بخشی از مقاله
تأثیر درجه حرارت های متفاوت در طول انکوباسیون بر روی کیفیت جوجه ها
چکیده :
در چند دهه گذشته ، محققان متفاوتی در خصوص عوامل مؤثر بر کیفیت جوجه های یکروزه تولیدی گزارشاتی ارائه نموده اند. همچنین روشهای گوناگون برای تعیین کیفیت جوجه و عوامل مؤثر بر آن گزارش شده است.
درجه حرارت در طول انکوباسیون( یا درجه حرارت جنین) مؤثرترین و اثر گذارترین فاکتور بر روی کیفیت جوجه یکروزه می باشد زیراکه درجه حرارت بالا سبب جنین می شود. تأثیر بالا بودن حرارت به شکل رشد کم جوجه ها ، استرس ، نقاط تیره و سیاه، جوجه های ضعیف، ناف نخی، سفید و بی رنگ شدن ظاهر جوجه ، ضعیف شدن جوجه وافتادن جوجه ، کاهش جوجه درآوری ، افزایش تلفات مرحله پایانی جنینی و تلفات اولیه جنینی ظاهر می شود.
در این آزمایش 3 درجه حرارت متفاوت یعنی 2/37، 4/37 ، 5/37 درجه سانتی گراد و تأثیر آن بر روی جوجه های هایبرو G+ مورد ارزیابی قرار گرفت. وزن بدن، طول بدن جوجه، میزان کیسه زرده باقی مانده همگی اندازه گیری شد. از 1440 جوجه هچ شده در ر تیمار 480 قطعه مورد آزمایش قرار گرفته و تلفات روزانه ، وزن بدن به صورت هفتگی و ضریب تبدیل خوراک در گروههای مختلف ثبت و محاسبه شد.
سن گله مادر نگرفت. سن گله مادر در هر سه تیمار تأثیر معنی داری داشته است. کیفیت جوجه تحت تأثیر این سه درجه حرارت مختلف قرار نگرفت. واکنش متقابل سن گله مادرx درجه حرارت تأثیر بسیار زیادی داشته زیرا که با افزایش سن، اندازه تخم مرغ های بزرگ ، به علت داشتن محتویات بیشتر سبب افزایش و تولید جوجه های بزرگتر و طولانی شدن مدت انکوباسیون می گردد. نتایج
این آزمایش نشان داد که تغییر حرارتی در طول انکوباسیون تأثیر معنی داری بر روی تلفات روزانه تا 7 روزگی ، وزن بدن به صورت هفتگی ، ضریب تبدیل خوراک در 42 روزگی نداشته است. شاید دلیل مؤثر نبودن تغییرات درجه حرارت بر روی کیفیت جوجه در این تحقیق به دلیل زیاد نبودن فاصله و دانه درجه حرارت و استفاده از انکوباتورهای چند سنی باشد.
فصل اول – بررسی منابع
1-1 مقدمه
در چند دهه گذشته تعدادی از محققان گزارشاتی در خصوص تأثیر درجه حرارت های مختلف در طول انکوباسیون بر روی کیفیت جوجه ها ارائه نموده اند. همچنین روشهای متعددی برای ارزیابی این اثرات روی کیفیت جوجه های درجه یک و قابل فروش تنظیم شده است. از آن جمله می توان به نظرات Deaming در سال 2002 و آقای Decuypere و همکاران در سال2001 در خصوص کیفیت جوجه اشاره نمود. این دو محقق بر این باورند که جوجه های درجه یک بایستی شرایط زیر را داشته باشد:
- جوجه خشک باشد(Dry)
- عاری از هرگونه کثیفی(Free from dirt)
- به دور از هرگونه آلودگی باشد(Free of contamination)
- چشم های واضح ، درشت و براق (Clear and Bright eye)
- نداشتن هیچ گونه نقص یا ناهنجاری (Defomity)
- ناف کاملاً بسته و تمیز
- نداشتن زواید یا بقایای بند ناف
- بدن جوجه به هنگام لمس بایستی نرم باشند (Firm)
- نداشتن هیچ گونه علامت یا نشانه ای از اختلالات تنفسی
- ترکیب یا وضعیت پاها کاملاً نرمال و طبیعی باشد.
- نداشتن تورم یا آسیب در قسمت پوست و مفصل خرگوشی
- صاف و مستقیم بودن منقار و پنجه های پای جوجه
عوامل متعدد دیگری در زمینه کیفیت جوجه و نشانه های یک جوجه با کیفیت وجود دارد که همگی آنها نشان از چگونگی انجام فرایند انکوباسیون می باشد.
2-1 روشهای ارزیابی کیفیت جوجه (Meth
ods for evaluating click Quality)
الف- روشهای کیفی (Qualitative) ب- روشهای کمی (Quantitative)
میجر هوف در سال 2005 بررسی کاملی در خصوص روشهای کیفی ارزیابی جوجه با استفاده از اسکور ظاهری جوجه بر مبنای آنچه Deming در سال 2002 تعیین نموده است انجام داد و در خصوص متد ارزیابی کیفی جوجه را در زیر مطرح نمود.
- رنگ (Colour): معمولاً رنگ زرد تیره نسبت به زرد روشن یا کمرنگ ارجحیت دارد.
- وضعیت رشد جوجه (Development): یک جوجه با طول بدن زیاد، رشد خوب ، پرهای بلندتر مطلوب می باشد.
- کیفیت ناف (Navel quality): ناف بسته سبب کاهش خطر ورود آلودگی به بدن جوجه شده و میزان تلفات کاهش می یابد . و سبب می گردد که جوجه های سالم زودتر از جوجه های دیگر به آب و غذا دسترسی پیدا نمایند.
- نشاط و سرزندگی جوجه یکروزه (Vitality of day old chick)
هر چند که در اثر تجربه کاری مدیران جوجه کشی و شاغلان در کارخانجات جوجه کشی ، این افراد قادر به تعیین کیفیت خوب جوجه بوده که این مسأله تجربی را نمی توان بصورت دقیق گزارش نمود. (Decuypere,2005)
ب- روشهای کمی
در سال 2000 پروفسور Deeming گزارشی در خصوص روشهای کمی در تعیین کیفیت جوجه ارائه داد که اصول اساسی این روش در موارد زیر خلاصه می شود:
- درصد هچ یا جوجه درآوری
- درصد جوجه درجه یک یا قابل فروش
- وزن جوجه یکروزه
- نسبت وزن جوجه به وزن اولیه تخم مرغ
در سالهای اخیر توسط میجر هوف در سال 2005 چهار روش امتیاز دهی برای تعیین کیفیت جوجه ها ارائه گردید.
- روش اول:
اسکور Pasgar یا Tona : این اسکور به عنوان یک روش استاندارد بوده که در آن مواردی همچون زنده مانی جوجه ، میزان جذب کیسه زرده ، بسته شدن ناف و توانایی جوجه ب
رای برگشتن به حالت عادی زمانی که جوجه به صورت واژگون قرار داده می شود. این دو متد به علت آسانی بخشی و ثبت راحت اطلاعات و داده های آن می تواند مورد استفاده قرار گیرد. هر چند که این دو اسکور با همدیگر سازگاری زیادی دارند.
- روش دوم:
روش دوم تعیین وزن جوجه یکروزه بوده که به آسانی قابل ثبت و گزارش می باشد. یک مساله قابل تأمل در این زمینه وجود دارد و آن اینکه وزن جوجه یکروزه بیشتر تابع
وزن و اندازه تخم مرغ بوده است. به عبارت دیگر وزن جوجه چندان دقیق نمیتواند بیانگر رشد و نمو مناسب جوجه باشد.
زیرا که در واقع وزن جوجــه یکــــــــــروزه شامل وزن واقعی جوجه (Actual chick weight) و وزن بقایای زرده (Remaining yolk) می باشد. زمانی که مشاهده می شود جوجه ای دارای بقایای زیادی از زرده خود می باشد می توان چنین نتیجه گیری نمود که :
- در طول انکوباسیون مقدار کمتری از این منبع انرژی استفاده شده است.
- به علت مصرف کمتر انرژی می توان گفت که رشد و نمو جوجه نیز کمتر بوده است.
- روش سوم:
استفاده از واژه وزن بدن جوجه بدون بقایای کیسه زرده (Yolk free body mass= body weight without residual yolk) می باشد. این مساله شاخص خوبی در خصوص توسعه و نمو جنین می باشد بخصوص هنگامیکه این مساله برای وزن تخم مرغ یا اندازه تخم مرغ تعیین شده باشد.
این روش نیازمند کشتن جوجه و کارهای عملی و آزمایشگاهی است(Lourens و همکاران،2006)
- روش چهارم:
در این روش طول بدن جوجه (chick length) ملاک ارزیابی قرار می گیرد. طول بدن جوجه را خانم میجر هوف به این نحو اعلام می کند: طول بدن جوجه مساوی است با اندازه گیری طول بدن از نوک یا ابتدای منقار (Tip of beak) تا وسط پنجه پای جوجه (Middle toe) می باشد.
این فاکتور ( طول بدن جوجه) نسبت به فاکتورهای دیگر همانند وزن جوجه( حتی در صورت تعیین برای اندازه و وزن تخم مرغ) شاخص بهتری است.
ترکیبی از این دو روش بسیار دقیق تر خواهد بود به طوریکه :
- 75 درصد امتیاز کیفیت جوجه به طول بدن جوجه (chick length) و
- 25 درصد امتیاز به اسکور پاسگار ( میزان زنده مانی جوجه) داده می شود.
3-1 فاکتورهای مؤثر بر کیفیت جوجه
از زمانی که یک تخمک آزاد می شود و سپس بارور شده و به شکل تخم مرغ خارج می شود و آنگاه که تخم مرغ خوابانده شده و منتظر هچ می شویم فاکتورهای زیادی وج
ود دارد که بر کیفیت جوجه در این مقطع مؤثرند. به طوریکه حاصل آن می تواند تولید جوجه های با کیفیت یا کیفیت پایین باشد.
از فاکتورهای مؤثر در این مقطع می توان به درجه حرارت ، رطوبت، تهویه ، چرخش(ترنینگ) و نوع انکوباتور و تجهیزات آن اشاره کرد.
الف- درجه حرارت در زمان انکوباسیون (Incubation temperature)
در سال 2000 دیمینگ گزارش نمود که در صورت پایین بودن درجه حرارت در غالب موارد منجر به مرگ جنین می شود ولی این جوجه ها نوک زده و دچار عدم تعادل بوده و به صورت تلو تلو خواهند بود. به دلیل خشک نشدن نرمال جوجه ها طول مدت هچ و زمان انکوباسیون طولانی می شود. در گزارشات دیگری اثرات بالا بودن حرارت را به صورت زیر ذکر می کنند که در اثر حرارت بالا جنین دچار مرگ شده ولی جوجه ها علاوه بر نوک زدن، بسیار کوچک ، چسبیده و ناف جوجه ها غیر عادی خواهد بود. در غالب موارد این جوجه ها دارای پنجه های نافرم (Deformed toes) می باشند.
حرارت زیاد در هسته و هچر یکی از اصلی ترین دلایل جوجه های با درجه پایین می باشند.
Decuypere و همکاران در سال 2001 گزارش نمود که بهترین عملکرد هچ زمانی حاصل می شود که درجه حرارت ماشین در دامنه 37-38 درجه سانتی گراد تنظیم شود. میزان تحمل گرمایی جنین د ردامنه ای خارج از اعداد توصیه شده مساله ای است که در آن سویه و لاین دخالت دارند.
فاکتورهای مؤثر بر کیفیت جوجه از زمان تشکیل تخم تا تولید جوجه شامل موارد زیر می شود:
- کیفیت فیزیکی تخم مرغ
- مرحله نمو جنینی در زمان تخمک گذاری
- شرایط نگهداری تخم مرغ از زمان تخمک گذاری تا خواباندن در دستگاه
- کیفیت تخم مرغ شامل شکل، اندازه، رنگ، تمیزی یا کثیفی تخم مرغ، پوسته و نداشتن بدشکلی پوسته برای رسیدن به یک کیفیت خوب در تولید جوجه بایستی علاوه بر تخم مرغ، انکوباتورها و یک مدیریت عالی مورد نیاز می باشد.
در صورت نامناسب و ضعیف بودن شرایط انکوباسیون علاوه بر افزایش تلفات جنینی ، جوجه های تولیدی از زمان هچ تا پرورش در فارم زنده مانی پایینی داشته و به حداکثر رشد و پتانسیل خود نخواهند رسید(میجر هوف،2003). لورنس در سال 2003 درجه ح
رارت در زمان انکوباسیون را مهمترین علت برای داشتن جوجه با کیفیت پیشنهاد نمود. عواملی که درجه حرارت بدن جنین را تحت تأثیر قرار می دهند شامل:
1- حرارت تولیدی جنین که خود تحت تأثیر سن مرغ مادر، نژاد و مرحله انکوباسیون می باشد.
2- درجه حرارت هوای داخل انکوباتور (ستر) و هچ
3- سرعت و شدت هوا (سرعت زیاد باعث افت بیشتر حرارت و از دست رفتن آن می شود).
4- رطوبت هوا
کنترل درجه حرارت مورد نیاز جنین در دامنه قابل قبول می تواند سبب بهتر شدن درصد هچ و افزایش کیفیت جوجه ها گردد که این مساله در اثر مصرف بهتر کیسه زرده و بسته شدن بهتر ناف میباشد. به دلایل ذکر شده میزان تلفات جوجه ها در هفته اول کسیژنی اثر بگذارد.
با افزایش مصرف اکسیژن توسط جنین ها ، حرارت مازاد بیشتر دفع شده که درجه حرارت تخم مرغ نیز افزایش می یابد. که این مساله سبب افزایش در متابولیسم و نیاز بیشتر به اکسیژن می شود(لورنس،2003) . نتیجه این مساله کاهش سرعت رشد، ناتوانی در مصرف کامل پروتئین های آلبومن و در نتیجه فشار و استرس روی جنین می گردد.
این مساله سبب می گردد که:
- میزان هچ کاهش یابد.
- میزان تلفات جنینی بخصوص تلفات پایانی زیاد گردد.
- کیفیت جوجه ها افت کرده و میزان تلفات در روزهای اول پرورش در فارم زیادتر گردد(Deeming،2000). همچنین این جوجه ها به تغییرات حرارتی حساستر بوده و توان کمی برای مقاومت در برابر این تغییرات ( انحراف از استاندارد) خواهند داشت(Taylor،2000)
در شرایط نرمال حرارتی طول مدت انکوباسیون 21 روز و 6 ساعت خواهد بود . بالا بودن درجه حرارت در طول انکوباسیون سبب می شود که:
- جوجه ها زودتر هچ شوند.
- وجود دکمه های سیاه (Black buttons) یا ناف تکمه ای
- وجود ناف نخی (Thread)
- بیرون بودن احشاء
برای به حداقل رساندن این مشکلات درجه حرارت را بین 6/37 – 5/37 و 5/37 -4/37 درجه سانتی گراد در نظر گرفته شد. این نظریه با هدف به حداقل رساندن عوارض ناشی از دمای بالا , حفظ کیفیت جوجه ، درصد بالای هچ ارائه گردید.
