بخشی از مقاله
چکیده سلنیوم به عنوان یکی از عناصر ریزمغذی ضروری برای سالمت انسان شناخته شده است. بیش از 15 درصد جمعیت جهان به کمبود سلنیوم مبتال هستند که دلیل اصلی آن، مصرف غذاهای گیاهی فقیر از سلنیوم میباشد. غنیسازی زیستی، روشی پایدار و ارزنقیمت جهت مقابله با کمبود سلنیوم در زنجیره غذایی است. قارچ شیتاکه به عنوان یک قارچ خوارکی و دارویی پرمصرف، توانایی باالیی در جذب سلنیوم و تبدیل آن به ترکیبات ضد سرطانی دارد. بنابراین، این آزمایش با هدف بررسی تأثیر سطوح مختلف سلنیوم بر رشد میسیلیوم قارچ شیتاکه و در قالب طرح کامال تصادفی با سه تکرار انجام شد. سلنیوم در غلظتهای صفر، 25 و 50 میکروگرم برلیتر از منبع سدیم سلنیت به محیط کشت حاوی مالس چغندر ، عصاره مالت، آگار و مونوپتاسیمفسفات افزوده شد. بعد از تلقیح میسلیوم به محیط کشت، رشد آنها روزانه اندازه گیری و ثبت شد. نتایج نشان داد که در روز اول و دوم پس از کشت، غلظتهای مختلف سلنیوم اثر معنیداری بر رشد میسلیوم قارچ شیتاکه نداشتند، اما از روز سوم تا روز پانزدهم، اثر سلنیوم بر رشد مسلیوم معنیدار بود. بیشترین میانگین رشد در محیط کشت غنی شده با 50 میکروگرم بر لیتر سلنیوم مشاهده شد و از این نظر اختالف معنیداری بین غلظتهای صفر و 25 میکروگرم بر لیتر سلنیوم وجود نداشت.
کلمات کلیدی: قارچ شیتاکه، سلنیوم، رشد میسلیوم
مقدمه
متخصصان تغذیه بر این عقیده هستند که با تغذیه صحیح میتوان از اغلب بیماریها پیشگیری کرد. در این راستا، داروها و مکملهای گیاهی برای پیشگیری و درمان کمبودهای تغذیهای و بیماریها، بسیار مورد توجه میباشند. امروزه برای اجتناب از مصرف داروهای شیمیایی بهدلیل اثرات منفی که در پی دارند، تمایل اکثریت جامعه به سوی داروهای گیاهی و یا گیاهان خوراکی که خاصیت درمانی دارند، روز به روز بیشتر میشود. قارچ یکی از این خوراکیها است که در طب سنتی کشور هایی مثل ایران، چین، ژاپن و کره جنوبی و غیره، توصیه شده است. در بین قارچها، دو گونه آن بیشترین تولید و مصرف را در دنیا دارند،که قارچ دکمه-ای سفید مرتبه اول و قارچ شیتاکه - Lentinula - edodes در رتبه دوم قرار دارد. شیتاکه حاوی ترکیبات طبیعی مهم برای سالمتی انسان، از جمله آمینواسیدهای ضروری، چربیها - Linoleic acid - ، کربوهیدراتها، فیبر، عناصر مغذی - آهن، روی، کلسیم و غیره - ، ویتامینهای B1، B2، B3، B12، ویتامین C، ارگوسترول و غیره میباشد. از دیگر ترکیبات مهم و مورد توجه در قارچ شیتاکه، فرمهای آلی سلنیوم از قبیل سلنومتیونین - SelenoMethionine - و سلنوسیستئین - SelenoCysteine - میباشند که به عنوان ترکیبات پیشگیری کننده از سرطان و همچنین مؤثر در مهار فعالیت ویروس بیماری ایدز - HIV - محسوب میشوند - عزیزی و همکاران . - 1388 با توجه به جنبههای خوراکی و دارویی قارچ شیتاکه و استفاده از خواص دارویی آن توسط شرکتهای داروسازی گیاهی و شرکتهای آرایشی-بهداشتی، مطالعه در زمینه غنی-سازی این قارچ ضروری به نظر میرسد. در این ارتباط، تورلو و همکاران - 2010 - با بررسی تأثیر غنیسازی سلنیوم بر ظرفیت آنتیاکسیدانی و ترکیب عصاره قارچ شیتاکه مشاهده کردند که غنیسازی سلنیوم از طریق افزایش شکلهای آلی سلنیوم و فنولها، باعث افزایش فعالیت آنتیاکسیدانی قارچ شد. نانز و همکاران - 2012 - بیان داشتند که غلظت سلنیوم در قارچ شیتاکه با افزودن سلنیوم به محیط کشت به صورت خطی افزایش یافت، آنها گزارش دادند که قارچ شیتاکه میتواند بهترین گزینه برای تولید محصوالت غنیشده از سلنیوم باشد. بنابراین، در پژوهش حاضر غلظتهای مختلف سلنیوم به محیط کشت قارچ دارویی شیتاکه اضافه گردید تا اثرات آن بر روی رشد مسلیوم بررسی و بهترین غلظت برای غنیسازی معرفی شود.
مواد و روشها
در این مطالعه برای تکثیر قارچ شیتاکه از محیط کشت حاوی مالس چغندر، عصاره مالت، آگار و مونوپتاسیم-فسفات استفاده شد - تورلو و همکاران، 2007 - ، به منظور غنیسازی سلنیوم، غلظتهای صفر، 25 و50 میکروگرم برلیتر از منبع سلنیتسدیم به محیط کشت اضافه گردید. سپس میحطهای کشت به مدت 15 دقیقه با دمای 121 درجه سانتیگراد در اتوکالو استریل شدند. مقدار25 میلیلیتر از محیطهای کشت داخل پلیت ریخته شد و پس از گذشت 24 ساعت و اطمینان از عدم آلودگی پلیتها، اقدام به کشت قارچ گردید. پس از کشت، نمونهها به مدت 15 روز در دمای 25 درجه سانتیگراد در انکوباتور قرار داده شدند. طی این مدت رشد میسلیومها، بهطور روزانه با استفاده از خطکش اندازه گیری و ثبت شد. پس از پایان دروه انکوباسیون، تجزیه و تحلیل دادهها با استفاده از نرم افزار SPSS Statistics 22 انجام شد. برای رسم نمودارها نیز از نرم-افزار Microsoft Excell 2013 استفاده شد.
نتایج وبحث:
نتایج تجزیه واریانس دادهها نشان داد که در روز اول و دوم کشت قارچ شیتاکه، افزودن سلنیوم به محیط کشت اثر معنیداری بر رشد میسلیومها نداشت - جدول - 1، اما از روز سوم تا روز پانزدهم، اثر غلظتهای مختلف سلنیوم بر رشد مسلیوم معنیدار بود.. در روز سوم، اثر
