مقاله دلالت‌های تکرار و موسیقی درونی حاصل از آن در اشعار مظفر النواب

بخشی از مقاله

چکیده:

مظفر النواب شاعر متعهد معاصر عراقی و یکی از پیشتازان اشعار سیاسی در ادبیات معاصر عرب به شمار میآید. وی زبان شعری را چونان سلاحی برای رسوا کردن حکومتهای عربی به کار میگیرد. این پژوهش، با تکیه بر شیوه وصفی تحلیلی، بر آن است که موسیقی درونی حاصل از تکرار و دلالتهای آن را در زبان شعری مظفر النواب بررسی نماید. نتایج این پژوهش نشان میدهد که شعر نواب از موسیقی درونی تکرار سرشار است.

این موسیقی در کنار موسیقی بیرونی اشعار وی، زیباییهای موسیقی ایجاد میکند که حاصل تکرار آواها، واژگان، ساختارها و عبارتهایی هستند کهمعمولاً در مقطعی شعری کوتاه، به شکلی متراکم تکرار شده و بر زیبایی نغمههای شعری نواب افزودهاند. بیشترین آوایی که در شعر وی تکرار شده، واجآرایی حرف - س - است، قصد نواب از تکرار واژگان در شعرش، تأکید و تمرکز روی این واژگان در جهت انتقال مقاصد شعریاش است. همچنین، عمدهترین سبب تکرار عبارتها و جملات در شعر وی، تأکید و تمرکز روی مفاهیم آنها و نهادینهسازی این عبارات در ذهن خواننده است. چنان که وی گاهی برای ایجاد موسیقی درونی در شعر خود و غنیسازی جنبه ادبی آن و نیز ارتباط بهتر خواننده با اشعار وی در جهت جذب مخاطبانش، از تکرار ساختار نحوی در شعر خود بهره جسته است.

-1 مقدمه

-1-1 بیان مسأله

مظفرالنواب شاعر متعهد معاصر عراقی، پیوسته یک شاعر تحت تعقیبِ شورشی تحریککننده قومی بوده که هیچ حادثه قومی را به حال خود رها نکرده و آنها را در صفحات شعرش ثبت کرده است. نواب زبان شعری را چونان سلاحی، برای رسوا کردن حکومتهای عربی به کار میگیرد تا ثمره شهرت وسیع خود را برای خود محفوظ نگه دارد. این پژوهش بر آن است که موسیقی درونی حاصل از تکرار را در اشعار مظفر النواب و دلالتهای این تکرار را بررسی نماید تا از این رهگذر، شناخت بهتری نسبت به موسیقی شعر مظفر النواب به دست آید.

-2-1هدف و سؤالات پژوهش

هدف اصلی این پژوهش بررسی دلالتهای تکرار و موسیقی درونی حاصل از آن در اشعار مظفر النواب است. در راستای رسیدن به این هدف، این پژوهش با این سؤالات روبروست که مهمترین شیوههای نواب برای ایجاد موسیقی درونی حاصل از تکرار در اشعار خود چیست؟ و در این میان، وی از کدامیک از شیوههای تکرار در ایجاد موسیقی درونی، به شکل پربسامدتری بهره میجوید؟

-3-1پیشینه پژوهش

تاکنون درباره مظفر النواب برخی پژوهشها در قالب کتاب، رساله و مقاله انجام شده که مهمترین آنها عبارتند از:

در قالب کتاب:

» -1الإبداع الفنی فی شعر مظفر النواب«، د. صلاح القاضی، 1983 - م - ، طبعه اولی، بیروت، دارالجیل.مظفر النواب شاعرالثورات و الشجن، قصائد تنشر لأوّل مرّه، أوس داوود یعقوب، 2010 - م - ، دار صفحات للدراسات و النشر، ط 1، دمشق سوریا. که مختصری بسیار کوتاه درباره زندگی نواب ذکر کرده و بخش اعظم آن را متن قصاید جدید نواب به خود اختصاص میدهد.

» -2مظفر النواب حیاته و شعره«، باقر یاسین،، 2003 - م - ،، قم، دار الغدیر، ط .3 که شاعر به بررسی زندگی و آثار نواب پرداخته و برخی ویژگیهای ادبی شاعر را به شکلی بسیار مختصر و گذرا مورد بررسی قرار داده است.

» -3مظفر النواب سجین الغربه و الاغتراب«، أحلام یحیی،. 2005 - م - .. دمشق: دارنینوی.

» -4مظفر النواب: شاعر المعارضه السیاسیه و الغضب القومی«، هانی الخیر، 2009 - م - ، دمشق، دار مؤسسه رسلان، ط .1 که نویسنده مختصری بسیار کوتاه درباره نواب و زندگی او بیان کرده و در ادامه برخی از مشهورترین قصائد نواب را منتشر کرده است.

در قالب رساله و پایاننامه:

» -5الأدب السیاسی عند مظفر النواب1391 - «ش - . »ناصر تابع جابری.« استاد راهنما: »د.حسن دادخواه تهرانی.« رساله کارشناسی ارشد دانشکده الهیات و معارف اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز. که محقق این اثر، به بررسی اشعار سیاسی مظفر النواب به خصوص از لحاظ محتوایی پرداخته است.

» - 6نوگرایی در شعر مظفر النواب«، 1390 - ش - »بلاسم محسنی«، استاد راهنما: »د.مرضیه آباد.« رساله دکترای تخصصی گروه زبان و ادبیات عربی دانشکده ادبیات دکتر علی شریعتی دانشگاه فردوسی مشهد. که پژوهنده این تحقیق، به بررسی مهمترین نوگراییهای سبکی زبانی اشعار نواب به خصوص دو فنّ ادبی بینامتنی و نقاب در اشعار وی پرداخته است.

در قالب مقاله:

» -7بررسی درونمایههای شعر مظفر النواب«، د. جهانگیر امیری و سعید اکبری، 2008 - م/ بهار و تابستان 1387 ش - ، مجله ایرانی زبان و ادبیات عربی، شماره 9،. صص .104-83 که به بررسی درونمایههای سیاسی اشعار نواب پردخته است.

» -8التناص القرآنی فی شعر مظفر النواب«، د. مرضیه آباد و بلاسم محسنی، - خریف 1390 ش - ، فصلیه اللسان المبین پژوهش ادب عربی، السنه الثالثه، المسلسل الجدید، العدد الخامس، مقاله .3 که بینامتنی قرآنی را در اشعار نواب بررسی کرده است.

» -9التناص فی شعر مظفر النواب«، لؤی کریم عطیه، - 2005 - ، کلیه تربیه المثنی جامعه القادسیه، المجلد الثامن، العددان 4-3، صفحات .106-93 که انواع مختلف بینامتنی را در شعر نواب به شکلی بسیار گذرا و کوتاه بررسی کرده است. تعدد انواع بینامتنی و محدویت صفحات مقاله، از غنا و عمق مباحث در این مقاله کاسته است.

» -10الصوره الشعریه فی شعر مظفر النواب«، ستار جبار رزیح و علی حسین جلود، مجله آداب البصره، 2010م، شماره 53، ص.70-43 مؤلف به شکلی کوتاه، به بررسی ایماژها و تصاویر شعری نواب پرداخته است.

» -11طنزپردازی مظفر النواب و علی اکبر دهخدا«، طاهره گودرزی، 1388/4/28 - ش - ، فصلنامه علمی و پژوهشی ادبیات تطبیقی پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی،