بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف کلی این پژوهش بررسی دستهبندی کودکان بر اساس تفاوتهای فردی در مدارس بود. روش تحقیق: تحقیق حاضر از جمله تحقیقات توصیفی از نوع علمی - مروری و کتابخانهای بود. یافتهها: با مطالعه منابع دستهاول علوم تربیتی - کتابخانهای و مقالات دستهاول و سایتهای مرتبط - در خصوص تفاوتهای فردی کودکان و دستهبندی آنان برابر این تفاوتها اطلاعات مربوطه کشف و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.
نتایج: پس از تجزیه و تحلیل یافتهها، نتایج این تحقیق نشان داد که وجود تفاوتهای فردی در کودکان امری بدیهی و لاینفک است و ایجاب میکند توانایی و تفاوتهای فردی کودکان را بشناسیم و برابر آن کودکان را دستهبندی کنیم و در مورد هر کودک از روشی مناسب با روحیه او استفاده کنیم و اگر روشی درباره فرد یا افرادی کارساز بوده آن را به همه یا خصوصیاتی متفاوت تعمیم ندهیم و از آموزشهای قالبی، سنتی و کلیشهای در آموزش و مدرسه پرهیز نماییم.
مقدمه
« ما منبع و خالق و فراهم کننده تمامی نیازمندیهای بشر و سایر مخلوقات هستیم و همه و همه سرچشمه اش در دست قدرت ماست که به نسبت نیاز و با قدرت و حکمت خود آن را به هر کس و هر دیار و هر موجودی که لازم باشد به اندازه نیاز فرود میآوریم و تقدیم میکنیم.« - قادری، - 1393 تفاوتهای فردی، برای هر فردی اعتبار و مسئولیت ویژه ای به همراه دارد و او را به صورت یک وجود مستقل مطرح میسازد و این ویژگیهای مستقل افراد است که مردم را به یکدیگر علاقهمند میسازد و به عنوان مثال کودکی که در تفکرات و رفتارش از خود ابداع و خلاقیتی را نشان میدهد در گروه همسال خود بطور فعالتر شرکت خواهد کرد تا کودکی که در او هیچگونه ابداع و خلاقیتی وجود ندارد و درست همانند همسالان خود فکر میکند، صحبت میکند و یا عملی را انجام میدهد.
کودکان را نباید با هم مقایسه کرد. آن ها دارای استعدادهای متفاوتی هستند. مقایسه کردن و موفقیت دیگران را به رخ فرزند کشیدن و انتظارات غیر واقعبینانه از او داشتن و تفاوتهای فردی را نادیده گرفتن خطاهای تربیتی مهمی هستند. مقایسه زمانی میتواند درست باشد که دو نفر از هر جهت در شرایط مساوی باشند، تنها در این صورت است که میتوان انتظاری یکسان از آنها داشت. انسانهامعمولاً از لحاظ استعدادهای گوناگون یکسان نیستند برخی ازنظر هوشی ضعیف و برخی دیگر قوی هستند و بر این اساس موفقیت تحصیلی آنان یکسان نیست و نمیتوان انتظار یکسان از آنها داشت بنابراین پدر و مادر و همین طور معلمان و مربیان باید سعی کنند استعدادهای کودکان و نوجوانان را بدرستی شناسایی کنند و آنها را در زمینههایی که آمادگی و استعداد بیشتر دارند، هدایت کنند و آنها را یاری دهند که استعدادهای خود را در آن زمینهها شکوفا سازند - باقری،. - 1385
معلّمان باید نسبت به اختلافات فردی یادگیرندگان با احترام برخورد کنند و در یادگیری مطالب درسی هرگز دانشآموزان را به رقابت با یکدیگر وادار نکنند و از یکسان بار آوردن آنها بپرهیزند.اگر معلّمان به تفاوتهای فردی فراگیرندگان توجه کنند تقرباًی میتوان مطمئن شدکه در هرکلاس همه آنان به اهداف و استانداردهای ملی آموزشی دست مییابند. بیان یک موضوع و تدریس یک کتاب خاص در یک کلاس، هرگز به معنای آن نیست که همه دانش آموزانبه صورت کاملاً یکسان درک نموده و از آن بهره میجویند. بعضی از دانشآموزان زودتر میفهمند و بعضی نیاز به زمان و توضیح بیشتریدارند. در واقع معلّمی که با اصل تفاوتهای فردی آشناست از همه شاگردانش در فهم و درک موضوعات و ارائه پاسخها انتظار یکسان ندارد.
توجّه به تفاوتهای فردی، مربی را از قضاوتهای عجولانه و ناروا در مورد رفتارهای دانشآموزان به دور داشته و در پی بردن به علت واقعی بسیاری از رفتارهایظاهراً نامطلوب ایشان نظیر سؤالات مکرر، شیطنتها، گوشهگیریها، تجدید شدنها، مردود شدنها و به اصطلاح تنبلیها کمک میکند. مشاهده کودکان در نخستین روزهای زندگی به ما نشان می دهد که آنان از همان ابتدای زندگی با هم تفاوت هایی دارند، این تفاوت در تمام جنبه های قابل مشاهده وجود دارد و هم زبان با رشد کودکان ظاهر و پایدارتر میشود.
تفاوتهایی در شکل ظاهر بدن، فعالیت، حساسیت و تحریک پذیری، شدت واکنش، دامنه توجه، نظم طبیعی، سازگاری با محیط، قدرت یادگیری و.. بسیاری از این تفاوت ها میتوانند در چگونگی رشد کودک تاثیر بگذارند و تحت تاثیر محیط نیز قرار بگیرند . - رضایی، - 1371 دانستن این نکته که در میان دانشآموزان مدارس تفاوتهای فردی وجود دارد به معلمان و والدین و سایر افرادی که با کودکان ارتباط دارند کمک خواهد کرد تا در روبه رو شدن با خصوصیات و یا اختلالات رشد و شیوه برخورد با دانشآموزان و انتخاب روش تدریس مناسب، به طور عملیتر و عینیتر برخورد نمایند و از این طریق در تثبیت بیشتر یا تعدیل این گونه رفتارها مؤثر باشند.
روش
تحقیق حاضر از جمله تحقیقات توصیفی که از نوع علمی - مروری و کتابخانهای استفاده شده است.
یافتهها و تحلیل آنها
طبقه بندی کودکان بر اساس تفاوتهای فردی تفاوت بین فردی مسئولان آموزش وپرورش باید بدانند که تقسیم بندی شاگردان فقط برحسب سن آنها در کلاسهای مختلف دال برهمگن یا یکسان بودن تواناییها و نیازهای آنان نیست. دانشآموزان نه تنها از لحاظ مشخصات ظاهری بایکدیگر تفاوت دارند بلکه از نظر خصوصیات اخلاقی، هوشی، و روانی نیز با یکدیگر متفاوت هستند. بنابر این اگر بخواهیم تمام دانشآموزان کلاس را با یک روش و به یک اندازه معین آموزش دهیم وانتظار داشته باشیم که تمام آنان مطالب را یکسان یاد بگیرند درست مثل این است که به پای همه شاگردان کفشهایی به اندازه یکسان بپوشانند و انتظار داشته باشیم که تمام آنها در این کفشها به یک میزان احساس راحتی کنند و پاهایشان بدون هیچ گونه مشکلی به راحتی به رشد طبیعی خود ادامه دهند. همانگونه که مربیان اختلاف قیافه انسان را بدیهی میشمارند باید تفاوت تواناییها و نیازهای دانشآموزان را نیز طبعی بدانند.
تفاوتهای درون فردی
افراد علاوه براینکه از نظر توانایی و مهارتهای گوناگون با یکدیگر تفاوت دارند این مهارتها و تواناییها در خود شخص نیز به یک میزان نیست . اگر به خودمان با دقت نگاه کنیم میبینیم که در بعضی مهارت ها خوب هستیم و توانایی یادگیری برخی ازمفاهیم را بخوبی داریم ولی در یادگیری بعضی دیگر از مفاهیم ومهارتها کند میباشیم.
تفاوتهای فردی و مفهوم عام استثنایی
باکمی دقت وتأمل در خلقت انسان در مییابیم که هیچ دو انسانی مانند یکدیگر نیستند. این تفاوت در ابعاد مختلف جسمی ذهنی و رفتاری قابل مشاهده و ادراکاند، لذا باید حکمت و فلسفه خاصی زیر بنای این تفاوت باشد . این تفکر این تصور را به وجود میآورد که این تفاوتها وجود نداشته و انسان دقاًی از ابعاد مختلف همانند یکدیگر بودهاند. هریک از انسانها در مفهوم عام و گسترده استثنایی هستند زیرا با یکدیگر در ابعاد مختلف وجودی تفاوت دارند. اما این تفاوتها دراکثر افراد احتمالاً چشمگیر نیست و لذا آن گروه را اصطلاحا گروه »هنجار« یا »متوسط« تلقی میکنند.
برآورد درصد شیوع دانشآموزان استثنایی
متأسفانه آمار صحیح و دقیقی از دانشآموزان استثنایی در ایران در دست نیست لذا برای درک اهمیت - شناخت و آموزش دانشآموزان استثنایی - ناچار به گزارش دادههای محققان کشورهای دیگر هستیم.
گروهبندی دانشآموزان
تا رسیدن به معیارهای آموزش آرمانی یعنی توجه داشتن به نیازها تواناییها و علایق فردی دانش آموزان به اجبار باید با جنبههای گوناگون واقعیت نظام فعلی آموزش و پرورش مانند کلاسهای پرجمعیت و وجود یک معلم در برابر 50 شاگرد و گاه بیشتر در کلاسهایی که اغلب تنگ هستند و فضای کافی ندارند رو به رو شویم. بر وفق این واقعیت آموزشی این است که به جای در نظر گرفتن فرد فرد دانشآموزان آنان را در گروههای بزرگ آموزش میدهیم و ممکن است از عهده آموزش افرادی که نسبت به متوسط گروه تفاوت فاحش دارند بر نیاییم . بنابراین مجبوریم این قبیل دانشآموزان را به کلاس یا مدارس آموزش ویژه بفرستیم. گروهبندی آنان به منظور مطالعه و شناخت بهترشان امری ضروری است. محققان مختلف در زمینه دانش آموزان استثنایی تقسیم بندیهای گوناگون را پیشنهاد کردهاند؛ تقسیم بندی کلی »کرک« از انواع دانشآموزان به عمل آورده عبارتند از:
.1 انحرافات هوشی:
دانشآموزان تیز هوش و کند ذهن .2نقایص حسی:
دانشآموزان کم شنوا نا شنوا کم بینا و نابینا .3دشواریهای ارتباطی:
دانشآموزان با مشکلات تکلمی و دانشآموزان با نارساییهای ویژه یادگیری .4نابهنجاریهای رفتاری:
دانشآموزان با اختلالات رفتاری .5دشواری های حرکتی : دانشآموزان با معلولیتهای بدنی .6سایر موارد استثنایی
روشهای معیار شناسایی تیزهوشها و با استعدادها .1 شناسایی دانش آموزان تیز هوش و با استعداد به وسیله آزمونهای میزان شده: آزمونهای انفرادی هوشی :
این نوع آزمونهای هوش کلی را اندازه می گیرد و به صورت انفرادی و توسط متخصص اجرا میشود آزمون هوش وکسلر. آستنفورد-بینه و لایتر
