بخشی از مقاله
مسجد امام اصفهان
مسجد امام
این مسجد كه در ضلع جنوبى میدان امام قرار دارد در سال 1020 هجرى به فرمان شاه عباس اول در بیست و چهارمین سال سلطنت وى شروع شده و تزئینات و الحاقات آن در دوره جانشینان او به اتمام رسیده است. معمار مهندس آن استاد على‌اكبر اصفهانى و ناظر ساختمان محبعلى بیك الله بوده اند. این مسجد شاهكارهاى جاویدان از معمارى، كاشىكارى و نجّارى در قرن یازدهم هجرى
است.از نكات جالب توجه این مسجد، انعكاس‌صوت در مركز گنبد بزرگ جنوبی آن است. ارتفاع گنبد مسجد 52 متر و ارتفاع مناره‌های داخل آن 48 متر وارتفاع مناره‌های سردر آن در میدان نقش جهان 42 متر است. قطعات بزرگ سنگ‌های مرمر یكپارچه وسنگاب‌های نفیس، از دیدنیهای جالب این
مسجد است. كتیبه سر در مسجد به خط ثلث غلیرضاى عباسى و مورخ به سال 1025 حاكى از آن است كه شاه عباس این مسجد را از مال خالص خود بنا كرده و ثواب آن را به روح جدا اعظم خود شاه طهماسب اهدا نموده است. در ذیل این كتیبه به خط ثلث محمد رضا امامى، كتیبه دیگرى نصب شده كه به موجب آن مقام معمارى و مهندسى معمار مسجد شاه استاد على اكبر اصفهان
و ناظر ساختمان محب على بیكالله تجلیل شده است. مسجد شاه یكى از شاهكارهاى معمارى و كاشیكارى و حجارى ایران در قرن یازدهم هجرى است و آخرین سال تاریخى كه در مسجد دیده مى‌شود سال 1077 هجرى یعنى آخرین سال سلطنت شاه عباس دوم و 1078 هجرى یعنى اولین سال سلطنت شاه سلیمان است و معلوم مى‌دارد كه اتمام تزیینات مسجد در دوره جانشینان شاه عباس كبیر یعنى شاه صفى و شاه عباس دوم و شاه سلیمان صورت گرفته است. كتیبههاى
مسجد شاهكار خطاطان معروف عهد صفویه مانند علیرضا عباسى و عبدالباقى تبریزى و محمد رضا امامى است. تزیینات عمده این مسجد از كاشیهاى خشت هفت رنگ است. در مدرسه جنوب غربى مسجد قطعه سنگ سادهاى به شكل شاخص در محل معینى تعبیه شده است كه ظهر حقیقى اصفهان را در چهار فصل سال نشان مى‌دهد و محاسبه آن را شیخ بهائى دانشمند فقیه و ریاضیدان معروف عهد شاه عباس انجام داده است. از نكات جالب در مسجد شاه انعكاس صورت در مركز گنبد بزرگ جنوبى است ارتفاع گنبد عظیم مسجد شاه 52 متر و ارتفاع منارههاى داخل آن 48 متر و ارتفاه منارههاى سردر آن میدان نقش جهان 42 متر است. قطعات بزرگ سنگهاى مرمرى یكپارچه و سنگابهاى نفیس از دیدنیهاى جالب مسجد شاه است.
این مسجد كه ساختمان آن در سال 1020 هجرى قمرى آغاز و در سال 1025 به پایان رسید و براى تزیین آماده شد، از مهمترین مساجد عصر صفویه و در ضلع جنوبى میدان نقش جهان واقع است. تزیینات این مسجد كه از سال 1025، زمان سلطنت شاه عباس اول، آغاز شد تا زمان سلطنت دو تن از جانشینان او (صفى و عباس دوم) نیز ادامه یافت. معمار این بنا استاد على اكبر اصفهانى است كه نام او به عنوان مهندس و معمار در كتیبه سردرمسجد به خط ثلث آمده است.
كتیبه سر در با شكوه مسجد به خط علیرضا عباسى خوشنویس نامدار عصر صفویه است كه تاریخ آن سال 1025 ذكر شده است.
اسپرهاى طرفین در ورودى 8 لوحه با نوشته هایى مشكى بر زمینه فیزوهاى دارند كه در هر یك از این اسپرها 4 لوحه كار گذاشته شده. در جلو خان سردر مسجد نیز كتیبه هایى با عبارات و اشعارى وجود دارد. تخت سنگ بزرگى نیز در ضلع غربى جلوخان هست كه از نوشته هاى آن تنها بسم الله الرحمن الرحیم به جا ماند. كتیبه نماى خارجى سردر، خط ثلث سفید بر زمینه كاشى خشت وجود دارد.
اشعارى به خط نستعلیق در اصلى مسجد را كه پوشش نقره و طلا دارد. زینت بخشیده است در این اشعار سال اتمام و نصب در 1038 تا 1052 ذكر شده است. اشعار فوق الذكر 16 بیت است كه هشت بیت آن بر یك لنگه و هشت بیت دیگر بر لنگه دیگر آن به طور برجسته نقش بسته است. این در، در ضلع جنوبى واقع است.
كتیبه هاى داخل مسجد را خوشنویسانى چون عبدالباقى تبریزى، محمد صالح اصفهانى محمد رضا امامى و محمد غنى نوشته‌اند كه از آن جملهاند: كتیبه ایوان بزرگ مسجد و اطراف محوطه زیرگنبد به خط عبدالباقى تبریزى كتیبه بالاى محراب مرمرى به خط محمد صالح اصفهان، كتیبههاى چهلستون شرقى گنبد جنوبى به خط محمد رضا امامى و كتیبه داخل ایوان شمالى مسجد به خط عبدالباقى تبریزى.
این مسجد عظیم داراى دو شبستان قرینه در اضلاع شرقى و غربى صحن است. یكى از این شبستانها (شبستان شرقى) بزرگتر اما ساده و بى تزیین است و دیگرى (شبستان غربى) كوچكتر است اما تزییناتى با كاشیهاى خشت هفت رنگ دارد و محراب آن نیز از زیباترین محرابهاى مساجد اصفهان است.
در دو زاویه جنوب غربى و جنوب شرقى دو مدرسه به طور قرینه قرار دارد كه مدرسه زاویه جنوب شرقى را كه حجرههایى نیز براى سكونت طلاب دارد، مدرسه ناصرى و مدرسه زاویه جنوب غربى را سلیمانیه مىنامند.
ارتفاع ایوان بزرگ جنوبى مسجد 33 متر است و دو مناره در طرفین آن قرار گرفتهاند كه ارتفاع هر یك از آنها 48 متر است. این دو مناره با كاشى تزیین شدهاند و نامهاى محمد و على به طور تكراراى به خط بنایى بر بدنه آنها نقش بسته است.
گنبد بزرگ مسجد تزئینات جالبى از كاشیكارى دارد و نیز دارى كتیبهاى به خط ثلث سفید بر زمینه كاشى خشت لاجوردى است.
يكى از مهم‌ترين بناهاي عصر صفويه كه پيش‌تر به نامهاي مسجد شاه، مسجد سلطانى جديد و جامع عباسى شهرت داشت. اين مسجد در ضلع جنوبى ميدان نقش جهان واقع شده است و چنانكه از مآخذ برمى‌آيد، بناي آن در سومين مرحله از اجراي طرح ميدان نقش‌جهان به‌فرمان شاه عباس‌بزرگ (سل 996- 1038ق/ 1588-1629م)آغاز گرديده، و در دورة شاه‌صفى(سل 1038-1052ق/ 1629-1642م) به پايان رسيده است.
به گفتة منجم، ساختمان مسجد در 15 صفر 1020ق/19 آوريل 1611م با تهية «اسباب و آلات و مصالح بناء» آغاز گرديد (ص 411). به استناد كتيبة كاشى معرق سر در كه به خط ثلث عليرضا عباسى است، نخستين بخش بنا، يعنى ورودي اصلى، در تاريخ 1025ق/1616م احداث شد، اما بنابر كتيبة ايوان غربى كه به خط محمدرضا امامى است، تكميل بناي داخلى مسجد تا
1040ق/1630م، ادامه يافت و با نصب ازاره‌هاي مرمرين آن در حدود سال 1047ق/1637م، در زمان شاه صفى خاتمه پذيرفت (هنرفر، 427، 429؛ گدار، .(II(1)/109-112
درِ نقره‌پوش ورودي مسجد با نقشهاي تزيينى و اشعار فارسى، سرودة «واهب»، به خط نستعليق برجسته (احتمالاً به قلم عبدالرشيد ديلمى، معروف به رشيدا)، نيز از آثار دورة شاه صفى است كه در 1046ق/1636م به اتمام رسيده، و نصب شده است (هنرفر، 433- 434).
ديگر كتيبه‌هاي مسجد به خط معروف‌ترين خوشنويسان عصر صفوي است كه در برخى از آنها نام كاتب و تاريخ كتابت نيز آمده است، از جمله محمدرضا امامى در كتيبه‌هاي ذيل كتيبة اصلى سر در (بدون تاريخ)، محرابهاي شبستان شرقى، ايوان غربى، محراب شبستان‌ِ زمستانى غربى (1077ق)، ايوان جنوبى و محراب مدرسة ناصري، درِ جنوب شرقى مسجد، سر درِ بيرونى مدرسة سليمانيه، درِ جنوب غربى مسجد (1078ق) (همو، 441-443، 451، 455، 457)؛ عبدالباقى تبريزي در كتيبه‌هاي داخلى ايوان و گنبد جنوبى، ايوان شمالى و گنبد غربى (1035 و 1036ق) (همو، 438-451)؛ محمدصالح اصفهانى در كتيبة بالاي محراب اصلى و محراب گنبد شرقى (1038ق)؛
محمد محسن امامى در كتيبة داخل محراب ايوان جنوبى مدرسة ناصري (1095ق) (همو، 450، 454- 455).
مسجد امام اصفهان مسجدي است 4 ايوانى به ابعاد 100ئ130 متر (بدون محاسبة زيربناي مدخل) با صحنى وسيع (70 ئ 70 متر) (بلر، مشتمل بر طاقگان در هر ضلع و ايوانى در مركز هر طاقگان. ايوان جنوبى با دو منارة باريك و بلند به ارتفاع 48 متر (نيكزاد، 98) كه در هر جبهة آن پيشنماي گنبدي عظيم با 52 متر ارتفاع از سطح زمين و 25 متر قطر خارجى، شبستان را تشكيل مى‌دهد (بلر، 189 ؛ پاپادوپولو، .(515 گنبد دو پوستة پيازي با 14 متر اختلاف ارتفاع ميان دو پوستة بيرونى و درونى (همانجا)، بر روي گريو استوانه‌اي سوار شده كه خود بر مرحلة انتقالى 16 ضلعى قرار گرفته است. در دو جانب شبستان مسجد كه خود محراب و منبري رفيع در آن قرار دارد، دو
شبستان زمستانى مستطيل شكل واقع است كه هر يك به 8 فضا با طاق قوسى روي ستونهاي سنگى تقسيم مى‌شود. دو ايوان شرقى و غربى به خلاف شيوه‌هاي مرسوم در مساجد ايران به اطاقهاي گنبددار منتهى مى‌گردند كه احتمالاً از طرح مسجد جامع تيموري سمرقند، معروف به بى‌بى خانم، اقتباس شده است (بلر، همانجا). ايوان شمالى مسجد از طريق دهليزي به ورودي اصلى كه بر روي ميدان باز مى‌شود، متصل است. در سمت شمال شرقى آن دهليزي طاقدار به صحن كوچكى راه دارد كه مختص آبريزگاه است.
مسجد امام اصفهان با تكيه بر تجربيات گذشتگان در طرح بنا و تزيينات، به‌نهايت اوج تحول معماري مساجد در ايران نايل مى‌آيد. با آنكه برنگارة (پلان) آن براساس مساجد 4 ايوانى رايج در ايران، و اسلوب بنايى و شكلهاي معماري آن اساساً دنباله‌رو نمونه‌هاي گذشته (از جمله مسجد جامع اصفهان) است، نمونة بارزي از تدابير معماران در تركيبهاي نوين‌ِ برگرفته از سنتهاي كهن معماري
ايران به شمار مى‌آيد. از جملة ابداعات اين بنا، الحاق دو مدرسة ناصري و سليمانيه در جبهه‌هاي جنوب شرقى و جنوب غربى به صحن مسجد است كه هر يك به شكل مستطيلى با طاقگان به دور صحنها و ايوانهاي كوچكتر به موازات شبستان مسجد قرار دارند (هنرفر، 454-457). افزون بر آن، با وجود عظمت و گستردگى سطح و ارتفاع بنا و پيچيدگى برنگارة مسجد، تناسب اجزاء ساختمان دقيقاً رعايت، و قرينه‌سازي در حد اعلا حفظ شده است.
از ديگر تدابير معماران و طراحان بناي مسجد، رابطة آن با ميدان است (نك: ويلبر، .(406-407 ناهماهنگى محورهاي ميدان با دو مسجد واقع در دو ضلع آن (امام و شيخ لطف‌الله) چند تن از محققان را به تعمق واداشته است. ظاهراً برنامه‌ريزي و نخستين مرحلة اجراي طرح ميدان در 999 يا 1000ق، يعنى حدود 20 سال پيش از شروع ساختمان مسجد امام بوده است (افوشته‌اي، 376-377؛ منجم، 113). به استناد نوشتة افوشته‌اي نطنزي، ميدان در اين مرحله صرفاً براي
«چوگان بازي و اسب تازي» مسطح شده بود و از اين‌رو، نيازي به برابري محور آن با قبله نداشت (همانجا؛ نيز نك: مك‌چزنى، .(114-115 مرحلة دوم احداث ميدان مربوط به سالهاي 1011 و 1012ق/1602 و 1603م است كه شامل بناي سر در قيصريه (بازارخان) و بازارهاي اطراف ميدان و مسجد شيخ لطف‌الله و عمارت دو طبقه‌اي در جهت غربى ميدان بود كه بعداً به ساختمان 5 طبقة عالى‌قاپو تغيير يافت (منجم،
نماي مسجد امام اصفهان
236-237؛ مك‌چزنى، .(116-117 بر اين اساس تصميم به بناي دو مسجد در اين ميدان مدتى پس از طرح و نخستين اجراي آن گرفته شده است و در نتيجه، محورهاي داخلى مساجد با محور مي
دان برابري نمى‌كند.
محور ميدان با 4 جهت اصلى مقارن است و به موازات يكى از شاهراههاي عمده و قديمى شهر قرار دارد. ورودي مسجد با بَرِ ميدان هماهنگ شده، در حالى‌كه بخش داخلى آن، براي تصحيح جهت قبله، 45 به سمت جنوب غربى مى‌گردد. براي رفع ناهماهنگى اين دو محور، طراحان مسجد ميان ورودي آن و ايوان شمالى، دهليز مورّبى جاي داده‌اند كه در عمل گردش محور مسجد پس از ورود به ساختمان تأثيري در خود آگاه بيننده نمى‌گذارد.
از ديگر نكات قابل توجه در طرح مسجد، نبوغ معماران آن است. در محاسبة نماي ساختمان از ديدگاه ميدان، رابطة ديد ميان بلندترين بخشهاي مسجد - يعنى ايوان سر در ورودي و گنبد ايوان مقابل قبله - توسط مناره‌هايى كه جفت اول آن با ارتفاع كمتر، گويى انعكاس جفت دوم است، چنان برقرار شده كه از ديدگاه ميدان نه‌تنها احجام درونى ساختمان مشخص شده، بلكه ژرفانمايى استثنايى نيز پديد آورده است.
بخش عمدة شكوه و زيبايى مسجد امام اصفهان برآيند تزيينات كاشى كاري آن است كه تمامى سطوح نمايان خارجى و كلية سطوح داخلى از بالاي ازاره‌هاي مرمري را شامل مى‌شود. شاهكار كاشى‌كاري مسجد در سر در ورودي مشهود است. طرحهاي اسليمى متنوع و كتيبه‌ها با
كاشيهاي معرق اعلا نماي ورودي را مى‌پوشاند. ابزار طنابى با كاشى آبى‌رنگ از دو گلدان نقش برجستة مرمرين برخاسته، قوس ايوان را تزيين مى‌كند. نيم گنبد ورودي با رده‌هاي مقرنس كاشى كاري از بالاي حاشية كتيبة اصلى كه پايه‌گذاري مسجد را اعلام مى‌دارد، منشأ مى‌گيرد. در هر طرف درِ ورودي قاب‌بند تزيينى با طرحهاي ترنج و اسليمى بر كاشى مرغوب اجرا شده است.
برخلاف كاشيهاي معرق ورودي مسجد، تزيينات ديگر بخشهاي ساختمان از كاشيهاي خشتى 7 رنگ است كه در آنها درجات مختلف رنگ آبى بر ديگر رنگها ارجحيت يافته، به استثناي شبستانها كه با كاشيهايى بيشتر به رنگ زرد و سبز در مرمتهاي بعد از صفويه پوشيده شده است. كيفيت مصالح و نحوة اجراي كاشيهاي 7 رنگ مسجد از كاشيهاي معرق ايوان ورودي پست‌تر است. شايد سبب آن هزينة گزاف، و عجله‌اي بوده است كه براي به پايان بردن تزيين چنين بناي وسيعى داشته‌اند.
عظمت و شكوه مسجد و طرز قرار گرفتن آن در ضلع جنوبى ميدان،
گنبدخانة مسجد امام اصفهان
حاكى از اهميت فوق‌العادة آن است. از تحقيقات رابرت مك‌چزنى برمى‌آيد كه طرح‌ريزي قيصريه، ميدان نقش جهان و مغازه‌هاي اطراف آن بدين هدف بوده است كه محور بازرگانى شهر را - كه در بهار 1006ق/1598م رسماً به پايتختى برگزيده شده بود - از محلة ميدان كهنه و بازار قديم به مركز جديد منتقل كنند و در نهايت پايه‌هاي اقتصادي عمدة اصفهان (و كلاً ايران صفوي) را در انحصار دستگاه حكومتى و شاه عباس درآورند (ص .(119
براي رقابت با ميدان كهنه كه مركزيت آن اساساً مديون مسجد جامع اصفهان بود و قدمت آن حداقل به زمان سلجوقيان مى‌رسيد، احداث مسجدي عظيم براي جلب جماعت به ميدان نقش جهان ضروري مى‌نمود و با ساختن مسجد جامعى در جبهة جنوبى ميدان طبعاً عبور و مرور مردم ازدياد مى‌يافت.
در آغاز برنامه‌ريزي بناي مسجد، محوطة موردنياز، چنانكه در مآخذ مشهود است، خانه‌هاي مسكونى بوده (نك: منجم، 411-412؛ قس: شاردن، 68؛ اسكندربيك، 2/831)، و تلاش براي خريد زمينهاي اين بخش از شهر طبق موازين شرعى، نشانه‌اي از كوشش براي ايجاد جامعى نو در كنار ميدان جديد شهر است. به گزارش منجم در روز جمعه 15 صفر 1020 شاه عباس براي آنكه به هنگام آغاز ساختمان مسجد وسايل كار آماده باشد، 2 هزار تومان براي تهية مصالح بنا و دستمزد استادكاران از بنا و سنگ تراش و سنگ‌بر پرداخت (ص 411)، اما مشكل خريد خانة پيرزنى كه در ميان زمين مسجد واقع شده بود و وي در امتناع از فروختن آن مجدّ بود، كار آغاز بنا را به تأخير
انداخت. استاد بديع الزمان تونى كه به‌خدمت اشرف به امر معماري مشغول بود، حقيقت طرح مسجد و خانة پيرزن را به عرض رسانيد و شاه عباس او را مأمور جلب رضاي پيرزن كرد و وي نيز از عهدة اين كار برآمد (همو، 412). مك‌چزنى برپاية همين گزارش گمان دارد كه طرح (پلان) مسجد به دست بديع‌الزمان تهيه شده است و اگر نام او را در مآخذ دورة شاه عباس يا در كتيبه‌هاي مسجد نمى‌يابيم، شايد به سبب از دست رفتن موقعيت مطلوب او در تشكيلات اداري شاه عباس
پس از اتمام بناي مسجد بوده است (ص .(123 پايه‌ريزي مسجد سرانجام در 23 صفر 1020 آغاز گرديد و برحسب اتفاق مقارن با شروع بنا، معدن سنگ مرمري در حوالى اصفهان (اردستان) كشف شد (نك: شاردن، 69) كه از سنگهاي مرغوب آن براي ساختمان مسجد بهره گرفتند (اسكندربيك، همانجا).
در كتيبه‌اي به خط محمدرضا امامى واقع در ذيل كتيبة اصلى سر در مسجد، نام محب على بيك لله به عنوان سركار بيوتات سلطنتى و مشرِف‌ِ بنا، و استاد على‌اكبر اصفهانى به عنوان معمار و
مهندس گنجانده شده است (هنرفر، 429-430).
از سوي شاه عباس محب على بيك به عنوان متولى اوقاف مسجد تعيين شد و او نيز 14 فقره ملك به موقوفات مسجد هبه كرد (سپنتا، 50 - 55). نوشته‌اند كه وقف‌نامة مسجد امام كه در آن درآمد 48 ملك واقع در شهر اصفهان و حوالى آن وقف نگهداري و مخارج مسجد شده بود، در كتيبه‌اي سنگى در مسجد منقور بود كه اكنون از آن اثري باقى نيست. رونوشت خلاصه‌اي از اين وقف‌نامه توسط شيخ بهاءالدين عاملى تهيه شده بوده كه جزئيات و شرايط موقوفات مسجد در آن به ثبت رسيده بوده است (همو، 49-56).
مرمت و نگاهداري: در پى زلزلة 23 ربيع‌الا¸خر 1260ق/12 مة 1844م (امبرسز، 188)، مناره‌هاي ايوان جنوبى از بدنه جدا شد و در خود ايوان نيز شكافهاي عميق پديد آمد. سبب اين ويرانيها در حقيقت زلزله نبود، بلكه علت واقعى آن ضعف زيرسازي و فشار مناره‌ها و طاق ايوان و در نتيجه نشست بنا، ناشى از شتاب در كار ساختمان مسجد بود و زلزله آن را آشكار ساخت. در 1261ق به فرمان محمدشاه قاجار بدون آنكه هيچ‌گونه تعمير اساسى صورت گيرد، تنها كاشيهاي فرو ريخته را تعويض، و كتيبه‌اي حاكى از تعمير مسجد به نام او بر پيشانى ايوان نصب كردند (نك: گدار، .(II(1)/115 در بهار 1310ش/1932م، كاشيهاي نصب شده در 1261ق فرو ريخت و شكافهاي پوشانده شده با گستردگى بيشتر نمودار شد و بنا در خطر فروپاشى قرار گرفت (همانجا). كار مرمت ايوان و مهار كردن مناره‌ها با كلافهاي آهنى و متصل ساختن آنها به‌يكديگر در 1316ش
به‌دست استادحسين معارفى، معمار ابنية تاريخى اصفهان، انجام پذيرفت (مصطفوي، 3/408). در سالهاي بعد نيز مرمتهاي اساسى در ديگر بخشهاي مسجد از جمله در ايوانهاي شرقى و غربى، سر در و جلوخان و هشتى ورودي، مدرسه‌ها و... صورت گرفت (نيكزاد، 108-111؛ ورجاوند، 6 -9؛ مشكوتى، 49-50).
Paris , 1976 ; Wilber, D., X Aspects of the Safavid Ensemble at Isfahan n , Iranian Studies, Harvard, 1974, vol. VII(1).
.
مسجد: مسجد امام اصفهان داراي هیجده هزار کاشی است و کف آن با سنگ مرمر بسیار زیبایی به رنگ قرمز مواج که از یزد آورده بودند مفروش شده است.
خبرگزاری شبستان: کنتس مادفون روزن یکی از جهانگردانی است که در روزگار قاجار به ایران آمد. یادداشت های سفرش را با نام سفری به دور ایران تدوین کرده است. درباره مساجد ايران هم چند نکته بیان کرده است.
مسجد امام (شاه) اصفهان در سفرنامه سفری به دور ایران کنتس مادفون روزن این گونه معرفی شده است: در مسجد شاه اصفهان هیجده هزار کاشی به کار رفته بود. کف مسجد با سنگ مرمر بسیار زیبایی به رنگ قرمز مواج که از یزد آورده بودند مفروش شده بود.
راهنمای ما گفت: در یک آلاچیق در پشت مسجد، دو اثر مقدس باستانی نگهداری می شود كه یکی از آنها قرآنی است که یک هزار سال پیش نوشته شده است.
منبع: مسجد در سفرنامه ها، به کوشش دبیرخانه ستاد عالی هماهنگی و نظارت بر کانون های فرهنگی و هنری مساجد، سفری به دور ایران، اثر کنتس مادفون روزن، ترجمه علی محمد عبادی.
مسجد امام (مسجد جامع عباسي) اصفهان توسط سازمان ميراث فرهنگي ، صنايع دستي و گردشگري و انجمنهاي مردم نهاد غبارروبي مي‌شود.
"منصور زيرك" سرپرست ميدان نقش جهان اصفهان گفت: برنامه غبارروبي مسجد امام اصفهان به مدت سه روز و از روز سه‌شنبه اول آبان ماه آغاز مي‌شود.
به‌گزارش روابط عمومي سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري استان اصفهان، زيرك تصريح كرد:كار غبارروبي مسجد توسط ۳۰نفر از انجمنهاي مردم نهاد و با همكاري سرپرستي ميدان نقش جهان صورت مي‌گيرد.
وي همچنين از غبارروبي مسجد"شيخ لطف‌الله " پس از اتمام غبار روبي مسجد امام خبر داد.
زيرك اظهار داشت: علاقه‌مندان به شركت در غبارروبي اماكن مقدس و تاريخي مي توانند با
"مسجد امام اصفهان " درمجموعه ميدان نقش جهان اصفهان به منظور برگزاري نماز جمعه ساخته شده است.
اين مسجد داراي دو مدرسه علوم مذهبي است و به عنوان بزرگترين اثر تاريخي دوران صفويه با وسعت ۱۶هزار مترمربع، تنها مسجد تاريخي ايران با سه گنبد دوپوش در جهت قبله و جهات باختري و خاوري مي‌باشد.
گستره اي از معماري اصيل اسلامي در پوششي از لعاب فيروزه اي فام
معروف به: مسجد مهديه، مسجد المهدی، مسجد جامع عباسي، مسجد سلطاني جديد، مسجد شاه
