مقاله در مورد کمکهای اولیه

بخشی از مقاله

كمكهاي اوليه

سوختگيها :
هر چيزي كه ماهيت پوست صدمه وارد كند و قدرت آن را جهت ارتباط با محيط از بين ببرد باعث بوجود آمدن سوختگي خواهد شد .

انواع سوختگي :
الف – سوختگي درجه يك كه در آن فقط اپي درم آسيب ديده است و پوست خشك و قرمز است . مانند سوختگي در اثر تابش آفتاب و بخار آب جوش و اشعه ماوراء بنفش كه بر اثر تابش نور آفتاب بر سطح برف نيز بوجود مي آيد.
ب – سوختگي درجه 2 كه در آن اپي درم و قسمتي از درن آسيب ديده است . رنگ آن صورتي مايل به قرمزبوده و معمولاً رطوبت و تاول دارد . خطر عفونت به علت كاري تاولها وجود دارد . به علت صدمه به اعصاب مصدوم درد و سوزش دارد .

ج- سوختگي درجه سه كه در آن اپي درم و گاهي بافت زير پوست مانند عضلات و استخوانها نيز آسيب ديده است معمولاً بشكل چرم و برنگ خاكستري سياه و سفيد مي باشد و براي بهبودي آن عمل جراحي پيوند پوست مورد نياز است . در اين نوع سوختگي بيمار احساس درد كمتري نموده ولي خطر عفونت و شوك او را بيشتر تهديد مي كند .

عوارض سوختگي
شوك و عفونت از عوارض عمده آن مي باشد . شوك به علت از دست رفتن مايعات بدن ، ترس و درد اتفاق مي افتد كه بستگي به وسعت سوختگي دارد . عفونت به علت دستكاري و پانسمان غير استريل و عبور ميكروبهاي موجود در سطح پوست به درون زخم سوخته انجام مي گيرد . بيماري كزاز نيز ممكن است به علت آلودگي زخم اتفاق بيافتد .

كمكهاي اوليه
ابتدا بايد علت سوختگي را برطرف نمود . مثلاً اگر در اثر شعله آتش اتفاق افتاده باشد بايد هر چه سريعتر با پتو يا آب آن را خاموش كرد . اجازه ايستادن يا دويدن به مصدوم نمي دهيم به سرعت او را روي زمين خوابانده و آتش آنرا خاموش مي نماييم و بلافاصله بايد محل سوخته را در زير جريان آب سرد قرار دهيم چون اين كار كمك زيادي به ترميم محل سوخته و رفع آلودگي خواهد نمود و لزوم جراحيهاي ترميمي بعدي را نيز از بين خواهد برد.

در مورد سوختگي درجه يك مي توان پس از گرفتن محل سوختگي در زير جريان آب سرد آن را بوسيله روغن زيتون استريل يا با كره پاستوريزه چرب كرده سپس پانسمان كرد . ولي در مورد سوختگيهاي وسيع درجه 2 و درجه 3 رعايت نكات زير در صورت نبودن امكانات براي رساندن به پزشك الزامي است :
1- عضو سوخته را حداقل به مدت 5 قيقه در آب جوشيده سرد قرار دهيد. چون ضمن كمك به بهبودي از عوارض بعدي هم جلوگيي مي نمايد .
2- دستهاي خود را با آب و صابون خوب بشوييد تا حد ممكن از ماسك و كلاه و دستكش و لباس استريل استفاده نماييد .

3- اگر زخم آلوده است آنرا با آب و صابون يا سرم نمكي بشوييد . ولي هميشه به خاطر داشته باشيد هيچگونه پماد ، روغن ، پودر يا هر مواد دارويي روي زخم سوختگي نماليد چون ضمن ايجاد عفونت پاككردن آناز روي زخم دردناك خواهد بود .
4- ميتوان محل سوخته را با وازلين استريل يا با گاز فورامين استريل پوشانده و پانسمان نمود .
5- لباسهاي بيمار اگر به بدنش نچسبيده است با يك قيچي مي توان آن را بريد .
6- بيمار از نظرآسيب راه هاي تنفس مورد بررسي قرار گيرد اگر آسيب ديده شد يك حوله سرد دور گردن او گذاشته و اگر بيهوش نبود كم كم آب سرد به او بخورانيد.

7- تحت هيچ شرايطي تاولها را نتركانيد چون باعث عفونت مي گردد .
8- در سوختگي بيش از 20 رصد سطح بدن معمولاً مصدوم نياز به سرم درماني از طريق وريد دارد .

سوختگي با مواد شيميايي
نسبت به مواد ديگر عمق بيشتر و سطح كمتري را مي سوزاند در اين نوع سوختگيها سرعت عمل نقش بسيار موثري دارد چه سوختگي ، سوختگي اسيدي باشد چه قليايي . شستشو با آب سرعت زياد بهرين كمك خواهد بود لباسها را بايد قيچي كرده و كفش و جورابها را درآورد . البته مواظب باشيد كه اسيد يا قليا خودشما را نسوزاند در سوختگي چشمها بايد آنها را در زير جريان آب سرد قرار داد و يا در درون لگن آب گرفته و پلكها را از هم باز نمود تا شسته شوند .

سوختگي الكتريكي
در محل ورود جريان برق ضايع بيشتر مي باشد ولي در سطح پوست اثر مختصري باقي

مي گذارد مراقبت اوليه عبارت است از احياء قلبي تنفس در صورت لزوم و پوشاندن محل برق گرفتگي با يك گاز خشك و استريل شده انتقال شخص آسيب ديده به بيمارستان .

شكستگي ها
شكستگي عبارت است از يك استخوان شكسته شده يا ترك برداشته هر چند سطح خارجي استخوان سخت است ولي ممكن است در اثر ضربه ديدن ، پيچ خوردن يا فشار بيش از حد بشكند . عموماً نيروي زيادي براي شكستن استخوان لازم است ولي افراد مسن داراي استخوانهاي شكننده هستند و تنها يم فشار جزيي كافي است كه باعث شكستگي استخوان شود . بالعكس استخوانهاي بلند كودكان مقداري خم مي شوند .

در مواردي كه شخص دچار شكستگي استخوان مي شود بايد با دقت بيسار عمل نمود جابجايي مصدوم توسط افراد ناوارد امكان دارد باعث وارد شدن صدمه بيشتر به بافتهاي اطراف شكستگي شود .
استخوان ممكن است مستقيماً در نقطه اي كه فشار بر آن وارد شده است بشكند ، براي مثال وقتيكه ماشين شخصي را زير مي گيرد پاي مصدوم ممكن است درست در نقطه اي كه سپر ماشين با آن برخورد كرده است بشكند ولي احتمال دارد استخوان بطور غير مستقيم در فاصله اي دورتر از نقطه اي كه فشار بر آن وارد مي شوند مي شكند در اين موارد استخوان در اثر نيروي كه به آن يا استخوان مجاور منتقل شده دچار شكستگي مي شود براي مثال ممكن است فردي كه بر روي كف دست سقوط مي كند دچار شكستگي استخوان ترقوه شود .

نوع ديگر فشار غير مستقيم : هنگامي كه اتفاق مي افتد كه ماهيچه اي ناگهاني

و شديد برخي از استخوانها را از نقطه اي كه ماهيچه متصل است و به عقب مي شكند . براي مثال يك بازيكن فوتبال كه مي خواه توپي را با پا بزند ولي در اثر نخوردن به توپ ، پا به زمين برخورد مي كند دليل امر اين است كه ماهيچه هاي قدرتمند ران را بطور بسيار ناگهاني در نقطه اتصال تكان مي خورد .
به طري مشابه « در رفتگي » يك مفصل ممكن است باعث شود بندها در نقطه اتصال به مفصل آنچنان به سختي كشيده شوند كه يكي از استخوانهايي را كه به ن متصل هستند بشكنند . براي مثال فردي كه پايش در اثر گرفتن به چيزي تلولو مي خورد و مي پيچد ممكن است باعث شكسته شدن قوزك شود .

انواع شكستگي ها
شكستگي ها بر دو نوع هستند : بسته و باز يا مركب
شكستگي بسته : در اين نوع شكستگي استخوان شكسته شده در زير سطح پوست باقي مي ماند .
شكستگي باز : نوعي از شكستگي است كه سطح پوست محل شكستگي زخمي شود و يا استخوان شكسته شده از سطح پوست بيرون بزن كه اصطلاحاً شكستگي باز ناميده مي شود . شكستگي باز بسيار حساس و مهم است زيرا نه تنها باعث خونريزي شديد شده بلكه ممكن است باعث نفوذ باكتريها به بافتهاي نرم و استخوان شكسته شده شود . اينگونه عفونت بسيار خطر ناك بوده و معالجه آنها بسيار دشوار است .

اگر شكستگي باز يا بسته توام با جراحت باشد آنرا شكستگي مركب مي نامند . مانند اندام ، عصب يا عضوي كه بوسيله استخوان شكسته يا مفصل از جا در رفته آسيب ديده باشد .

آثار و علائم عمومي
1- ممكن است صداي شكسته شدن استخوان را مصدوم شنيده يا احساس كرده باشد .
2- افزايش درد در ناحيه صدمه ديده در اثر حركت
3- مصدوم ممكن است در حركت دان عادي قسمت آسيب ديده با اشكال روبرو شود .
4- احساس نرمي در قسمت آسيب ديده به هنگام وارد آمدن فشار به آن قسمت . 

5- تورم و سپس كبود شدن قسمت آسيب ديده . اين حالت ممكن است در ابتدا قابل مشاهده نباشد اما به مرور زمان با نفوذ خون به داخل بافتها ظاهر شده و ماهيت واقعي زخم را مي پوشاند .
6- تغيير شكل قسمت شكسته شده . اين تغيير شكل ممكن است نتيجه نا منظم شدن وضع قرار گرفتن استخوان كوتاه شدن ، زاويه پيدا كردن يا چرخش دست و پا باشد . ( مثلاً دست يا پا بيشتر از حد معمول بپيچد . پيچيدگي يا ممكن است توام با شكستگي ران باشد) يا فشار زيادي بر استخوان پهن وارد شود .

7- ممكن است حين معاينه صداي خراشيدگي استخوان زبري حس يا شنيده شود . اينكار نبايد هرگز به صورت عمومي انجام شود .
8- آثار و علائم شوك ، ميزان شوك به خصوص در افرادي كه دچار شكستگي ران يا لگن خاصره شده اند قابل توجه است .
تبصره : همه آثار و علائم بالا لزوماً در يك شكستگي بروز نمي كند اين آثار و علائم بايد با مشاهده ساده و بدون تكان دادن قسمت آسيب ديده را با هم مورد توجه واقع شود . در صورت امكان شكل اعضاي آسيب ديده را با هم مقايسه كنيد . در صورت مشكوك بودن به شكل آسيب ديدگي دستورالعمل شكستگي را بكار ببنديد .

كمكهاي اوليه
افرادي كه دچار شكستگي شده اند نبايد حركت داده شوند مگر آنكه واقعاً ضرورت داشته باشد . مثلاً مصدوم بيهوش را جهت مراقبت از مجراي تنفسي بايد به پهلو برگرداند .
قوانين كلي مداواي شكستگي ها بشرح زير مي باشد :
1- قبل از بي حركت ساختم شكستگي ، خونريزي هاي شديد را بند بياوريد .
2- مصدوم را از گرما و سرماي شديد حفظ كنيد .

3- در صورت انتقال مصدوم به بيمارستان به آرامي عضو آسيب ديده را با دست نگهداريد .
4- در صورت تاخير آمبولانس جهت انتقال مصدوم به بيمارستان قسمت آسيب ديده را بوسيله يك بالشتك و باند به قسمت سالم ديگري ببنديد .
تبصره : باندها بايد به اندازه كافي محكم باشند تا از حركت قسمت آسيب ديده جلوگيري كند ولي آنقدر هم نبايد سفت باشد كه در كار گردش خون اختلال ايجاد كند يا باعث دردناك شدن محل شكستگي شود .

5- پس از بي حركت كردن شكستگي محل را بالا نگهداريد تا ناراحتي و تورم كاهش يابد و به حداقل برسد .
6- به منظور به حداقل رساندن شوك طبق مبحث شوك عمل نماييد .

شكستگي هاي باز
اگر استخوان از محل زخم بيرون زده باشد كارهاي زير را انجام دهيد :
1- با فشارآوردن بر اطراف استخوان خونريزي را بند آوريد .
2- به آرامي قطعه گاز استريلي را روي استخوان بيرون زده قرار دهيد .
3- در اطراف استخوان آنقدر با گاز و باند بالشتك درست كنيد كه از فشار بر استخوان بيرون زده جلوگيري كند .
4- پانسمان روي زخم را بوسيله باند محكم كنيد ( باند را بطور مورب ببنديد ) تا فشار بر قسمت زيرين شكستگي وارد نيايد .
5- قسمت آسيب ديده را بالا نگهداريد و آنرا بي حركت كنيد .
6- مصدوم را به بيمارستان منتقل كنيد . در صورت لزوم از برانكارد استفاده نماييد .
7- اگر استخوان از محل زخم بيرون نزده باشد كارهاي زير را انجام دهيد:
- با فشار آوردن بر اطراف استخوان به آرامي خونريزي را بند آوريد . با استفاده از فشار مستقيم بر زخم و ناحيه شكستگي به آرامي خونريزي را بند آوريد .
- روي زخم را پانسمان كنيد و اطراف آن را با باند مناسب ببنديد .

در رفتگي
هر گاه در اثر انقبتض عضلاني و يا ساير عوامل انتاي استخوان از محل اصلي خود كه در مفصلي واقع شده است تغيير مكان دهد در رفتگي ايجاد مي گردد كه معمولاً با گسيخته شدن پيوندهاي اطراف مفصل همراه بوده و عروق ، اعصاب و عضلات مجاور نيز آسيب مي بينند . مفاصلي كه بيشتر در معرض در رفتگي واقع مي باشند عبارتند از : مفصل شانه ، آرنج ( در كوكان ) مچ ، شست دست ، فك تحتاني ، مفصل ران .

علائم در رفتگي
درد شديد در ناحيه مفصل و يا مجاور آن ، عدم حركت مفصل ، تغيير شكل عضو و مفصل ، تورم و كبودي ، شوك ( در اكثر موارد براي كمك دهنده تشخيص دررفتگي از شكستگي مشكل است ممكن است هر دو با هم بوجود بيايد . )

كمكهاي اوليه
جا انداختن عضو از جا در رفته فقط بايستي توسط شخص تعليم ديده يا پزشك صورت گيرد هرگز درصدد جا انداختن عضو بر نياييد كه در صورت وارد نبودن موجب ايجاد تغيير شكل دائمي در عضو خواهد شد .
اگر بيمار دچار شوك شده است آنرا درمان كنيد .
با موضع در رفته مانند شكستگي رفتار كنيد ( بوسيله گذاشتن مقداري پد عضو را در راحت ترين وضعيت بوسيله بانداژ بي حركت و حمايت كنيد تا به پزشك دست يابيد . ) در موارد در رفتگي ران و يا پارگي بندهاي زانو ، بيمار را بوسيله برانكار حمل كنيد و با گذاشتن بالش زير زانو يا در اطراف پا از حركت آن جلوگيري كنيد .

رگ به رگ شدن مفصل
رگ به رگ شدن عبارت است از كشيده شدن و يا پاره شدن الياف ( زر پي يا بات پيوندي ) اطراف مفصل . پيچ خوردگي اغلب در نتيجه پيچ و كشش شديد مفصل است . مثلاً موقعي كه كودكان انگشت يكديگر را بر خلاف جهت حركت عاديش بر مي گردانند يا زماني كه پاي انسان در گودال كوچكي فرو مي رود يا روي جسم لغزنده اي مي پيچد و گاهي سقوط از ارتفاع يا انقباض شديد عضلاني باعث بروز اين عارضه مي گردد .
علائم

درد ، تغيير رنگ ، تورم از دست دادن قدرت عمل در عضو آسيب ديده و احتمالاً خونريزي داخلي در موضع از علائم معمولي آن است .

كمكهاي اوليه
در اغلب اوقات تشخيص رگ به رگ شدگي از شكستگي و در رفتگي مشكل است بنابراين در مواقعي كه آسيب شديد است با آن مشكل شكستگي رفتار كنيد . عضو را در راحت ترين وضعيت قرار دهيد . بهتر است كمي از سطح افقي بالاتر قرار گيرد و مانع حركت آن بشويد . مفصل را نمايان كنيد و با بانداژ آنرا ثابت نگهداريد . با كمپرس آب سرد مي توان از شدت تتورم و درد كاست . در مواردي كه قوزك پا صدمه مي بيند اگر مسئله جزيي است و درد و ورم ملايم است قوزك را بانداژ كرده و اگر پوتين ساقه بلند به پاي مصدوم است تا آنجا كه بند كفش موجب اختلال در گردش خون

نشود آنرا ببنديد . در اين حال مصدوم قاعدتاً مي تواند مسافت كوتاهي را براي رسيدن به پزشك طي كند ولي اگر آسيب شديدتر به نظرمي رسد به موضع ارتفاع داده و پس از آنكه مچ پاي مصدوم را بي حركت كرديددر پتوي لوله كرده اي بپيچيد و بدون آنكه فشاري به پاي مصدوم وارد آيد او را يه كمك افراد حمل كنيد .

مسموميتها

سم
ماده اي است كه در صورت ورود به بدن موجب اختلال در سلامت يا سبب مي گردد راه هاي آلودگي بدن به سموم عبارتند از :
1- خوراكي
2- استنشافي

3- تزريقي ( جلدي )

پيشگيري
در بحث مسموميتها نخستين كلام علاج واقعه قبل از وقوع مي باشد بنابراين رعايت نكات ايمني در پيشگيري از وقوع مسموميتها بايد كاملاً رعايت شوند .
اصول كلي كمكهاي اوليه در مسموميتها :
1- اگر مصدوم هوشيار است از وي سوال شود كه چه اتفاقي افتاده است زيرا هر لحظه احتمال بيهوش شدن مصدوم وجود دارد .

2- اگر بيمار هوشيار است با دادن مقداري آب نمك و با تحريك حلق توسط انگشت شخص را وادار به استفراغ نماييد .
3- بيمار بيهوش را وادار به استفراغ نكرده و در صورت نياز به تنفس مصنوعي اقدام به احياء تنفس نماييد .
4- اگر سم از راه پوست جذب شده باشد لباسهاي آلوده را از تن مسموم درآورده و بن وي را با آب و صابون بشوييد .
5- هر گونه شي مشكوك كه مي تواند در شناسايي سم موثر باشد مانند جعبه بطي ، روكش قرص ها و ... را همراه مصدوم بدوم اتلاف وقت به اولين مركز درماني انتقال دهيد .

مهمترين علل مسموميتها عبارتند از:
مسموميت ناشي از داروها ، مواد مخدر ، سموم نباتي و حشره كشها ، سموم فلزي و الكل و پاك كننده هاي خانگي و ضدعفوني كننده ها و مواد خواركي .

شناخت علائم مسموميتها ي مهم :
مسموميت با آرام بخشها موجب خواب آلودگي ، ضعف و رخوت ، نبض تند و ضعيف ، تنفس كند و سطحي ، فشار خون پائين كه در نهايت به بيهوشي و مرگ منجر ميشود. علائم مسموميت با مسكن ها مانند آسپرين و استامينون : درد معده ، تهوع و اسيتفراغ بالكه هاي خوني ، اختلال شنوائي ، وزور گوش ، سرگيجه و تعريق و تندي تنفس ديده ميشود. مسموميت با مواد مخدر :

سبب خواب آلودگي ، بيهوشي ، تنفسي سطحي و كند ، تنگي مردمكها ميشود. مسموميت با سموم نباتي و حشره كشها : سبب تهوع ، استفراغ ، ضعف ، اسهال ، پوست مرطوب و سرد ، ازدياد ترشحات بيني و چشم ، كاهش تعداد ضربان قلب ، لرزش و تشنيح و نارسائي قلب.

مسموميت با مواد غذايي : اين مسموميت در اثر آلوده شدن با مواد غذا توسط باكتريها كه ايجاد سم مي كنند صورت مي گيرد و بيشتر در غذاهاي كنسروي يافت مي شود كه موجب تهوع ، استفراغ ، اسهال ، درد شكم ، سر درد ، ضعف ، گرفتگي عضلات و تب و تعريق مي شود .

كمكهاي اوليه در مسموميتهاي خوراكي

معمولاً در بيشتر مسموميتا تا 4 ساعت پس از آلودگي سمي در خارج كردن مواد سعي مي نماييم . براي اينكار بايد فرد را وادار به استفراغ كرد و اينكار بوسيله آب نمك و يا آب خالص به مقدار هر بار ليوان كه حدود 8 تا 10 بار مي توان تكرار نمود و فرد را سريعاً به مراكز درماني برسانند . لازم به تذكر است كه در مورد مسموميت با مواد نفتي و اسيدي به هيچ وجه مصدوم را وادار يه استفراغ نميكنيم .
گازهاي ناشي از احتراق موتورها ، دود و آتش بخاري و گازهاي سمي موجب مسموميت و خفگي مي شود . اين بحث در مبحث خفگي توضيح داده شده است .

مسموميتهاي تزريقي ( جلدي )
تزريق مواد سمي در زير پوست ، داخل و يا رگ كه مي تواند ناشيب از نيش زدن ، گزيدن يا تزيق مواد مخدر و دارويي بوجود آيد .

مسموميتهاي پوستي
تماس مواد سمي با سطح پوست گاهي موجب مسموميت مي شود بعضي از اين مواد به صورت خفيف ( التهاب پوست ) مانند دست اي از گياهان و سموم صنعتي و بعضي به صورت شديد مانند سم ضد طاعون مسموميت ايجاد مي كنند .

گزيدگي

توسط انواع مختلف حيوانات صورت مي گيرد كه با تزريق ترشحات سمي ايجاد مسموميت مي كنند . حيوانات ترشح كننده سمي شامل بعضي مارها ، عقربها ، حشرات ، عنكبوت ، ماهيها و كرمها مي باشد .

علائم مار گزيدگي
ظهور علائم مارگزيدگي بستگي به نوع محل ورم شم و مقاومت افراد دارد و معمولاً از چند دقيقه تاچند ساعت پس از گزيدن ظاهر مي ود .
علائم مارگزيدگي عبارتند از :
1- يك يا دو سوراخ در محل گزيدگي
2- درد و سوزش شديد محل گزيدگي
3- تورم سريع و تغيير رنگ پوست در محل گزيدگي
4- سر درد ، تعريق ، تهوع ، استفراغ ، اسهال و ضعف عمومي

كمكهاي اوليه
معمولاً گزيدگيها بيشتر در دست و پا ديده مي شود ولي به طور كلي اقدامات زير راانجام دهيد:
1- با حفظ خونسردي به مصدوم به مصدوم فوت قلب داده ووي را به حالت استراحت كامل قرار دهيد .
2- اگر گزيدگي در دست يا پا است يك گارو ( شريان بند ) را حدود 10 سانتيمتر در بالاي محل گزش ببنديد بطوريكه جريان خون شرياني قطع شود .
3- سعي كنيد عضو گزيده شده را پايين تر اط سطح قلب قرار دهيد تا بازگشت خون وريدي به عضو كاهش يابد .

4- با جسم برنده و تيز استريل شكافي در سطح پوست به صورت دو خط موازي به مقدار يك سانتيمتردر راستاي طولي بدن در دو طرف محل گزش ايجاد كنيد .
5- دهان خود را در صورت نداشتن زخم و خراش روي شكاف قرار داده و زهر را بمكيد و سريعاً تخليه كنيد . اين عمل را به دفعات انجام داده و به مدت 30 الي 60 دقيقه ادامه دهيد .
6- در صورت بروز شوك و نياز به احياء قلبي ، تنفسي با توجه به مباحث قبلي اقدام نماييد .
7- سپس اطراف محل گزش را كمپرس آب سرد كرده و شخص را سريعاً به مركز درماني برسانيد .
8- اگر مصدوم وسايلي مانند انگشتر ، ساعت ، النگو و غيره در دست دارد سريعاً باز كنيد .

عقرب گزيدگي :
عقربهاي مناطق گرو خشك خطرناكتر از عقربهاي مناطق مربوط مي باشند .
علائم عقرب گزيدگي :
1- درد و سوزش محل گزش ، وجود هاله قرمز در اطراف محل گزش كه سپس تيره مي شود .
2- رنگ پريدگي و تهوع و استفراغ و علائم كم و بيش شبيه مارگزيدگي

كمكهاي اوليه :
عيناً مانند اقدامات مارگزيدگي است .

رطيل يا عنكبوت :
عنكبوتها به اشكال و اندازه هاي مختلف هستند و بيشتر در مناطق روستايي و يا خانه هايي كه سقف چوبي و حصيري دارند ديده مي شود .
علائم رطيل گزيدگي شبيه عقرب گزيدگي است ولي مسموميت آن به مراتب ضعيفتر بوده و در موارد شديد مرگ و مير فقط در كودكان ديده مي شود .

كمكهاي اوليه :
اقدامات رطي گزيدگي مانند عقرب گزيدگي است .

زنبور گزيدگي :
زنبورها انواع مختلف داشته كه بعضي از آنها گزنده و سمي مي باشند . نيش آنها در انتهاي شكم قرار دارد و اگر بطور دسته جمعي حمله كنند خطرناكتر است .
علائم عبارتنداز : درد و سوزش ، تورم و ايجاد هاله قرمز رنگ در اطراف محل گزش و در افراديكه نسبت به سم اين حشره حساسيت و آلرژي دارند علائم شديد حساسيتي و حتي شوك آنافيلاكتيك ( حساسيتي ) حادث مي شود .

كمكهاي اوليه :
ابندا نيش را كه به صورت كپسولي كوچك در محل گزش باقي مانده است توسط نوك سوزن استريل خارج نماييد . بايد توجه كرد كه كپسول پاره نشود. سپس با فشار دو طرفه به اطراف محل گزش سعي شود مقداري ترشحات از آن محل خارج گردد كه اينكار به بهبودي سريعتر كمك مي كند . از آنجائيكه نيش حشرات حالت قليايي دارد مي توان از مواد اسيدي مانند سركه ، آبليمو، آبغوره و ... محل گزش را شستشو داد . در صورت بروز علائم حساسيت بخصوص در كودكان به مراكز درماني مراجعه شود . گزش ساير حشرات ( ساس ، كنه ، مورچه هاي سمي ، شپش و ... )
علائم :
سوزش ، خارش و قرمزي در محل گزش ديده مي شود كهدر اثر خاراندن تبديل به زخم و عفونت مي شود كه اين موضوع در اطفال شايعتر است .
از خاراندن محل گزش جداً خودداري شود و محل گزش را چند بار با آبو صابون شسته و يا با مواد ضد عفوني كننده مثل الكل روي آن بماليد . در صورت بروز علائم پوستي و آلرژيك و عفونت به مركز درماني مراجعه كنيد .

زخمها
هر گاه در اثر عوامل مختلف قسمتي از پوست بدنتغيير شكل دهد و اين تغيير شكل همراه با ضايعات و خونريزي باشد زخم ناميده مي شود .
انواع زخمها
1- زخمهاي شكاف دار يا بريدگيها
2- زخمهاي كوبنده
3- زخمهاي له شده
4- زخمهاي سوراخ شده
5- زخمهاي پاره پاره

كمكهاي اوليه در مورد زخمها

كمكهاي اوليه بر حسب آنكه زخم توام ا خونريزي باشد و يا نباشد فرق مي كند . زيرا اگر زخم همراه با خونريزي نباشد خطر عفونت آن بيشتر است زيرا جريان خون به خارج ، ميكروبها را شسته و با خود خارج از بدن مي برد. در زخمهايي كه با خونريزي همراه هستند اولين وظيفه كمك دهنده

بند آوردن خونريزي است زيرا خونريزي شديد علاوه بر ايجاد شوك كه باعث مرگ مي شود باعث از ه تغذيه است بنابراين با كاهش خون ، در نتيجه كاهش گلبولهاي قرمز و نرسيدن اكسيژن به اعضاء بدن ، تغذيه بافتها مختل مي شود بنابراين در چنين مواقعي خونريزي زخم را هر چه سريعتر به همان طيقي كه در فصل خونريزيها شرح داده شده است بند بياوريد .