مقاله در مورد گفتمانهاى ماندگارو عوامل جاودانگى غدیر

بخشی از مقاله

گفتمانهاى ماندگارو عوامل جاودانگى غدير

بسم الله الرحمن الرحیم
مقدمه
حمد و ستایش مختص ذات یگانه خداوند که پروردگار همه ماسوی است ودرود وتحیات اوبرسیدوسرومامحمد(ص)و علی (ع)و به برادران او وعترت برگزیده و یاران پرهیزگارش وبرهمه اهل ایمان واززبان پیامبر بزرگوار (ص):
"سرآغاز طومار و برنامه هرفرد باایمان ،دوستی علی بن ابیطالب (ع)است ."
چقدر باید مسلمانان ،بلکه همه انسانها از پروردگار خود تشکر کنند که اینچنین درهای رحمت بیکران خویش را به سوی مردم گشوده است و انوارقدسیه چهارده معصوم پاک علیهم السلام راازآن عالم نورانی به صورت بشر در آورده و به عنوان نمایندگان خود معرفی کرده است و با این

نعمت بزرگ منتی عظیم بر همه بشر گذارده است . خدا را سپاس که به ما اجازه نداد خودمان صاحب اختیاری تعیین کنیم تا دچار هزاران اشتباه بشویم و در انتخاب خود ه انسانهای عادی را به عنوان مولای ما تعیین نکرده ،بلکه کسانی را منصوب فرموده که بهترین های تمام عالم اند. چنان که خود حضرت در متن خطبه می فرماید :
"پیامبرتان بهترین پیامبران و وصی شما بهترین جانشین و فرزندان او بهترین جانشینان اند.

داستان بزرگ و مهم غدیر خم داستان دعوت خدایی است . داستان ولایت کبری است . داستان آرامتن و کامل ساختن دین و تمام نمودن نعمت و خشنودی پروردگار است . در نظر هیچ خردمندی تردید پذیر نیست که شرف و برتری هر چیزی بسته به فایده و نتیجه آن چیز است . خدای متعال نسبت به نشر و اشتهارکامل این واقعه مهمه عنایت بسیار فرمده که این حدیث پیوسته زبان زد

هگان باشد و راویان در هر عصر و زمان این داستان را دهان به دهان بگویند و این موضوع برهان پابرجایی باشد برای طرفداران و حامیان این پیشوای عالیمقام صلوات الله علیه و به همین جهت امر به تبلیغ این سمت و مقام برای امیرالمومنین علی (ع) مقرون با تاکید تسریع فرمود ،تادر چنین موقع حساس که پیغمبر عالیقدر از حج بازگشت فرموده و در هنگامی که گروه عظیمی از طبقات مختلف

ه و طوایف عدیده از مسلمین به مناسبت آموختن و انجام حج بیت الله مجتمع گشته اند ،پیغمبر گرامیش را مامور ابلاغ امرولایت علی (ع) فرمود و آن حضرت نیز قیام فوری با اجراء این امر نمود :علی مي خواسته که تمام خلق به سوی حق روند و تمام بشر به اصول فضلیت و شرف بپیوندند علی مي خواسته که نور عدل زوایای جهان پرتو افکند و هر کسی از حق خود بهره مند گردد .
علی می خواسته که چهره حقیقی دین خدا همیشه نمایان و حکم الله بدون استثنا ءدر میان بشر اجراءگردد واصول برادری و ساعت و مودت وهمدستی در مجتمع بشری به کاررود . آری چنین شخصیت بی مانندی باید پیشوای خلق باشد و مولای همه شناخته شود . ولی امر برخلق یعنی عهده دار تصرف در جمیع شئون فرد و اجتماع و اولی و برتر برهمه خلق از خود آنها بر نفوس و اموال آنها ،این است که تحلیل کلمه ولایت است اولا"وبالذات مخصوص ذات یکتای خداوند است که آفریننده و محیط به جمیع شئون مخلوق است و بتصریح قرآن کریم همین اولویت برتری به پیغمبر

عظیم الشان اعطاءشده و سپس به آنها عالیترین مرتبه ایمان را دارابوده اند که جزعلی ویازده تن فرزندان گرامی و معصوم آن جناب احدی دارای این صلاحیت نبوده و پیغمبر عالیقدر با تصریح به نام و سایر مشخصات آنان را معرفی فرموده است .
پیامبر (ص) می فرماید :" هر کس خوشنود وشادمان باشد به اینکه زندگانی و مرگ او هم آهنگ و همانند زندگی و مرگ من باشد و جایگاه او در بهشت آراسته و جاودانی باشد که نهان آن را پروردگار من به دست قدرت خود نشانده ،باید پیروی کند و دوست بدارد علی (ع) را پس از من پیروی کند و دوست بدارد پیروودوست اورا و به پیشوایان بعد از من اقتدا نماید چه آنان عترت من اند و از سرشت من آفریده شده اند و از سرچشمه درک و دانش نصیب کافی گرفته اند وای بر آن

گروه که فضیلت و برتری آنها را دروغ پنداشته و رشته پیوسته مرا با آنهابگسلند !خدای 000 شفاعت مرا به آنان نرساند . "
روز عید غدیردر واقع عید آل محمد علیهم السلام و روز جشن اهل بیت است و به همین جهت تاکید خاصی از سوی ائمه علیهم السلام بر جشن گرفتن و اظهار سرور و شادی در این روزوارد شده است .

بدون شک عید گرفتن غدیر به معنای زنده نگه داشتن آن روز تاریخی در دلهای شیعیان و احیای محتوای آن در مقابل دشمنان است و به عنوان علامتی بزرگ بر صفحه تاریخ تشیع نقش بسته و نشان دائمی ولایت است .
زنده نگه داشتن یاد غدیر موثرترین عامل در احیای محتوای آن است . مسجد غدیر در بیابان غدیر به عنوان جایگاهی متبرک ،زیارتگاه مسلمین بوده است . زیارت امیرالمومنین (ع) در غدیر نیز تجدید خاطره ای از غدیر و دست بیعتی مجدد با صاحب غدیر است .آرزوی هر شیعه است که ای کاش زمان به عقب برمی گشت ودر غدیر حاضر بود و با مولایش دست بیعت می داد و به آن حضرت تبریک می گفت
امام صادق و امام رضا علیهما السلام سفارش اکید فرموده اند که تا حد امکان در روز غدیر کنار قبر امیرالمومنین علیه السلام حاضر باشیم .
همانا کتاب خدا (قرآن ) و عترت طاهره اواز یکدیگر جدا شدنی نیستند یعنی هر که پیرو قرآن و طالب درک حقایق آن و خواهان فوزو رستکاری ابدی است باید از عترت پیغمبر خود پیروی کند واز دریای بیکران علوم آنان بهره مند گردد. پیغمبر اسلام در موارد عدیده به این نکته تصریح و سر حلقه عترت ونخبه اهل بیت خود را معرفی فرمود به طوریکه بر احدی پوشیده نماند که کلید این مخ

زن در دست علی بن ابیطالب (ع) است . علی باب مدینه علم است .علی است که در تمام مواقع و مراحل با پیغمبر عالی مقام همنفس و همراه بوده و تنها اوست که به سبب اتصال صوری و معنوی و ارتباط نهان و آشکار با آن حضرت به تمام حقایق مندرجه در کتاب خدا واقف و دانا گشته ،علی است که موارد تنزیل آیات را بلا واسطه از گیرنده وحی الهی دریافت ورموز کتاب و موارد تادیل آیات آن را آموخته و به موجب تصریح پیغمبر این امتیاز در اثر احراز کمال مرتبه انسانیت و در بردا

شتن سمت ،عصمت و ولایت مخصوص گشته است .
عرضه ولایت اهل بیت علیهم السلام برهمه مخلوقات
همانطور که درروز غدیر "ولایت " بر انسانها عرضه شد ،در عالم خلقت بر سایر مخلوقات نیز عرضه شد. امام رضا(ع) در حدیثی به وقوع این امر در روزغدیر اشاره می فرماید.

- عرضه ولایت بر اهل آسمانها و سبقت اهل آسمان هفتم در قبول آن و تزیین آن به عرش الهی .
- قبول اهل آسمان چهارم ولایت را پس از اهل آسمان هفتم و تزیین آن به بیت المعمور .
- قبول اهل آسمان دنیا ولایت را پس از اهل آسمان چهارم و تزیین آن به ستارگان. عرضه ولایت بر بقعه های زمین ،و سبقت مکه در قبول آن و زینت آن به کعبه .
- قبول مدینه ولایت را بعد از مکه و زینت آن به پیامبر (ص).
- قبول کوفه ولایت را بعد از مدینه و زینت آن به امیرالمومنین (ع).
- عرضه ولایت بر کوهها و قبول سه کوه پیش از سایرین :عقیق ، فیروزه ،یاقوت .و به همین دلیل بر سایر جواهرات فضیلت دارند .
- قبول معادن طلا و نقره ولایت را بعد از عقیق و فیروزه و یاقوت .
- عرضه ولایت بر آبها ،آنکه قبول کرد گوارا و آنکه قول نکرد تلخ وشور شد.
- عرضه ولایت برنباتات ،هر کدام قبول کرد شیرین و خوش طعم و هر کدام قبول نکرد
تلخ شد.
-عرضه ولایت بر پرندگان ،هر کدام قبول کرد با صدای زیبا و فصیح می خواند و هر کدام قیول نکرد الکن شد .
اهمیت عید غدیر درلسان پیامبر و امان علیهم السلام
ذیلا" احادیثی که در فضیلت عید غدیر و اهمیت خاص آن در مقایسه با سایر اعیاد از لسان معصومین علیهم السلام وارد شده ذکر می شود .
پیامبر (ص):
- روز غدیر خم افضل و بالاترین عیدهای امت من است و پیامبر (ص) به امیر المومنین وصیت فرمود که این را عید بگیرد .
امیر المومنین (ع):
- این روز روز عظیم الشانی است .

امام صادق (ع):
- خداوند هیچ پیامبری را نفرستاده مگر آنکه این روز را عید گرفته و حرمت آن را نگ

ه داشته است .
- عید غدیر "عید الله اکبر "است ،یعنی عید بزرگ خداوند است .
- روز غدیر خم روزی است که خداوند آن را برای شیعیان و محبان ما عید قرار داده است .
- روز قیامت چهارروز را مانند عروس به پیشگاه الهی می برند .عید فط ،عید قربان ،روز جمعه ،عید غدیر "روز غدیر خم "در مقابل عید قربان و فطر مانند ماه بین ستارگان است .
امام رضا (ع):
-این روز ،روز عید اهل بیت محمد علیهم السلام است .

در روز عید غدیری ،حضرت عده ای از خواص اصحاب خودرا برای افطار دعوت فرمود و به منازل آنان هدایا و عیدی فرستاد،و درباره فضائل این روز سخنانی فرمود.
امام هادی (ع ):
روز غدیر روز عید است ،و افضل اعیاد نزد اهل بیت و محبان ایشان به شمار می آید .

تقارن وقایعی با روز غدیر
در آن روز از ایام سال که مقارن با روز غدیر بوده است وقایع بسیار مهمی در عالم خلقت
ودر تکوین جهان رخ داده ،همانطور که انبیاء نیز برنامه های مهم خود را در این روز انجام داده اند . این به خاطر ارزشی است که صاحب این روز یعنی امیرالمومنین (ع) به آن داده است و حاکی از آن است که واقعه ای مهمتر از آن در تاریخ عالم نبوده است که باعث شده سایر وقایع با آن مقارن گردد و از مبارکی این روز طلب برکت و یمن شود.
روزهای حساس از تاریخ انبیاء(ع)
1- روز قبولی توبه حضرت آدم (ع).
2- روز حضرت شیث ، فرزند و وصی حضرت آدم علیهما السلام .
3- روز نجات حضرت ابراهیم (ع) از آتش . 0
4- روز نصب حضرت موسی (ع) حضرت هارون (ع)را .
5- روز حضرت ادریس (ع).
6- روز حضرت یوشع بن نون وصی حضرت موسی (ع).
7- روز نصب حضرت عیسی (ع) وصی خود شمعون را .

یک تقارن جا لب
از لطایف مقدرات الهی این است که در روز 18 ذی الحجه عثمان کشته شد و مردم پس از 23 سال غضب خلافت با امیرالمومنین (ع) بیعت کردند و خلافت ظاهری آن حضرت بار

دیگر مقارن با روز غدیر شد .
جهات اهمیت خطبه غدیر
در تاریخ بعثت پیامبر (ص) فقط یک حکم است که با مقدمات معضل ودر مکانی خاص ودر اجتماعی عظیم به صورت خطا به ای طولانی بیان شده است . سایر احکام الهی در مسجد پیامبر (ص) و یا خانه آن حضرت برای عده ای بیان می شد و بعد خبر آن به همه می رسید . همین مسئله کافی است که هر شنونده ای تمایز این حکم اسلام را با سایر احکام الهی و اهمیت آن را نسبت به همه آنها تشخیص دهد . چنان که امام محمد باقر (ع)فرمود :"لم ینادبشی ءمثل مانودی بالولایه یوم الغدیر "هیچ حکمی مثل ولایت در روز غدیر اعلام نشده است .

ذیلا" به طور فهرستوار به جهات اهمیت خطبه غدیر اشاره می شود :
- شرایط جغرافیایی غدیر که قبل از تقاطع جاده ها در جحفه و پیش از تفرق قبایل بوده است .همچنین توقف سه روزه در بیابانی داغ و شرایط زمانی حجه الوداع که پس از ایام حج و عظیم ترین اجتماع مسلمانان تا آن روز بود .
- مقام مخاطب خطبه ،و نیز حالت خاص مخاطبین یعنی حاجیان آن هم پس از اتمام حج و به هنگام بازگشت و نیز اعلام نزدیکی وفات پیامبر (ص) برای مخاطبین ،چه آنکه حضرت 70 روز پس از این سخنرانی از دنیا رحلت نمودند .
- خطاب خداوند که :"ای پیامبر ابلاغ کن آنچه از طرف خداوند به تو نازل شده و اگر ابلاغ نکنی رسالت خودرا نرسانده ای "که در هیچ یک از فرامین الهی چنین مطلبی گفته نشد .
- بیم پیامبر (ص) و دستور قاطع الهی بر لزوم اجرای حکم ولایت و امامت برای آینده مسلمین ،از خصوصیات ابلاغ این حکم الهی است که در هیچ حکمی چنین نگرانی از پیامبر (ص) دیده نشده است .
- ضمانت الهی بر حفظ پیامبر (ص) از شر دشمنان در خصوص این ابلاغ و رسالت که در هیچ یک از احکام الهی چنین ضمانتی نبود.
- اقرار گرفتن حضرت از مردم در غدیر .
- شرایطی که برای بیان یک دستور الهی بر پاشد و آن اجتماع بزرگ و شیوه خاص بیان که فقط در این ماجرا بوده است . به خصوص وداع پیامبر (ص) با مردم در حاکی که اسلام از نظر دشمنان خارجی نفوذ ناپذیر شده بود.

- مسئله امامت فقط به صورت یک خبر و پیام و خطابه ابلاغ نشد ،بلکه به عنوان حکم و فرمان الهی و بیعت عموم مسلمانان و تعهد آنان اجراشد .
- مفاهیم بلند و حساسی که در مقام تبیین ولایت در متن خطبه آمده است .
- مراسم خاصی که قبل و بعد از خطبه واقع شد که بیعت و عمامه "سحاب "تهنیت از نمونه های آن است و دلالت بر اهمیت ویژه این ماجرا می نماید .
- خطاب خداوند که "امروز دین شمارا کامل کردم و نعمت خود را به شما تمام نمودم "که تا آن روز مشابه آن را هم در هیچ موردی نفرموده بود .
-توجه خاص ائمه علیهم السلام به سخنان پیامبر (ص) در غدیر و به خصوص کلام امبرالمومنین و حضرت زهرا علیهما السلام که فرمودند:" روز غدیر خم برای کسی عذری باقی نگذاشت " و نیز اهتمام علما به تفصیل مباحث مربوط به غدیر به تبعیت از ائمه هدی علیهم السلام به عنوان ریشه اصیل ولایت و امامت .
سند و شیوه نقل این حدیث از نظر حدیثی ،تاریخی ،کلامی و ادبی ،و همچنین فراگیری و ر

اهیابی آن به قلوب مردم ، در میان روایات ولایت بی مانند است . محققان ،تواتر این حدیث را به اثبات رسانده و همه مسلمانان با هر فرقه و مسلکی که دارند به درستی این حدیث اعتراف کرده اند .
- مقصد والای حضرت در خطبه غدیر
1- نتیجه گیری از زحمات 23 ساله با تعیین جانشینی که ادامه دهنده این راه باشد.
2- حفظ دائمی اسلام از کفار و منافقین با تعیین جانشینانی که از عهده این مهم بر آیند.
3- اقدام رسمی برای تعیین خلیفه که از نظر قوانین ملل در همیشه تاریخ سندیت دارد.
4- بیان یک دور جامع از برنامه 23 ساله و گذشته و حال مسلمین .
5- ترسیم خط مشی آینده مسلمین تا آخر دنیا .
6- اتمام حجت بر مردم که از مقاصد اصلی در ارسال پیامبران است .

- نتیجه عملی این اقدام پیامبر (ص)
که کثرت عارفین و معترفین به حق اهل بیت علیهم السلام است و عدد میلیاردی شیعیان در طول تاریخ به خصوص در جهان امروز بهترین شاهد اهمیت آن است .

معجزه غدیر ، امضای الهی
واقعه عجیبی که به عنوان یک معجزه ،امضای الهی را برخطوط پایانی واقعه غدیر ثبت کرد ماجرای "حارث فهری " بود ،در آخرین ساعات از روز سوم ،اوبا دوازده نفر از اصحابش نزد پیامبر (ص) آمد و گفت :
ای محمد !سه سئوال از تو دارو : آیا شهادت به یگانگی خداوند و پیامبری خود را از جانب پروردگارت آورده ای یا از پیش خود گفتی ؟ آیا نماز وزکات وجع و جهاد رااز جانب پروردگار آورده ای

یا از پیش خود گفتی ؟ آیا اینکه درباره علی بن ابیطالب گفتی :"من کنت مولاه فعلی مولاه 000 "،از جانب پروردگار بود یا از پیش خودگفتی ؟
حضرت در جواب هر سه سئوال فرمودند :
"خداوند به من وحی کرده است و واسطه بین من و خدا جبرئیل است و من اعلان کننده پیام خدا هستم و بدون اجازه پروردگارم خبری را اعلان نمی کنم ."
حارث گفت :
خدایا، اگر آنچه محمد می گوید حق و از جانب توست سنگی از آسمان برماببار یا عذاب دردناکی برما بفرست .سخن حارث تمام شد و به راه افتاد خداوند سنگی از آسمان براو فرستاد که از مغزش وارد شد و از دبرش خارج گردیر و همانا اورا هلاک کرد . پیامبر (ص) به اصحابشان

فرمودند :آیا دیدید و شنیدید ؟گفتند :آری . با این معجزه بر همگان مسلم شد که غدیر از منبع وحی سرچشمه گرفته و یک فرمان الهی است .
عصاره خطبه غدیر :"من کنت مولاه فعلی مولاه "
چکیده و آئینه تمام نمای غدیر جمله "من کنت مولاه فعلی مولاه " است که در یک مقطع حساس از خطبه و درحالی که پیامبر (ص) بازوان امیرالمومنین (ع) را گرفته اورا بلند کرده و به مردم معرفی می کردند بیان شده است .
اگر این جمله را خوب بشکافیم در خواهیم یافت که جمله ای کوتاه ولی پرمعنی است و مبتنی بر چندین پایه عقیدتی است که اگر کسی آنها را قبول نداشته باشد نمی تواند این جمله را بپذیرد . پایه ها و ریشه هایی که در متن همین خطبه به آنها تصریح شده و با استناد به آنها به شرح و بیان جمله مذکور می پردازیم .
توضیح کلمه های جمله :" من کنت مولاه 000 "
جمله فوق از پنج کلمه تشکیل شده است :
"من ،یعنی "هرکس " .وبه این کلمه شامل تمام مسلمانان یعنی آنان که پیامبر (ص) را قبول دارند می شود "کنت "یعنی "من بوده ام " .استفاده از فعل ماضی به معنای آن است که این منصب برای پیامبر (ص) پایه نبوت عامه و خاتمیت اوست وخطاب سخن با کسانی است که حضرتش را تاکنون به چنین منصبی قبول داشته اند .
"مولاه "یعنی "مولی و صاحب اختیار او000 "این کلمه محور اصلی جمله است و خود حضرت در همین خطبه و در مواردی دیگر معنای این کلمه را بیان فرموده اند . "مولی "یعنی کسی که اختیار مردم به دست اواست و نسبت به آنان از خودشان بیشتر اختیار دارد و هر دستوری به آنان دهد باید بدون چون و چرا اجرا کنند و کوتاهی در آن اگر به عنوان اعتراض و شک در حقانیت اوباشد مساوی با کفر و انکار نبوت است .
"فعلی "یعنی "پس علی 000 " تعیین علی بن ابیطالب (ع) برای منصب و مقامی که در کلمه بعدی ذکر میشود .

مشت محکمی به دهان فتنه گران و دسیسه کاران است تا فکر تشکیک در شخص امام و یا احتمال تعدد آن را از مخیله خود بیرون کنند. از طرف دیگر با معرفی این "علی علیه السلام " یازده امام دیگر را هم که بعد از او دارای مقام و منصب او خواهند بود مشخص می کند به طوری که راه تحریف و تشکیک بسته می شود .
"مولاه "یعنی "مولی و صاحب اختیار اوست "همان منصبی که در کلمه سوم این جمله برای شخص خاتم انبیاء(ص) ذکر شد عینا" برای علی بن ابیطالب (ع) و یازده امام معین از فرزندان او از جانب خداوند اعطاءشده است . آنان صاحب اختیار مردم اند وهر چه بگویند باید بدون چون وچرا قبول کرد و هرگونه اعتراض و شک و تردید درباره آنان مساوی با کفر است .

معنای دقیق جمله "من کنت مولاه 000 "
پس از تبیین کلمات این جمله ،صورت ترکیبی آن را با توضیح ترجمه می کنیم :
هر مسلمانی که پیامبر (ص) را به عنوان صاحب اختیار خود قبول دارد و در مورد فرمایشات و اوامر وافعال او اجازه هیچ گونه شک و شبهه و اعتراض به خود نمی دهد ،باید نسبت به علی بن ابیطالب (ع) نیز همین اعتقاد را داشته باشد و سخنان و افعال او وآنچه از او می بیند و می شنود را حق بداند و از آنجا که هیچگونه جای اعتراض و تشکیک درباره ی اووجود ندارد ،لذا هرکس به هر عنوان با او مخالفت کند و یا رودرروی او بایستد باطل و مساوی با کفر است .
اتمام حجت
- خداوند عزوجل مابر مقصرین و معاندین و مخالفین و خائنین و گنهکاران و ظالمین و غاصبین از همه عالمیان ،حجت قرار داده است .