مقاله در مورد سلنیوم و اصلاح آلودگی آن در خاک

بخشی از مقاله

سلنيوم و اصلاح آلودگي آن در خاك

فصل اول- خصوصيات سلنيوم
مقدمه:
اولين اطلاعات ثبت شده در اين مورد توسط ماركو پولو در سال 1295 ميلادي بوده است كه در مناطق غربي چين ونزديك تبت و مغولستان حيواناتش بعد از چراي گياهان آن منطقه شروع به تلو خوردن مي‌نمودند كه امروزه مي‌دانيم ناشي سميت حاد سلنيومي‌بوده است.

براي اولين بار سلنيوم توسط Berzelius كه در سال 1817 يا 1818 رسوبات و لجنهايي كه از اكسيداسيون اكسيد سولفور سنگ مس بدست مي‌آمد را مورد بررسي قرار داد كشف شد وي متوجه شد كه در بين آن عنصر جديدي وجود دارد اما در آن هنگام آنرا با تلوريم اشتباه گرفتند بعد از گذشت ربع قرن Arnold به گوگرد قرمز توجه كرد و متوجه موادي در رسوبات آن شد و آنرا

Sulfurrubeum ناميد. به هر حال تا سال 1950 كسي متوجه وجود سلنيوم نبود فقط مي‌دانستند كه درجدول تناوبي عنصري وجود دارد كه بار گوگرد (s) و عنصر تلوريم (Ti) هم خصوصيات است. و حتي خصوصياتي به طور مشترك با هر يك از آنها دارد يعني هم خصوصيات فلزي و هم غير فلزي را داراست و در حالت سميت،5 برابر خطرناك تر از آرسنيك مي‌باشد؛ در نهايت آنرا سلنيوم ناميدند و بيان نمودند كه اين عنصر در محدوده خيلي كوچكي براي جانواران قابل استفاده مي‌باشد.
در كل سلنيوم از عناصر كم مصرف مي‌باشد كه باعث سلامتي فرد يا گياه يا حيوان مي‌گردد، ولي همانطور كه گفته شد مقدار نياز به سلنيوم خيلي كم است.

سلنيوم اغلب در پروتئن ها موجب ساختن سلنوپروتئن ها مي‌گردد كه براي توليد آنزيمهاي آنتي اكسيدان مهم هستند اين آنتي اكسيدانها به كمك Se-Pt ها در حفظ سلامتي سلولها كه مورد خطر راديكالهاي آزاد اكسيژن مي‌باشند موثرند به صورت خلاصه بايد گفت راديكالهاي آزاد بطور طبيعي در متابوليسم اكسيژن ساخته مي‌شوند كه ممكن است در ايجاد بيمارهاي مزمن مثل سرطان و بيمار قلبي و عروقي و يا حتي در انجام فعاليتهاي منظم غده تيروئيد و سيستم دفاعي بدن نقش داشته باشند.
يكي از راههاي مطمئن جذب سلنيوم خوردن غذاهاي گوشتي وگياهاني است كه در مناطقي با خاكهاي سرشار از سلنيوم مي‌رويند كه در ادامه بطور مفصل راجع به آن بحث خواهد شد. و در نهايت نتجه گيري مي‌گردد كه كمبود يا سميت سلنيوم در بدن انسان تحت تاثير مقدار سلينوم در بدن دامها و حيواناتي است كه انسان از آن تغذيه مي‌كند و آنها هم به نوبه خود متاثر از گياهان منطقه و خاك آن نواحي اند البته در اين ميان عواملي چون اقليم و pH هم موثر خواهند بود.

خصوصيات فيزيكي و شيميايي: سلينوم
همانطور كه در جدول شماره يك نشان داده شد سلنيوم عنصري با عدد اتمي‌34 و وزن اتمي‌78.96 و چگالي 79/4 گرم بر سانتيمتر مكعب در 20 درجه سانتگراد است. حجم اتم آن 45/16 سانتيمتر مكعب بر مول مي‌باشد و جزء عناصر غير فلزي و از گروه شش جدول تناوبي است كه معروف به chalcogen مي‌باشد.

جدول 1: خصوصيات عمومي‌سلينوم
Name Selenium Symbol Se
Atomic number 34 Atomic weight 78.96
Density @ 293 K 4.79 g/cm3 Atomic volume 16.45 cm3/mol
Group Non-Metal, Chalcogen Discovered 1818

همانطور كه در جدول شماره دو نشان داده شده است دماي ذوب اين عنصر 490.2 درجه كلوين و دماي جوش آن 958 درجه كلوين برابر با 685 درجه سانتيگراد مي‌باشد و همچنين انرژي ويژه ذوب آن 6.694 كيلو ژول بر مول است و گرماي ويژه تبخير آن 37.7 همچنين فشار بخار اين عنصر در 494 درجه كلوين برابر 0.695 پاسكال است مي‌باشد.

جدول 2: خصوصيات فيزيكي سلينوم
State (s, l, g) s
Melting point 490.2 K Boiling point 958 K
Heat of fusion 6.694 kJ/mol Heat of vaporization 37.70 kJ/mol
Vapor pressure 0.695 pa at 494 K Speed of sound 3350 m/s at 293.15 K

همانطور كه در جدول (شماره-3) انرژيهاي يونش عنصر سلنيوم نشان داده شده است.

اولين انرژي يونش اين عنصر490.9 كيلو ژول بر مول و دومين انرژي يونش آن 2044.5 كيلوژول بر مول و سومين انرژي يونش آن 2973.7 كيلو ژول بر مول و چهارمين يونش آن 4144 كيلو ژول بر مول مي‌باشد و با توجه به اينكه گرماي يونيزاسيون آن 227 كيلوژول بر مول اتم است داراي الكترونگاتيوي 2.55 مي‌باشد.
جدول 3: انرژي يونش سلنيوم
1st ionization energy 940.9 kJ/mole Electronegativity 2.55

2nd ionization energy 2044.5 kJ/mole Electron affinity 194.97 kJ/mole
3rd ionization energy 2973.7 kJ/mole Specific heat 0.32 J/gK
4th ionization potential 4144 Kj/mol Heat atomization 227 kJ/mole atoms

در جدول (شماره –4) نشان داده شده است كه آرايش الكتروني اين عنصر به صورت مي‌باشد و حداقل عدد اكسيداسيون آن -2 و حداكثر آن 6 است.

جدول 4: آرايش اتمي‌و عدد اكسيداسيون سلنيوم
Shells 2,8,18,6 Electron configuration [Ar] 3d10 4s2 4p4
Minimum oxidation number -2 Maximum oxidation number 6
Minimum common oxidation number -2 Maximum common oxidation number 6

همانطور كه در جدول (شماره –5) نشان داده شده است. آرايش فضايي آن به صورت ساختار صندلي شكل است به رنگ مشكي،با حالت سميت براي مصارف پزشكي و صنايع چاپ است كه داراي سختي 2 در جدول موس مي‌باشد و به 6 فرم در طبيعت يافت مي‌شود.
جدول 5: خصوصيات ظاهري سلنيوم
Structure parallel chains Color black
Uses Xerography, medicines Toxicity yes
Hardness 2 mohs Characteristics 6 forms
در جدول (شماره-6) نشان داده شده است كه سلنيوم در واكنشهاي شيميايي شركت كرده و مثلا در واكنش با هوا به صورت Seo2 در مي‌آيد و يا در واكنش با NaoHوHcl 6 مولار واكنشي نشان نمي‌دهد ولي در واكنش با HNo3 15 مولار واكنش به صورت ملايم صورت مي‌گيرد و حاصل آنx H2Seo3,No است.
جدول 6: واكنشهاي سلنيوم با مواد ديگر
Reaction with air vigorous, w/ht =>SeO2 Reaction with 6M HCl none
Reaction with 6M HCl none Reaction with 15M HNO3 mild, =>H2SeO3, NOx
Reaction with 6M NaOH

در جدول (شماره –7) اشكال سلنيوم مشخص گرديده است. اين عنصر داراي 9 ايزوتوپ شخص مي‌باشد و در كل براي آن 15 ايزوتوپ پيشبيني مي‌كنند.
و فرمهاي مختلفي در طبيعت دارد كه به صورت هيدريد (seH2)، اكسيد (Seo2,Seo3) كلريد (Se2Cl2,Se4 Cl16) مي‌باشند.
جدول 7: اشكال سلنيوم
Number of isotopes 6 Hydride(s) SeH2
Oxide(s) SeO2 SeO3 Chloride(s) Se2Cl2 Se4Cl16

در جدول (شماره-8 )شعاعهاي اتمي‌و يوني و نيز شعاعهاي كووالانسي و واندروالسي عنصر سلنيوم نشان داده شده است.
جدول 8: شعاعهاي اتم و يون سلنيوم
Ionic radius (2- ion) 184 pm Atomic radius 119 pm
Covalent radius 116 pm Vander waals radius 190 pm
در جدول 9: هدايت الكتريكي سلنيوم نشان داده شده است.
جدول9: هدايت الكتريكي سلنيوم
Thermal conductivity 0.52 J/m-sec-deg Electrical conductivity 106/m.ohm
Polarizability 3.8 A^3
در جدول (شماره-10 )همانطور كه نشان داده شده است به نه مورد از ايزوتوپهاي سلنيوم اشاره گرديده كه از ميان آنها دو ايزوتوپ se 72 و se 79 در طبيعت وجود ندارد و ايزوتوپهاي se 76و se 77 و se 78 هر كدام به ترتيب با 44,43,42 نوترون پايدار مي‌باشند و سه ايزوتوپ باقي مانده يعني se 75 با 119.7 روز، se 79 با
1.13 106 سال و se 82 با1020 1.08 سال داراي نيمه عمري نسبتا طولاني مي‌باشند
جدول 10: ايزوتوپهاي عنصر سلنويم
iso
NA
half-life
DM
DE MeV
DP
72Se {syn.}
8.4 d
Ε
0.335 72As

74Se 0.87% Se is stable with 40 neutrons
74Se 0.87% Se is stable with 40 neutrons
75Se {syn.} 119.779 d Ε 0.864 75As
76Se 9.36% Se is stable with 42 neutrons 76Se 9.36% Se is stable with 42 neutrons
77Se 7.63% Se is stable with 43 neutrons 77Se 7.63% Se is stable with 43 neutrons
78Se 23.78% Se is stable with 44 neutrons 78Se 23.78% Se is stable with 44 neutrons
79Se {syn.} 1.13 E6 y

β
0.151 79Br
80Se 49.61% Se is stable with 46 neutrons 80Se 49.61% Se is stable with 46 neutrons
82Se 8.73% 1.08 E20 y β 2.995 82Kr
خصوصيات و اشكال سلنيوم در طبيعت:
براي سلنيوم شكلهاي زياد آلوتروپيك وجود دارد كه از بين 3 گونه آن كاملا شناسايي شده است.
سلنيوم مي‌تواند به صورت آمورف و يا كريستالي باشد نوع آمورف آن به رنگ مشكي و يا قرمز مايل به شكلي و نوع منوكريستالي آن به رنگ تيره است و نوع كريستالي هگزاگونال آن كه داراي پايداري زيادي است به رنگ خاكستري با جلاي فلزي مي‌باشد.
در واقع عنصر سلينوم به حالت غير رسمي‌است و به طور كلي به عنوان يك عنصر ريز مغذي (trace element) معرفي شده است، اما به هر حال هيدروژن س؟ و تركيبات ديگر سلنيوم به شدت سمي‌مي‌باشد و خصوصياتي مشابه آرسنيك در واكنشهاي بيولوژيكي دارد.
سلنيوم در طبيعت داراي 9 ايزوتوپ شناخته شده است كه در كل براي آن حدود 15 ايزوتوپ تخمين مي‌زنند و با توجه به آنكه عضو گروه گوگرد است خصوصياتي مشابه به آن برايش در نظر مي‌گيرند.
شايان ذكر است كه در زمان نبودن اكسيژن خاك حالت اسيدي پيدا كرده در اين زمان سلنيوم مي‌تواند وارد گياهان و ميكروارگانيزمها (به مقدار كمتر) گردد. مورد بعدي اينكه سلنيوم عنصري نمي‌تواند به راحتي در آب حل گردد و از اشكال محلول خود پويايي كمتري دارد بنابراين حتي در حالت اسيدي بودن خاك هم در خاك باقي مي‌ماند كه البته در اين حالت از نظر سميت خطر كمتري دارد.
تركيبات مختلف سلنيوم مي‌توانند نسبتا در آب حل گردند و اغلب اوقات بسيار متحرك و پويا هستند و شانس افزايش غلظت آنها در گياه به مراتب بيشتر از نوع عنصري آن است.
برخي از شواهد بر اين دلالت دارند كه سلنيوم مي‌تواند جذب بافتهاي زنده شود و ممكن است غلظت سلنيوم در آنها افزايش يابد و طي مراحل بعد به صورت تجمعي ميزان سلنيوم را در زنجيره غذايي بالا ببرداين افزايش غلظت در بافتهاي زنده مشكلاتي را موجب مي‌گردد كه در ادامه به بررسي آنها مي‌پردازيم.
اشكال سلنيوم در طبيعت علاوه بر حالت سلنيوم عنصري به صورت سلنايد، سلنات و سلنيت و سلنيوم آلي است كه از بين آنها سلنات و سلينت بيشترين آمادگي جذب توسط گياه را دارند.

حضور و توليد سلنيوم در طبيعت

سلنيوم در تعداد كانيهاي كمي‌يافت مي‌گردد مثل .calusthalite, crooksite كه بعد از چند سال در اثر هوازدگي به صورت گرد و غبار وارد محيط مي‌گردد. البته انفجارهاي آتشفشاني نيز ممكن است سلنيوم را وارد هوا كند اما اغلب مقادير موجود سلنيوم در محيط حاصل از فعاليتهاي بشري مثل سوختن زغال سنگ و نفت و ديگر سوختهاي فسيلي مي‌باشد سلينوم موجود در اين سوختها هنگام سوختن با اكسيژن تركيب شده كه در هنگام برخورد با محيط آبي آنرا به صورت محلول در مي‌آورد.

در كل ذرات سلنيوم معلق در هوا مثل آنهايي كه در ash وجود دارد مي‌توانند در سطح خاك يا آب نشست كنند. اين روند در مناطق صنعتي كه سلنيوم از طريق دود به هدر مي‌رود موجب افزايش مقدار سلنيوم در خاك مي‌گردد و اين نكته را ياد آور مي‌شود كه سرنوشت سلنيوم در خاك به pH محيط و واكنش با اكسيژن آن جدا مربوط مي‌گردد. اما در روش توليد مصنوعي سلنيوم امروزه آنرا از كنار الكترود آند الكتروليت استخراج مس از سنگ مس بدست مي‌آورند و قيمت تجاري آن حدودا 300 دلار براي هر پوند (معادل 456 گرم) مي‌باشد و در درجات خلوص بالاتر قيمت آن بيشتر نيز مي‌گردد. همانطور كه گفته شد يكي از مطمئن ترين منابع سلنيوم سنگهاي آتشفشاني، رسوبات آتشفشاني گوگردي، رسوبات گرمابي، رسوبات مس و سنگهاي رسوبي از قبيل carboonaceous siltstone, sandstone و سنگهاي فسفري و limestone كربن دار سنگ آهن و زغال سنگ هستند.
سلنيوم اين سنگها بعد از هوازدگي آزاد شده و به روشهاي مختلف به داخل خاك وارد مي‌شود و در بين ذرات خاك نفوذ مي‌كند تا جايي كه توسط ذرات رس يا هيدروكسيدهاي آهن و يا ذرات آلي خاك جذب سطحي گردند و در اثر عوامل فرسايشي در سطح خاك تجمع پيدا كند سلنيوم بعد از اين شايد وارد چرخه فعاليتهاي بيولوژيكي نيز گردد و از طريق قارچها و باكتريها اين مناطق اكسيد شود.
در همين مورد Sara thchandra & watkinson (1980) گزارش دادند كه قدرت باكتريها در طبيعت در حد ايزوله كردن سلنيوم است ولي در آزمايشگاه آنها توانايي اكسيد كردن عنصر سلنيوم به سلنيت و سلنات را دارند.
مقدار سلنيوم در پوسته زمين در حدود ppm0.05-ppm0.02 است. سلنيوم يك عنصر chalcophil مي‌باشد ومقدار آن در شيلهاي سياه بيشتر از ppm675 مي‌باشد. البته مقداري سلنيوم در carbonaceous debris از sandstone ها ممكن است در شرايط احيا آزاد شود.
بطور كلي مقدار سلنيوم خاك مناطق مربوط به سنگهايي است كه خاك از آنها توليد شده است مثلا خاكهاي مناطقي مثل شمال غربي و جنوب شرقي آمريكا و مناطقي كه قبلا درياچه هاي بزرگ داشته اند داراي مقادير كمتر از ppm0.5 سلنيوم هستند ومناطقي كه خاك آنها از سنگهاي ولكانيك و خاكهايي كه از رسوبات شسته شده انباشته شده باشد و نيز خاكهايي كه سر منشاء آنها شيلهاي حاوي گچ فراوانند مثل داكوتا، مونتانا، نبراسكا و كانزاس داراي مقادير زياد تري از سلنيوم هستند كه بعدا مفصل راجع به آن بحث
خواهد شد.

در مورد حضور اشكال مختلف سلنيوم در طبيعت بايد گفت در خاكهاي قليايي سلنيوم عموما به صورت سلنات و سلنيت ديده مي‌شود و در خاكهاي اسيدي و خاكهايي با تهويه نامناسب به صورت سلنيد و سلنيوم عنصري وجود دارد كه اين دو فرم داراي حلاليت كمتري نسبت به دو فرم شرايط قليايي هستند.
غلظت سلنيوم در آبهاي زير زميني، چشمه ها، رودها و درياچه ها عموما كم است و به عنوان منابع معني دار براي تامين سلنيوم يا افزايش غلظت آن در ارگانيزمها و ايجاد سميت در آنها محسوب نمي‌گردد حتي آبهاي مناطق سلنيومي‌كه حاوي مقادير بيشتري از سلنيوم هستند هم نمي‌توانند تامين كننده اين خواسته باشد. در جدول (شماره- 11)غلظت سلنيوم در آبهاي مختلف نشان داده شده است.
جدول 11: غلظت سلنيوم در آب و ارگانهاي مربوط به آن
Water Use Guideline for total Selenium
Drinking Water 10 µg/L maximum
Aquatic Life (freshwater) 2.0 µg/L mean
Aquatic Life (marine) 2.0 µg/L mean
Aquatic Life (sediments) 2.0 µg/g
(dry weight) mean
Aquatic Life (tissue) 1.0 µg/g body weight (wet weight) mean
Wildlife 4.0 µg/L mean
Irrigation 10 µg/L mean
Livestock watering 30.0 µg/L mean

سلنيوم به طور طبيعي در روي زمين و در سنگها وجود دارد و مي‌تواند به طرق مختلف وارد سيستم آب و از طريق آن ها يعني آب و خاك وارد گياهان و بعد حيوانات گياهخوار و نهايتا جانوران گوشتخوار گردد.
در آخر به اين نكته بايد توجه كرد كه سلنيوم در طبيعت نه توليد مي‌شود و نه از بين مي‌رود فقط از شكلي به شكل ديگر آن تبديل مي‌گردد.
موارد استفاده سلنيوم در صنايع
از سلنيوم در صنعت عكاسي و چاپ براي ايجاد حساسيت روي فيلمها استفاده مي‌گردد و در صنعت شيشه سازي براي شفاف سازي محصولات و همچنين ياقوتي رنگ كردن آنها استفاده مي‌گردد، همچنين در تونر فتوكپي ها استفاده مي‌شود و در ضمن به عنوان يكي از افزودنيها در صنعت استيل هم كار برد دارد.
سلنيوم خصوصيت تبديل انرژي نوراني را داراست و با توجه به همين خاصيت با تبديل هر چه بيشتر انرژي نوراني از قدرت خودش كاسته مي‌شود از اين خاصيت گاهي در ساختن فتوسل ها اغلب در ساختن لايه فتوگراف فيلمهاي عكاسي استفاده مي‌گردد. در برخي از گزارشات آمده كه سلنيوم هميشه قدرت تبديل الكتريسيته Ac به Dc را دارد و به طور وسيع در يكسو كننده هايي مثل ترانزيستورها در ضايع الكترونيك مصرف مي‌گردد.

يكي ديگر از كاربردهاي وسيع سلنيوم در ضايع بهداشتي و ساختن شامپوهاي سلنيوم سولفايد است كه حالت آنتي باكتريال دارند و براي رفع شوره سر از آنها استفاده مي‌گردد از طريق تركيب سلنيوم با ويتامين E به عنوان يك مكمل غذايي براي تقويت دستگاه دفاعي بدن و حفظ سلامتي بسياري از خوراكيها از آن استفاده مي‌كنند.

فصل دوم تاثيرات و خطرات سلنيوم

تاثيرات سلنيوم جانداران
سلنيوم در واقع از دير باز مورد توجه افراد بوده و وجود آن در علوفه ها و گياهان گزارش شده است ولي بطور كلي تاثيرات سلنيوم را بر روي جانوران مي‌توان از دو جهت كمبود و سميت بررسي كرد در اين بخش ابتدا به نقش سلنيوم در بدن انسان و بررسي نياز روزانه به آن مي‌پردازيم و بعد بيماريهاي سميت سلنيوم را مطرح مي‌كنيم و سپس به علائم كمبود و بيماريهاي آن در دام و انسان پرداخته مي‌شود.

نقش سلنيوم در بدن انسان و بررسي نياز روزانه به آن
سلنيوم از عناصر كم مصرف است كه باعث سلامتي مي‌شود اما مقدار نياز به آن خيلي اندك است.
همانطور كه گفته شد سلنيوم از عناصر ضروري براي رشد و تكثير مي‌باشد و نيز عامل مهمي‌براي جلوگيري از بيماريهاي مزمن در انسان و دام است و از عوامل حفاظتي براي سلولها و اندامهاي جانوران مي‌باشد پيرو مطالب قبل مقدار سلنيوم در بدن انسان مستقيما مربوط به مقدار سلنيوم در گياهان است و مقدار و نوع جذب آن است كه در نهايت حيوانات از آنها تغذيه مي‌كنند و اين مقدار مستقما تحت تاثير مقدار سلنيوم ذاتي خاك، نوع سلنيوم خاك، اقليم و pH خاك مي‌باشد.
گفته مي‌شود كه مقدار سلنيوم گياهان توسط نوع و گونه گياه هم, تحت تاثير قرار مي‌گيرد; دقيقا مثل نوع سلنيوم خاك گياهاني كه به عنوان accumulator سلنيوم عمل مي‌كنند به خوبي در بين خاكهاي سلنيومي‌رشد مي‌كنند و ممكن است در گونه هايي از گون مقداري بيش از ppm 1000 سلنيوم متمركز گردد. و در مقابل ديگر گياهان مانند شبدر سفيد و گاو چاق كن مقدار سلنيوم كمي‌را درخود نگه مي‌دارند
در كل مي‌توان گياهاني را كه براي تغذيه دام مورد استفاده قرار مي‌گيرند شاخصي (indicator) براي غلظت سلنيوم خاك قرار داد و به اين صورت بود كه فهميدند اغلب علوفه هاي شمال غربي آمريكا داراي مقدار كمي‌سلنيوم اند واكثر دامهاي آن منطقه نياز به سلنيوم تكميلي در رژيم غذايي خود دارند. تنها روش مطمئن براي تصميم گيري راجع به سلنيوم براي زندگي حيوانات بوسيله آناليز خون آنها بدست مي‌آيد به اين صورت كه در مجموع از 15 الي 20 درصد دامهاي يك گله نمونه خون گرفته مي‌شود و توسط متخصصين مورد آزمايش قرار مي‌گيرد. و با توجه به شرايط دام و كليه موارد مربوط به منطقه تصميم گيري نهايي انجام مي‌شود و نتايج آن اعلام مي‌گردد.

نقش فيزيولوژيكي سلنيوم
اولين نقش سلنيوم در بدن انسان و حيوانات در امر پروتئين سازي است كه موجب ساختن سلنو پروتئنهايي مي‌گردد كه در تركيبات آنزيمي‌براي ساختن گلوتاتيون (glutathione) پراكسيداز كه جزء آنزيمهاي آنتي اكسيدان است مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
آنتي اكسيدانها در حفظ سلامتي سلول نقش دارند به اين صورت كه در طول متابوليسم طبيعي سلولها اكسيژن فعال توليد مي‌كنند (پراكسيد) كه اگر اصلاح نگردد مي‌تواند به صورت اكسيدهاي غير اشباع به اجزاي سلول آسيب رسانند و اجزاي آسيب ديده نهايتا فعاليت سلول را مختل نمايند و موجب ايجاد بيماريهاي مزمن مثل سرطان، بيماريهاي قلبي و عروقي اختلال در كار غذه تيروئيد، ايجاد اختلال در سيستم دفاعي بدن و ... گردند.
گلوتاتيون پراكسيدازها اغلب در گلبولهاي قرمز وسفيد خون، عضلات قلب، مغز، چربي ها، ريه ها، كبد، كليه ها، و ماهيچه هاي اسكلتي يافت مي‌شوند.

(Recommended Daily Allowance) RDA يا مقدار مصرف مجاز روزانه سلنيوم از طرف موسسه سلامت ملي وسرويس مواد غذايي آمريكا (1996,2000) در حدود 50-55 ميكروگرم در هر روز براي زنان و 70 ميكروگرم در هر روز براي مردان مطرح گرديده است جدول (شماره- 12 )

جدول 12: مقدار مصرف مجاز روزانه سلنيوم براي افراد با توجه به گروه سني آنها
Recommended Dietary Allowance (RDA) for Selenium
Life Stage Age Males
Females

Infants 0-6 months 15 (AI) 15 (AI)
Infants 7-12 months 20 (AI) 20 (AI)
Children 1-3 years 20 20
Children 4-8 years 30 30
Children 9-13 years 40 40
Adolescents 14-18 years 55 55
Adults 19 years and older 55 55
Pregnancy all ages - 60
Breastfeeding all ages - 70

وقتي مقدار سلنيوم دريافتي از اين حد پايين تر بود قاعدتا براي پيشگيري از بيماريهاي فوق نياز به سلنيوم تكميلي در رژيم غذايي خود داريم كه به همراه ويتامين E مصرف مي‌گردد. در ضمن اين موسسه اعلام داشته كه 98% سلنيوم مورد نياز بشر توسط غذاهاي گوشتي فراهم خواهد شد
در جدول 13 ليست بعضي از منابع غذايي سلنيوم آمده است.
جدول 13: بعضي از منابع خوراكي براي تامين سلنيوم بدن

Food Serving Selenium
Brazil nuts (from selenium-rich soil) 1 ounce (6-8 kernels) 839*
Shrimp 3 ounces (10-12) 34

Crab meat 3 ounces 40
Salmon 3 ounces 40
Halibut 3 ounces 40
Noodles, enriched 1 cup, cooked 35
Rice, brown 1 cup, cooked 19
Chicken (light meat) 3 ounces 20
Pork 3 ounces 33
Beef 3 ounces 17
Whole wheat bread 2 slices 15
Milk 8 ounces (1 cup) 5

Walnuts, black 1 ounce, shelled 5
گفته مي‌شود كه مقدار مجاز سلنيوم در هوا نبايد بيش از 0.2 ميلي گرم در متر مكعب هوا و تنفس در آن حداكثر 40 ساعت باشد و در مورد تركيبات مشابه غلظت هيدروژن سلنايد را pmm5/1 در نظر گرفته اند.
خطرات مصرف بيش از حد سلنيوم
يكي از راههايي كه دريابيم آيا يك عنصر شيميايي تاثيرات زيانباري دارد، يا خير اين است كه تحقيق كنيم اين عنصر چگونه جذب مي‌گردد. استفاده مي‌گردد وچگونه توسط بدن پذيرفته مي‌شود. يكي از راههاي تحقيق بالا بكارگيري حيوانات آزمايشگاهي مي‌باشد كه با اين روش پايه اي مي‌توان اطلاعاتي در مورد تاثير آن عنصر روي سلامتي موجود با يك تعميم نسبي بدست آورد.
پيرو همين مطالعات مشخص گرديده كه استفاده از

محصولات وابسته به سلنيوم احتمالا موجب جلوگيري از سرطان مي‌گردد. در حقيقت همه به اين امر معتقدند كه استفاده اندازه مناسب قطعا ريسك ابتلاء به سرطان را كاهش مي‌دهد اما مصرف اضافي سلنيوم فقط خطر مسوميت سلنيوم را افزايش خواهدداد.

جدول 14: رابطه ميان مصرف سلنيوم و كاهش درصد ابتلا به بيماريهاي مربوط به آن
Cancer 20% reduction in incidence and death
Heart and vascular conditions 25% reduction of disease and death
Respiratory and infectious diseases 20% reduction in incidence
Infant deaths 50% reduction
Maternal deaths 50% reduction
Congenital birth defects 20% reduction
Arthritis 50% reduction
Osteoporosis
75% reduction
Muscular disorders 10% reduction in general cases
Diabetes and carbohydrate disorders 50% of cases avoided or improved
Obesity 80% reduction in incidence
Mental health 10% fewer disabilities
Improved mental ability Raise IQ by 10 points for persons with IQ of 70 to 80
Alcoholism 33% reduction in incidence and death
Allergies 20% relieved
Digestive problems 25% fewer acute conditions
Kidney and urinary problems 20% reduction in death and acute conditions
Dental health 50% reduction in incidence, severity and cost

نمودار 1: نمودار مقايسه افراد مصرف كننده رژيم سلنيومي‌و افراد معمولي در جامعه

اما در مقابل نوعي از تركيب سلنيوم به نام سلنيوم سولفايد وجود دارد كه امروزه داراي مقدار قطر وسيع استفاده در سطح جامعه بشري مي‌باشد كه به عنوان يك سرطان زا باعث افزايش درصد ابتلاء به سرطان مي‌گردد.
در كل بيماريهايي كه به نح

وي با سلنيوم در ارتباط هستند را مي‌توان به طور خلاصه به اين صورت بيان كرد.
1-سرطان كبد، سرطان پروستات، در تحقيقي كه در 7 كلنيك پزشكي در آمريكا كه طي سالهاي 1983 تا 1990 انجام شده درصد مبتلايان به سرطانهاي فوق در بين افراد با مقدار سلنيوم در بدن آنها نسبت عكس داشته است.