بخشی از مقاله
حقوق کودک در اسلام
قبل از ظهور اسلام ، کودکان در وضعيت بسيار بدي به سر مي بردند ، از حقوق عادي محروم و دستخوش اراده پدرانشان بودند. اگر پدران مي خواستند آنها را نگه مي داشتند و اگرنه ، براي رهايي از نفقه و هزينه زندگي آنها را مي فروختند و يا مي کشتند.
با آمدن اسلام ، اين عادت ناپسند شديدا مورد مقابله قرار گرفت و اسلام عاليترين توجه را به کودک نمود ، آياتي که نسبت به حقوق کودک در اسلام وجود دارد و روايات موجود همه حکايات بر اهميت اسلام به کودکان و حقوق ايشان دارد.اسلام ، پدران را از کشتن فرزندان به خاطر ترس از کمبود هزينه منع کرد . چنانکه خداوند در قرآن کريم مي فرمايد:
" فرزندان خود را از ترس کمي روزي نکشيد ، ما به شما و آنها روزي مي دهيم زيرا قتل آنها اشتباه و گناه بزرگي است."
رسول گرامي اسلام (ص) مي فرمايد: " به کودکان خود محبت کنيد و نسبت به آنها ترحم نماييد. وقتي به آنها وعده داديد، وفا کنيد زيرا آنها جز اينکه شما را روزي دهنده خود مي بينند تصور ديگري ندارند."
امام سجاد (ع) مي فرمايد:" و اما حق فرزند تو اين است که بداني او از تو و پيوسته به تو در خير و شر امر دنياست و تو مسئول او از لحاظ نيک ادب کردن و راهنمايي به پروردگارش و کمک به طاعت او هستي. پس عمل تو درباره او ، عمل کسي باشد که مي داند در احسان به او پاداش ، و در مسامحه و بدي نسبت به او کيفر مي بيند."
اسلام حتي به والدين اجازه کتک زدن کودکان را نداده است . امام علي (ع) مي فرمايد:"حتي براي ادب کردن فرزندت نيز او را نزن بلکه با او قهر کن و مراقب باش که زمان قهر طول نکشد."
نيازهاي کودک
رسول اکرم (ص) به همه انسانها اعلام مي کند ، همانطور که پدران و مادران ، حقوقي بر فرزندان خود دارند و فرزندان در صورت ترک آن حقوق عاق مي شوند ، فرزندان نيز حقوقي بر پدر و مادر دارند که " پدران و مادران در صورت رعايت نکردن آن عاق فرزندان مي گردند."
والدين مسئول تأمين تمام نيازهاي کودک اعم از مادي و معنوي مي باشند .
1- نيازمنديهاي جسماني کودک: نمو جسماني کودک با فراهم ساختن وسايل مادي امکان پذير است تا ازاين طريق نيازهاي بدني او اشباع شود. اين رشد و نمو با تغذيه ، بهداشت کافي ، آب و هوا ، مسکن ، خواب ، بازي و امثال آن ، به دست مي آيد.
2- تعليم ورزش به کودک: حرکت و جنبش ، اساس هر عمل غريزي و پايه وظايف حياتي است که زندگي شاداب و سلامت درگرو آن است .
امام صادق (ع) مي فرمايد :" بايد – خصوصا – هفت سال اول زندگي کودک آزادانه به بازي و جنبشهاي بدني صرف شود." هاي کودکانه و حالت بچه گانه همکاري و هماهنگي نمايد."
آموختن و پرداختن به ورزشهاي شنا، تيراندازي و سوارکاري نيز از ورزشهاي مهمي است که در احاديث بر آنها تأکيد شده است .
نيازمنديهاي روحي
1- انتخاب نام زيبا : نخستين احسان و نيکي پدر به کودک انتخاب نام زيبا و خوشايند براي اوست و اين از حقوق لازم کودکان مي باشد.
2- احترام : پيامبر گرامي اسلام (ص) مي فرمايد: " به شخصيت فرزندان خود ارج نهيد و آداب و آيينهاي رفتار خويش را نيکو و درست گردانيد تا مشمول آمرزش خدا شويد."
پيامبر به والدين امر کرده اند که به کودکان احترام بگذارند ، چراکه بي توجهي و بي احترامي به آنان باعث بروز مشکلات عاطفي زيادي در کودکان مي گردد همچنين در روايتي از رسول اکرم چنين آمده است :" فرزندان خود را زياد ببوسيد ، زيرا با هر بوسه ، براي شما مقام و مرتبتي در بهشت فراهم مي شود که فاصله ميان هر مقامي ، پانصد سال است ."
با توجه به مطالب گفته شده اسلام – دين انسان سازي – به اساس تربيتي انسانها از سنين کودکي ارزشي خاص مي گذارد و به والدين توصيه مي نمايد که به تمامي ابعاد وجودي کودک عنايت داشته باشند و انساني وارسته و شايسته را تحويل جامعه بشري بدهند.
حقوق فرزندان
از جملهْ حقوق عمده و اساسي اولاد بالاي پدر و مادر تربيه و پرورش اسلامي آنها است، يعني بر پدر و مادر واجب است كه فرزندان شان را تربية درست و سالم نمايند، تربيه اي كه در نتيج
هْ آن فرزند صالح و نيك، ديندار و خوش اخلاق ببار آيد.خداوند متعال مي فرمايد:
( يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قُوا أَنْفُسَكُمْ وَأَهْلِيكُمْ نَاراً وَقُودُهَا النَّاسُ وَالْحِجَارَةُ ) تحريم آية: 6
«اي مؤمنان! خود و خانوادة خويش را از آتش دوزخي برهانيد كه آتش افروز آن انسانها و سنگها است».
در اين آيت خداوند(ج) مسلمانان را به يك مسؤليت عظيمي كه بدوش آنها نهاده است خاطر نشان ميسازد، و آن اصلاح و تربيت فرزندان و اعضاي خانواده ميباشد، تا نشود كه آنها از تربية اسلامي دور مانده مستحق آتش دوزخ شوند.
و از همين جاست كه رسول الله(ص) فرمودند:
هرگاه فرزند هفت ساله شود نماز بر وي تلقين گردد و تشويق شود تا نماز بخواند، و اگر از هفت به
ده عمرش تجاوز كند و هنوز نماز نخواند بايد توبيخ و سرزنش شود. فقها و دانشمندان ديني ميگويند: كه روزه و سائر احكام ديني نيز از همين قرار است بايد از هفت سالگي به انجام طاعات و عبادات تشويق شوند، تا اينكه همزمان با رسيدن به عمر شعور و احساس، شعور بندگي هم در آنها پيدا شود.و نيز رسول الله فرمودند:
(أَنَّ عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عُمَرَ يَقُولُ سَمِعْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ يَقُولُ كُلُّكُمْ رَاعٍ وَكُلُّكُمْ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ وَالرَّجُلُ رَاعٍ فِي أَهْلِهِ وَهُوَ مَسْئُولٌ عَنْ رَعِيَّتِهِ) بخاري شماره حديث844
«همة شما حيثيت چويان را داريد، و از هر يكي از شما در مورد افراديكه زير دست تان است پرسيده خواهيد شد، و مرد هم به نوبت خود حيثيت چويان را دارد و از وي در مورد أهل و خانواده اش پرسيده خواهد شد».
پس اولاد نزد پدر و مادر امانت هستند و از ايشان در مورد آنها روز قيامت پرسيده خواهد شد و تنها با تربية نيك و پرورش ديني و اخلاقي فرزند پدر و مادر ميتواند خود را از اين مسئوليت و بار گران نجات دهد.و شكي نيست كه اولاد نيك و صالح در دنيا و آخرت ماية عزت و افتخار پدر و مادر است. خداوند(ج) مي فرمايد:
( وَالَّذِينَ آمَنُوا وَاتَّبَعَتْهُمْ ذُرِّيَّتُهُمْ بِإِيمَانٍ أَلْحَقْنَا بِهِمْ ذُرِّيَّتَهُمْ وَمَا أَلَتْنَاهُمْ مِنْ عَمَلِهِمْ مِنْ شَيْءٍ كُلُّ امْرِئٍ بِمَا كَسَبَ رَهِينٌ ) طور آية: 21
«كساني كه خودشان ايمان آورده اند و فرزندانشان از ايشان در ايمان آوردن پيروي كرده اند، فرزندانشان را بديشان ملحق ميگردانيم، بدون اينكه از عمل آن كسان چيزي بكاهيم چرا كه هر كس در گِرو كار هايي است كه كرده است».
در اين آيت خداوند(ج) فضل و احسان خود را به اهل بهشت بيان داشته ميفرمايد:
كه كسانيكه در نتيجة ايمان و تقوي و پرهيزگاري شان مقام ها و درجات بلند بهشت را بدست آوردند، خداوند(ج) درجات فرزندان شان را بالا برده با آنها يكجا ميسازد بشرطيكه فرزندان شان هم ايمان آورده باشند، و شكي نيست كه پدر از يكجا شدن با فرزندش خوشحال ميشود.و اين يكجا شدن فرزند با پدر باين هم تحقيق مي يافت كه پدر را در مرتبة پائين تر مرتبه ايكه فرزندش در آن بود آورده مي شود ولي چون اين كار در ظاهر منافي كمال فضل و إحسان خداوند بود لذا خداوند
(ج) درجهْ فرزند را بالا برده با پدرش يكجا ميسازد.و از تفسير اين آيت دانسته شد كه فرزند از بركت ايمان و عمل صالح پدرش در آخرت بهره مند ميگردد طوريكه دعا و استغفار فرزند در حق پدرش انشاء الله مستجاب و سبب بلند شدن درجة وي ميگردد.
چنانكه در حديثي آمده است كه زماني يك شخص جنتي را به مقام و مرتبة بلند تري برده ميشود، وي از خداوند سبب اين بلند شدن درجه اش را ميپرسد، از طرف خداوند برايش در جواب گفته مي شود كه چون اولادهاي تو در حق تو دعاي مغفرت و آمرزش ميكردند، لذا درجة ترا بالا برديم. لذا در حديثي ديگري رسول الله فرمودند:
(عَنْ أَبِي هُرَيْرَةَ(رض) أَنَّ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَسَلَّمَ قَالَ إِذَا مَاتَ الْإِنْسَانُ انْقَطَعَ عَنْهُ عَمَلُهُ إِلَّا مِنْ ثَلَاثَةٍ إِلَّا مِنْ صَدَقَةٍ جَارِيَةٍ أَوْ عِلْمٍ يُنْتَفَعُ بِهِ أَوْ وَلَدٍ صَالِحٍ يَدْعُو لَه) بخاري شماره حديث 3084
