهش با استفاده از آمار توصيفي و توسط نرم¬افزار SPSS در قالب جداول مورد تحليل قرار گرفت..
در نهايت بر اساس نقاط قوت و ضعف بيمارستان موجود و مقايسه آن با چارچوبهاي انگليس، کانادا و نيوزيلند،الگوئي براي سيستم اندازه¬گيري عملکرد بيمارستان فيروز¬گرپيشنهاد گرديد.
74 53 23 23 30 15 تعهد و مشارکت مديريت ارشد
69 50 26 26 24 12 مشارکت کارکنان
74 53 23 23 30 15 پاسخگوئينسبت به شاخصها
62 45 31 31 14 7 سيستم پرداخت به کارکنان
82 59 17 17 42 21 سيستم ارتباطات
71 51 25 25 26 13 احساس ضرورت نسبت
به اندازه گيري عملکرد
يافته¬هاي پژوهش:تحليل نتايج بدست آمده از پرسشنامه در خصوص ملزومات سيستم اندازه¬گيري بيمارستان نشان ميدهد سيستم ارتباطات بالاترين درصد 82% و وضعيت تعيين فرايندهاي کليدي کمترين امتياز 60% را کسب نموده اند. و ساير آيتمهاي ارزيابي الزامات و نيازهاي ذينفعان، تعهد و مشارکت مديريت ارشد، مشارکت کارکنان، پاسخگوئي نسبت به شاخصها، سيستم ارتباطات و احساس ضرورت نسبت به اندازه گيري عملکرد به ترتيب؛ 75%، 74%، 69%، 74%، 62% و 71% را کسب نموده¬اند(جدول شماره 1). اطلاعات حاصله از چک¬ليست در زمينه ويژگيهاي سيستم اندازه¬گيري عملکرد در بيمارستان مورد مطالعه نشان مي دهد که از مجموع 70 آيتم نامبرده شده بعنوان ويژگيهاي سيستم اندازه گيري عملکرد 28 مورد(40%)
در بيمارستان فيروزگر در زمان پژوهش وجود داشته است. بدين ترتيب بيشترين موجوديت مربوط به اندازه¬گيري کارائي با درنظر گرفتن 4 مورد موجود از 7 معيار مربوطه(86%) و کمترين موجوديت مربوط به نظام مند ي بوده است که وجود هيچکدام از از 8 معيار ارائه شده وجود نداشته است(جدول شماره 2).
امتياز ضعيف بسيارخوب آيتم هاي مربوط به ملزومات سيستم اندازه گيري عملکرد
درصد جمع ارزش فراواني ارزش فراواني
65 47 29 29 18 9 برنامه ريزي استراتژيک
60 43 33 33 10 5 وضعيت تعيين فرايندهاي کليدي
75 54 22 22 32 16 ارزيابي الزامات و نيازهاي ذينفعان
جدول شماره1) امتيازات ملزومات سيستم اندازه گيري عملکرد در بيمارستان فيروزگر
جدول شماره 2) ويژگيهاي سيستم اندازه¬گيري عملکرد در بيمارستان فيروزگر (بر اساس چک ليست)
درصد آيتمها موجود تعداد آيتمها آيتمهاي مربوط به ويژگيهاي سيستم اندازه¬گيري عملکرد
53 10 19 ابزارهاي اندازه گيري عملکرد
0 0 8 نظام مند و سيستميک بودن اندازه گيري عملکرد
17 1 6 ساده، جامع بودن سيستم اندازه گيري عملکرد
33 2 6 وجود معيارهاي عملکردي مربوط به مشتريان
29 2 7 ميزان توجه به يادگيري نوآوري و رشد سازمان و کارکنان در اندازه گيري عملکرد
40 2 5 اندازه گيري فرايندها و عمليات داخلي بيمارستان
57 4 7 تمرکز بر نتايج عملکرد مالي بيمارستان در اندازه گيري
86 6 7 تمرکز بر کارائي بيمارستان در اندازه گيري
20 1 5 تمرکز بر اثر بخشي خدمات بيمارستان در اندازه گيري
40 28 70 جمع
در اين پژوهش چارچوبها و روشهاي مورد استفاده براي اندازه گيري عملکرد سيستمهاي بهداشتي درماني در کشورهاي کانادا، انگليس و نيوزيلند انتخاب و مورد بررسي قرار گرفته اند ، چارچوبهاي اندازه گيري عملکرد آنها با وضعيت بيمارستان مورد مطالعه مقايسه گرديده است. نتايج مقايسه نشان مي دهد که در هر سه چارچوب مورد مقايسه بر تعيين اهداف و استراتژيها و الحاق
معيارهاي عملکردي با استراتژيها تاکيد گرديده است. در حقيقت اين اصول نقطه اشتراک چارچوبهاي مختلف مورد استفاده در سيستمهاي بهداشتي درماني اين کشورها مي باشد. به جز مسئله مشارکت مديران و کارکنان که در سيستم هاي مورد مطالعه کشور نيوزيلند بر آن تاکيد خاصي نشده و به روشني عنوان نگرديده است. و سيستم پرداخت مبتني بر عملکرد در چارچوبهاي کانادا و نيوزيلند مطرح نگرديده است(جدول شماره 3).
جدول شماره 3) مقايسه اندازه گيري عملکرد سيستمهاي بهداشتي درماني کشورهاي تحت بررسي
ايران نيوزيلند کانادا انگليس محورها
نظر سنجي انجام شده نشان مي دهد برنامه ريزي کمي وجو دارد و معيارهاي موجود مرتبط با اهداف مي باشند، ليکن معيارهاي کامل مورد توجه قرار نگرفته و برنامه ريزي استراتژيک و مکتوب براي کل بيمارستان نمي باشد. مرتبط با استراتژيهاي بهداشتي در سطح سيستمي تمرکز بر اهداف استراتژيها تعيين رسالت و اهدف سيستم و سازمان الحاق معيارهاي عملکردي با استراتژي
ظاهرا الزمات مشتريان شناسائي مي شوند ولي در تعيين معيارهاي عملکردي کاملا مورد توجه قرار نمي گيرند تاکيد بر اندازه گيري رضايت مشتري تا حدودي داراي معيارهاي مرتبط در نظر گرفتن نيازها و الزامات مشتريان در اندازه گيري
تاحدي وجود دارد ولي مشارکت واقعي نيست و کارائي لازم را ندارد چون از پيشنهادات استفاده نمي شود تاکيد خاصي نشده است تاکيد برمشارکت فعال مديران و کارکنان مي تواند جزء ويزگيهاي سيستم باشد لزوم تعهد و مشارکت مديران و کارکنان
فقط در زمينه مسئوليتها وجود دارد هدف از اندازه¬گيري پاسخگوئي عنوان شده به صراحت عنوان نشده ميزان توجه و اهيت ر.وشن نمي باشدx اهميت پاسخگوئي در برابر معيارها
رابطه اي بين پرداخت ها و عملکرد وجود ندارد مطرح نشده مطرح نشده در بسياري حيطه ها ازجمله پرستاري اجرا و امکان سنجي شده است الحاق عملکرد با سيستم پرداخت
عدم صف آرائي معيارها در تمام سطوح تاکيد بسيار صف آرائي معيارها از بالا به پائين تاکيد بسيار صف آرائي معيارها در سراسر سازمان
(ادامه جدول بالا)
عملا بسياري از معيارها وجود ندارد تعداد شاخصها بسيار زياد مي-باشد تاکيد بر محدود بودن تعداد تاکيد بسيار ساده و محدود بودن تعدادمعيارها
سيستم موجود تصويري متوازن و کامل از سازمان ارائه نمي نمايد جامعيت بسيار زياد وجود معيارهاي عملکردي جامع ارائه تصوير متوازن از سازمان نظاممندي(همه جانبگي)
بحث و نتيجه¬گيري:
نتايج بررسي و تحليل اطلاعات پرسشنامه و چک ليست بر اساس اهداف اختصاصي پژوهش به شرح ذيل ارائه مي¬گردد:
اطلاعات کسب شده از پرسشنامه در خصوص سيستم اندازه¬گيري عملکرد در بيمارستان مورد مطالعه نشان داد که سيستم ارتباطات با کسب 59(82%) امتياز در بهترين وضعيت قرار داشت، البته ذکر اين نکته بسيار مهم است که نتايج آيتمهاي مربوطه نشان داد، بيمارستان از لحاظ سخت افزار و ابزارهاي ارتباطي مشکل چنداني نداشت، ليکن از لحاظ نرم افزاري و وجود فرهنگ اشاعه اطلاعات در سرتاسر سازمان با مشکل نسبتا جدي روبرو بود. بعلاوه ضعيف ترين ملزومات در اين
بيمارستان ضعف در تعيين و مستندسازي فرايندهاي کليدي با امتياز 43(60%) بويژه فرايندهاي مديريتي آن بود. در خصوص مستند بودن فرايندهاي بيمارستان مورد مطالعه مي توان گفت فاصله شديدي بين عملکرد واحدهاي باليني و پرستاري و ساير واحدها بويژه اداري و مالي وجود داشت. در کل مي توان گفت فرايندهاي بيمارستان به ميزان بسيار کم و پراکنده مستند گرديده بودند و مستندات موجود هم بيشتر مربوط به مراقبتهاي باليني و پرستاري بودند. در حقيقت در بخشهاي باليني دستورالعملها و پروسيجرهاي متعددي بکار برده مي¬شد و شرح وظايف پرسنل پرستاري و مسير فرايند بيماران احيائي و اعزامي کاملا مشخص و در اختيار افراد بود.
پس از فرايندها، ضعيف¬ترين وضعيت بيمارستان فيروزگر از لحاظ ملزومات اندازه¬گيري مربوط به سيستم پرداخت به کارکنان با امتياز45(62%) بود. نتايج بدست آمده نشان داد که سيستم پرداخت پاداش و مزايا به کارکنان در بيمارستان مورد مطالعه به ميزان زيادي مبهم بوده و پاداش ها بر اساس معيارهاي عملکردي و دستاوردهاي افراد صورت نمي¬گرفت. لازم بذکر است که بين احساس ناعادلانه بودن پرداخت ها و ابهام زياد درآن و ميزان پاسخگوئي در برابر معيارهاي
عملکردي و ميزان مشارکت کارکنان رابطه همسوئي وجود دارد، بدين معني که بي ضابطه بودن پرداخت ها اثر کاهنده اي بر مشارکت و پاسخگوئي خواهد گذاشت. و بالعکس ايجاد احساس عدالت در پرداختها و عملکردي نمودن آنها ميزان پاسخگوئي و مشارکت کارکنان را افزايش خواهد داد.
امتياز کسب شده در خصوص وضعيت برنامه¬ريزي استراتژيک در بيمارستان مورد مطالعه نيز وضعيت نسبتا ضعيفي47(65%) را نشان داد. در بيمارستان مورد مطالعه برنامه¬ريزي استراتژيک به شکل مکتوب و رسمي انجام نمي¬شد، هرچند در زمان پژوهش بيمارستان مورد مطالعه اقداماتي در اين خصوص را شروع شده نموده بود. با اين وجود در بسياري از واحدهاي پرستاري و باليني برنامه¬ريزي عملياتي ماهانه انجام مي¬شد.
