بخشی از مقاله
روانشناسی و ورزش
مقدمه :
امروز شاهد رشد و تحول در جهان ورزش هستیم از جمله جا به جا شدن رکوردها در رشته های مختلف این امر است و با گسترش حرفه ای گری در ورزش برنامه ریزان و دست اندرکاران دنیای ورزش به دنبال آن هست های علمی و عملی بهره گیرند. سالهای زیادی است که ورزش از حالت سنتی خود خارج شده است و اگر مللی در آن عقب بماند در جهان ورزش حرفی برای گفتن نخواهد داشت بدیهی است که تمامی اعمال بشری از دو جنبه فیزیکی بررسی می باشد و با عنایت به نقشی که جنبه های روانی در اعمال و رفتار بشر دارند توجه به رشته روانشناسی خاصی برخوردار است.
روانشناسی ورزش جدیدترین اطلاعات روانشناسی مطرح روز ورزش را در اختیار علاقمندان قرار می دهد.
تئوریها و پژوهشهای جدید اساساً در حوزه های شخصیت نگرشهای نسبت به ورزش پرخاشگری در ورزش اضطراب و استرس نفوذهای اجتماعی انگیزش و کسب مهارت می باشد همچنین نمونه های متنوعی از رشته های ورزش از جمله فوتبال وزنه برداری و .... را شامل می شود.
به دلیل وجود شیوه های مختلف در جهت به کارگیری روانشناسی در حوزه ورزش و وجود فعالیتهای متنوع در فرهنگهای مختلف تحت عنوان فعالیت های ورزش لازم است تا تعریف کام
لاً گسترده ای از روانشناسی ورزش را از انجمن روانشناسی ورزش اروپا (FEPSAC) با کمی اختصار ارائه دهیم. روانشناسی ورزش به بررسی فرایندهای بنیادین روانشناسی و تاثیرات آن بر ورزش می پردازد.
تعریف ورزش :
شامل کلیه فعالیتهای جسمانی است که به منظور رقابت، تفریح، تربیت و سلامتی انجام می پذیرد.
روانشناسی ورزشی :
ضرورت روانشناسی ورزشی :
آیا می دانید علت اینکه وزنه برداری در رده تیم ملی اعزامی به المپیک وقتی روی صحنه می رود فراموش می کند به دستان خود گچ بزند چیست؟
آیا می دانید علت اینکه تکواندو کاری در رده تیم ملی اعزامی به المپیک وقتی روی تشک مسابقه می رود فراموش می کند کلاه مخصوص خود را بر سر گذارد چیست؟
آیا می دانید علت اینکه دوچرخه سواری در رده تیم ملی اعزامی به مسابقات آسیایی وقتی در ابتدا خط استارت قرار می گیرد چنان پاهایش می لرزد که نمی تواند روی پنجه رکاب دوچرخه نیرو وارد کند و از مسابقه باز می ماند چیست؟
مسلماً پاسخ شما شامل توضیح مسائل فنی این رشته های ورزشی نیست و بر روی کلمه اضطراب متفق القول هستید.
اضطراب یکی از مهمترین مسئله هایی است که انسان با آن دست به گریبان است. به خصوص زمانی که پای رقابت در میان باشد. در اکثر کتابها و مقالات بیشتر به مسائل تخصصی رشته های ورزشی توجه شده است.
اما آیا می دانید طبق تحقیقات به عمل آمده بسیاری از عدم موفقیت های ورزشی ریشه در علل روانی دارد.
از آن رو تصمیم گرفتیم تا با طرح سلسله مقالات روانشناسی و آموزشی اضطراب، نقش کوچکی در موقعیت های آتی ورزشکاران شطرنج باز ایران عزیزمان داشته باشیم.
روان شناسی ورزش چیست؟
روانشناسی در ورزش، محدده ای از موضوعات شامل «انگیزه پایداری و موفقیت، ملاحظات روانش شناختی در صدمات ورزشی و توان بخشی، روش های مشاوره با ورزشکاران، ارزیابی استعدادها، پیگیری تمرینات، خودباوری برای موفقیت، مهارت ورزشی، ورزش جوانان و روش های بالا بردت کارایی و خودتنظیمی» را دربر می گیرد.
هر چند غالباً برداشت عمومی چنین است که روانشناسی ورزش تنها مربوط به ورزشکاران حرفه ای است اما این حوزه تخصصی دربر گیرنده محدوده وسیعی از موضوعات علمی، کلینیکی و کاربردی مربوط به ورزش و تمرینات است. دو زمینه اصلی در روان شناسی ورزش وجود دارد : یکی کاربرد روانشناسی در بالا بردن انگیزه و کارآیی و دیگری تاثیر ورزش در بهبود سلامت روانی و عمومی.
آمادگی روانی چیست؟
همه ما با مراجعه به حافظه خود می توانیم لحظاتی را در مسابقات ورزشی به خاطر آوریم که تیم با ورزشکاری با وجود آمادگی کامل جسمانی وقتی، به دلیل شرایط نامناسب روانی از ارائه بهترین عملرکد خود ناتوان مانده است.
ضعف آمادگی روانی در ورزشکاری که آمادگی جسمانی مطلوب دارد، به مثابه اتومبیل آماده و پرسرعتی است که راننده ای ناشی و ناآماده در آن نشسته باشد.
هرقدر هم که جسم آماده و ورزیده باشد، اگر ذهنی که آن را هدایت می کند فاقد ورزیدگی و آمادگی باشد جسم به درستی هدایت نخواهد شد.
احتمالاً در 30 سال پیش، واژه آمادگی جسمانی برای مربیان و ورزشکاران قدری نامفهوم بوده است، اما امروزه در پاسخ به مفهوم آمادگی جسمانی، بی درنگ عوامل متشکله آمادگی جسمانی مانند : قدرت، استقامت و ... به ذهن خطور می کند. همانطور که آمادگی جسمانی مستلزم صرف زمان کافی برای تمرین و تقویت عوامل آن است، آمادگی روانی نیز از عواملی همچون مهارت در توجه، مهارت در کنترل اضطراب و استرس، حفظ انگیزش، حفظ و افزایش اعتماد به نفس و ... تشکیل می شود. رسیدن به آمادگی روانی نیز به مرور و با صرف زمان و امکان پذیر می شود و مستلزم این است که مدیران و مربیان آگاه چنین فرصتی را برای ورزشکاران فراهم آورند.
ضرورت آمادگی روانی :
بستکتبالیستی که در تمرین همه پرتاب های پنالتی را تبدیل به گل می کند، چه می شود که در مسابقه از به ثمر رساندن یک پنالتی ناتوان می ماند؟ آیا وضعیت او با تمرین جسمانی و مهارتی بیشتر، بهتر خواهد شد؟ بعید به نظر می رسد، زیرا او مهارت لازم را دارد و این را در تمرین نشان می دهدف ممکن است مشکل او ناتوانی در حفظ توجه و کنترل اضطراب ناشی از هیجان مسابقه باشد. این مسئله با هدایت وی به سمت تمرینات توجه و تمرکز و یا مهارت کنترل اضطراب قابل حل است وگرنه انجام تمرینات جسمانی بیشتر، مشکل او را حل نخواهد کرد.
امروزه، قهرمانان سطوح عالی و المپیک بخشی از زمان تمرینات خود را صرف تمرینات آمادگی روان
ی می کنند. در بسیاری از رشته های ورزشی، تا 10 نفر اول مسابقات جهانی، به لحاظ فنی و جسمانی در یک سطح اند و آنچه نفرات برتر را متمایز می سازد، آمادگی روانی آنهاست (تفاوتی که ایجاد تفاوت می کند). در دنیای امروز رقابت دیگر فقط بر سر تکنیک برتر نیست، ورزشکاری پیروز است که از آمادگی روانی بالاتری برخوردار باشد.
روانشناس ورزش چه کاری انجام می دهد ؟
روان شناس ورزش، روانشناسی است که در حوزه های زیر تخصص دارد :
- بهبود کارآیی از طریق به کارگیری مهارت های روان شناسی
- موضوعات مربوط به سلامت روانی ورزشکاران
- همکاری با سازمان ها و نهادهای متولی ورزش
- عوامل رشدی و اجتماعی موثر بر مشارکت ورزشی
با وجودی که روان شناسی ورزش یکی از رشته های روان شناسی محسوب می گردد اما معمولاً دوره های آموزشی آن در دانشکده های تربیت بدنی و ورزش ارائه می شود نه در دانشکده های روان شناسی. البته در اکثر دانشکده های روان شناسی، درسی با عنوان روان شناسی ورزش ارائه می شود.
این حرفه برای چه کسانی مناسب است؟
هر فرد تنها براساس تناسب با نیازها، علائق، استعداد و اهدافش می تواند در مورد یک حرفه تصمیم بگیرد. اگر کسی به ورزش یا تمرینات ورزشی علاقه مند نباشد احتمالاض این حرفه مناسب او نیست. اما اگر فردی از کمک به دیگران برای رسیدن به حداکثر توانائیشانف حل مسائل پیچیده و کارکردن در قالب یک تیم لذت می برد احتمالاً روان شناسی ورزش می تواند شغل مناسبی برای او باشد.
مزایا و معایب این حرفه :
روان شناسی ورزش نیز مثل تمامی حرفه ها دارای مزایا و معایب خاص خود است. از جمله مزایای آن می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- کار به صورت مشارکتی و تیمی
- فرصت های تخصصی گسترده و متنوع (مثل آموزش، ورزش جوانان، آموزش ورزشکاران حرفه ای).
به عنوان معایب این حرفه می توان به موارد زیر اشاره کرد :
- تاکید بر کار گروهی بای افرادی که دارای ذهن مستقلی هستند می تواند مشکل باشد.
- نیاز به آموزش، تمرین و تجربه ی زیاد
تاثیر موسیقی در هنگام ورزش کردن :
مقدمه ای بر تاریخچه ورزش :
ورزش کمابیش از دوره باستان در همه جوامع حضور داشته است و از آنجایی که انسانها همه چیز را به قاره خود به ویژه یونان و روم باز می گردانند اصل ورزش را از یونان دانسته اند.
در زمانهای قدیم مادران به دختران خود فنون خانه داری و پدران به پسرانشان فنون تیراندازی
ماهیگری شکار و جنگ را می آموختند تا برای حفاظت و حراست از جان خود به کسی نیازی نداشته باشند.
در میان تمامی کشورها ایران تنها کشوری بود که به امور ورزشی و تربیت بدنی اهمیت زیادی می داد زیرا ورزش را به منظور چابکی و ایجاد انرژی در بدن و توانایی و سلامتی را وسیله مهمی برای ارتشی قوی و پیرومند می دانستند. ایرانیان از پنج سالگی تا بیست سالگی سه چیز را می آموختند :
1 ) سواری 2 ) تیر و کمان 3 ) راستگویی
موسیقی می تواند یک عامل محرک برای ما در هر لحظه از زندگی باشد حال اگر ما بخواهیم تاثیر آن را در هنگام ورزش کردن کودکانمان بخوانیم در ابتدا ما نمی توانیم سبکه خاصی را به انها تحمیل کنیم ولی پیشنهاد ما این است که از موسیقی هایی که محرک های خوبی هستند در هنگام ورزش کردن استفاده کنیم، به عنوان مثال سبک (Techno) .
چرا این سبک از موسیقی راما پیشنهاد می کنیم؟
زیرا شدت و سرعت (Tempo) این سبک نا خداگاه ما را به حرکت در می آورد و این حرکات را اگر ما فرم و نظم خاصی به آنها دهیم حرکات فرمیک و یا ورزشی می توانیم نامگذاری کنیم که تعداد آنها و فرم صحیح شان باید مشخص باشد تا انرژی زیادی از ما هدر نرود و خستگی بعد از این حرکات به جای شادابی برای ما باقی نماند.
اگر هر روز صبح در کنار فرزندانمان ورزش کنیم و آنها را به این امر عادت دهیم که فقط روزانه با موزیک 30 دقیقه ورزش کنید، بعد از یک مدت سیستم بدن به این برنامه روزانه عادت می کند و این عادت موجب سلامتی بدن می شود که در آینده آن شخص نشان داده می شود.
همان طور که در مقاله قبل گفته شد که صبح ها از موسیقی برای کودکانمان استفاده کنیم و حس حاکم بر فضایی را که انها دوست دارند برایشان ایجاد کنیم. اگر ما بتوانیم ورزش را در این برنامه روزانه قرار دهیم یک برنامه تقریباً کامل را برای آنها درست کرده ایم.
نکته : بچه ها اگر مقدار خوابشان کامل باشد صبح ها به راحتی از خواب بیدار می شوند و آن روز را از صبح با این برنامه ایی که هر روز برایشان تکرار شده است خوب شروع می کنند ولی اگر شب زمان زیادی را نشسته باشند و خواب کافی نداشته باشند به این برنامه هیچ وقت تن نمی دهند و یا اگر آنها را مجبور کنیم که ورزش کنند و موسیقی شاد گوش کنند می توانیم بگوییم روز خوبی را شروع نکرده اند و بداخلاقی از زمانی که از خواب به زور بلند شده اند شروع می کنند و در مدرسه یا مهد کودک به جای گوش کردن به مطالب به چرت زدن می پردازند.
ورزش می تواند یک عامل محرک خوب برای روحیه و شادابی کودکانمان باشد ولی اگر طبق ب
رنامه و قائده و اصول باشد. پس بیائیم آن حس حاکم بر فضایی را که فرزندانمان برای ورزش کردن دوست دارند برایشان درست کنیم تا با شادابی خاصی هر روزشان را شروع کنند.
درمان افسردگی با ورزش :
جسم و روح، دو بعد سازنده یک انسان و هستی دهنده به او، از گذشته به عنوان مبحثی فراگیر مورد بحث و بررسی فلاسفه و بزرگان علم و ادب و مربیان تعلیم و تربیت بوده و هنوز هم پایه و اساس تئوریهای انسانگرایانه قرن حاضر است. انسان امروزی، به علت گسترش و رشد چشمگیر تکنولوژی و روابط میان فردی، کمتر فرصت تأمل و اندیشه ژرف در رفتار و کردار خود را یافته و بیشتر تحت تاثیر، نفود و تسلط محرکهای بیرونی و محیطی قرار گرفته و دچار از خود بیگانگی و مشکلات روحی و روانی گشته است که به نوبه خود، چنین مشکلاتی مسبب دوری انسان از مسیر رشد و تکامل به هنجار شده و او را به سمت و سوی نابهنجاری سوق می دهد.
افسردگی به عنوان یکی از معضلات و ناراحتی های روحی و روانی، در حال حاضر طیف وسیعی از مراجعان به کلینیک ها و درمانگاههای مشاوره و روانشناسی را تشکیل می دهد. مالیخولیا از زمانهای دور، با زندگی انسان در کشاکش بوده و آن را دچار رکود وبی نظمی ساخته است و نویسندگان و هنرمندان بسیاری از جمله ویلیام شکسپیر، ونسان ونگوگ، تئودور داستایوفسکی و دیگران در مورد آن اثراتی به جا گذاشته اند.
افسردگی به عنوان یک بیماری روانی، تاثیرات عمیقی در خلق و خو، میزان حرکتی بدن، رفتار خودآزارانه ( منجر به خودکشی)، اختلالات شناختی، فیزیولوژی و بی نظمی های مربوط به زمان خواب را به دنبال داشته و در زمینه های فردی و اجتماعی شخص را به انزوا کشانده و از اجتماع و فعالیتهای آن بازداشته و سیر قهقرایی را در روند رشد فرد باعث می شود. در حیطه درمان
افسردگی همچون دیگر بیماریهای روانی، تحقیقات و پژوهشهای بی شماری صورت گرفته و تکنیک های دارو درمانی، روان درمانی، شوک درمانی و درمانهای شناختی و ... از جمله تکنیکهای خاص درمانی در این نوع به خصوص بیماری مدنظر قرار گرفته و هر روزه با گذشت زمان گامهای موثری در جهت شناخت، بررسی و درمان آن برداشته می شود.
ورزش به عنوان یکی از بدیع ترین روشهای درمانی در افسردگی، بیش از پیش و با اتکا به تح ذهنیتی منفی و مایوس شونده از دیگر روشهای درمانی دارند، با تکیه بر این شیوه درمانی، افق روشنی در بهبود خود از ناراحتی ها و تنشهای روحی را تجربه کرده اند.
در پژوهشی با مقایسه سه عامل «دویدن» «روان درمانی با زمان محدود» و «روان درمانی با زمان نامحدود» به درمان افسردگی پرداخته شد
