مقاله رابطه معیارهای سودآوری و معیارهای ریسک با ارزش بازار سهام با تاکید بر جریان وجوه نقد

بخشی از مقاله

*** این فایل شامل تعدادی فرمول می باشد و در سایت قابل نمایش نیست ***

رابطه معیارهای سودآوری و معیارهای ریسک با ارزش بازار سهام با تاکید بر جریان وجوه نقد

چکیده

یکی از روشهای تفکیک مراحل چرخه عمر شرکت توسط دکینسون((2010 ارائه شده است. در این روش برای تفکیک مراحل چرخه عمر شرکت از الگوهای ایجاد شده از علامت مثبت و منفی طبقات صورت جریان وجه نقد سهطبقهای (عملیاتی، سرمایه گذاری وتأمین مالی) استفاده میشود. اختصاص هریک از الگوهای صورت جریان وجه نقد به مراحل چرخه عمر شرکت با توجه به تئوری-های اقتصادی صورت گرفته است. هدف اصلی تحقیق تجربی حاضر ارزیابی و تعیین رابطه متغیرهای حسابداری و ارزش بازار سهام در شرکت های بورسی ایران است و درصدد آن است تا بر اساس مطالعات قبلی چون دکینسون، آنتونی و رامش((1992 رابطه معیارهای سودآوری، معیارهای ریسک با قیمت سهام بر اساس الگوهای جریان نقدی را ارزیابی نماید. جامعه آماری این تحقیق، شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران می باشد. داده های مورد مطالعه این پژوهش سالهای 1385 الی 1390بوده و بر اساس سطوح الگوهای جریان نقدی تحلیل گردیده اند. از استراتژی همبستگی1 و گرایش کاربردی2 و لحاظ تئوریک از نوع تحقیقات اثباتی و از نظر استدلال از نوع استقرایی در این پژوهش استفاده شده و پس از تحلیل داده ها آشکارگردید که متغیرهای فوق مربوط به شرکت هایی که چرخه عمرشان در مراحل اولیه(ظهور، رشد و بلوغ) می باشد نسبت به شرکت هایی که در سطوح پایانی چرخه عمر(رکود و افول) منتج شده از الگوهای جریان نقدی قرار دارند، رابطه قوی با قیمت سهام در بازار سرمایه دارند.

واژگان کلیدی: الگوهای جریان نقدی، چرخه عمر، معیارهای سودآوری، معیارهای ریسک، ارزش بازار سهام

1

مقدمه

درچند سال اخیر، بسیاری از پژوهش های حسابداری به بررسی رابطه برخی از متغیرهای حسابداری از قبیل معیارهای سودآوری، معیارهای ریسک بر اساس چرخه عمر منتج شده از الگوی جریان های نقدی شرکت ها اقدام نموده اند. از طرفی، تئوری های ارائه شده درخصوص الگوهای جریان نقدی و چرخه عمر و بازار سرمایه بر اهمیت افشای اطلاعات و توان قیمت گذاری بازار تاکید دارند. همواره سرمایهگذاران در بازار سرمایه به صورتی مستمر در حال ارزیابی بازده مورد انتظار و ریسک مرتبط با سهام مختلف هستند تا بتوانند برای ایجاد پرتفویی مناسب تصمیمگیری نمایند. اما با توجه به عدم وجود بازار کامل، تصمیمات اتخاذ شده توسط سرمایه-گذاران در شرایط اطمینان کامل نبوده و به همین خاطر آنها همواره نیازمند اطلاعات مرتبط با موضوع تصمیمگیری (سرمایهگذاری) هستند زیرا همواره وجود چنین اطلاعاتی تأثیر بسزایی در کاهش این عدم اطمینان دارد. منابع متفاوتی برای برطرف کردن این نیاز اطلاعاتی سرمایهگذاران وجود دارد، اما همواره گزارشگری مالی و سیستم حسابداری به عنوان یکی از اصلیترین منابع موجود برای رفع این نیاز اطلاعاتی شناخته میشود، تا آنجا که در تحقیقات بیشماری کاراترین نوع پاسخگویی و ارائه اطلاعات به افراد ذینفع به شمار میرود. با توجه به این مطالب میتوان به نقش حسابداری و گزارشگری مالی در تعیین صحیح قیمت سهام شرکت (که نتیجه عرضه و تقاضای ناشی از تصمیمات سرمایهگذاران است) و در نتیجه آن هدایت درست جریان سرمایهگذاری (از طریق شناساندن زمینههای مستعد سرمایهگذاری) پی برد، که این مسأله در نهایت میتواند منجر به افزایش تولید کشور و بهبود رفاه مردم گردد.

برخی از محققین حوزه مالی به بررسی تأثیر چرخه عمر شرکت بر اطلاعات حسابداری چون اقلام نقدی و تعهدی، رشد فروش، مخارج سرمایهای، مخارج تحقیق و توسعه و ریسک پرداختهاند که یافتههای آنها حاکی از تأثیر با اهمیت چرخـــه عمــــر شرکت بر میزان مربوط بودن و نیز توان توضیحی اطلاعــــات حســـابداری میباشد(آنتونی و رامش1992 1، آهارونی2007 2و دکینسون3 .(2010

تمامی گفته های قبلی در مورد تئوری چرخه عمر و مراحل مختلف آن حاکی از این است که واحدهای تجاری در مسیر تکامل و حیات خود برای برآورده ساختن نیازها ملزم به پاسخگویی به خواستههای موجود در داخل و خارج سازمان هستند و یا به عبارتی برای ادامه حیات خود تحت تأثیر عوامل درون سازمانی (عوامل مدیریتی، ساختار هزینه ها و. . . ) و عوامل محیطی (عوامل رقابتی، نوآوریها و. . . ) قرار دارند. وجود چنین عواملی باعث میشود که واحد تجاری در هر برههای از زمان در یک حالت خاص از نظر اقتصادی قرار گرفته و رفتارهای مالی متفاوتی بسته به نوع مرحله را از خود نشان دهد. تحقیقات متعددی در حوزه حسابداری انجام شده که مؤید گفتــــههــای فوق مــیباشند و به بررسی تاثیــــر چرخــــه عمر شرکت بر اطلاعـــات حســــابداری پرداختهاند(آنتونی و رامش1992، ساقیانس41996، بلک1998 5، آهارونی.(2006

تا کنون تحقیقات متعددی در زمینه متغیرهای حسابداری و قیمت سهام صورت پذیرفته است، لیکن در هیچکدام از این تحقیقات چرخه عمر منتج شده از الگوهای جریان نقدی مورد توجه قرار نگرفته است. در حقیقت هدف اصلی این پژوهش بررسی رابطه بین متغیرهای حسابداری و قیمت سهام بر ساس الگوهای جریان نقدی است. با توجه به کشف رابطه فوق این پژوهش می تواند به عنوان

2

چراغی فراروی سرمایه گذاران قرار گرفته ونمایانگر این موضوع باشدکه یک سرمایه گذار با در نظر گرفتن الگوهای جریان نقدی در یک زمان مناسب سرمایه گذاری خود را انجام داده و از مزایای سهام خریداری شده بهره مند گردد.

تئوری چرخه عمر1 شرکت چنین فرض میکند که شرکتها و بنگاههای اقتصادی همچون تمامی موجودات زنده که متولد میشوند، رشد میکنند و میمیرند، دارای منحنی چرخه عمر هستند. از یک طرف، در هر مرحله از چرخه عمر با مشکلات ویژه آن مرحله مواجه هستند و از طرف دیگر در هنگام انتقال از مرحلهای به مرحله دیگر با مسائل و مشکلات ویژه روبرو میشوند(آدیزس2، .(1989 یکی از مسایلی که همواره در استفاده از معیار چرخه عمر وجود دارد این است که، چگونه میتوان مراحل عمر واحد تجاری را تفکیک کرد؟ یکی از رایجترین روشها برای تفکیک چرخه عمر شرکت توسط آنتونی و رامش در سال 1992 ارائه شده است. این روش با استفاده از سه نسبت مالی (رشد فروش، مخارج سرمایهای ونسبت تقسیم سود) که انتظار میرود طی مراحل چرخه عمر شرکت متفاوت باشند و همچنین عمر شرکت، مراحل چرخه عمر را تفکیک میکنند. همچنین یکی دیگر از روشهای تفکیک مراحل چرخه عمر شرکت توسط دکینسون((2010 ارائه شده است. در این روش برای تفکیک مراحل چرخه عمر شرکت از الگوهای ایجاد شده از علامت مثبت و منفی طبقات صورت جریان وجه نقد سهطبقهای (عملیاتی، سرمایه گذاری وتأمین مالی) استفاده میشود. اختصاص هریک از الگوهای صورت جریان وجه نقد به مراحل چرخه عمر شرکت با توجه به تئوریهای اقتصادی صورت گرفته است.

انتقادات وارده بر روش آنتونی و رامش((1992 مبتنی بر چند نسبت مالی و سن شرکت در تعیین چرخه عمر شرکت، منجر به ایجاد انگیزه ای گردید که بر اساس مراحل چرخه عمر منتج شده از الگوهای جریان نقدی1 مبتنی برجریان وجوه نقد از منظر میزان تاثیر متغیرهای حسابداری2 بر قیمت سهام3 مورد بازنگری قرار گیرد.

یافته های پژوهش های پیشین موید این مهم است که توان تبیین متغیرهای حسابداری بر اساس مراحل چرخه عمر منتج شده از الگوی جریان های نقدی بیش از معیارهای مبتنی بر روش آنتونی و رآمش (1992) است.

با توجه به موارد فوق می توان گفت شناخت مراحل چرخه عمر شرکت می تواند به سرمایه گذاران و اعتباردهندگان و مهمترین استفاده کنندگان از اطلاعات حسابداری در پیش بینی وضعیت آتی شرکت کمک کند. به عبارتی دیگر، هریک از مراحلی که شرکت در آن قرار دارد به استفاده کنندگان اطلاعات حسابداری کمک می نماید تا ارزیابی بهتری از اطلاعات مالی شرکت، نیازهای جاری و آتی آن(نظیر نیاز به سرمایه گذاری و تامین مالی) و نیز عملکرد و قابلیت های مدیریت به عمل آورند(حقیقت و قربانی، .(1386

از اینرو هر اندازه بتوان مراحل چرخه عمر شرکت را به نحو مناسب تفکیک و ارزیابی کرد، پیش بینی های دقیق تری انجام خواهد شد. از آنجایی که در روش آنتونی و رامش((1992 از معیار سن شرکت و همچنین استفاده از نقاط انفصالی که هیچ یک از تئوری های اقتصادی از آن حمایت نمی کند استفاده می گردد، می توان انتظار داشت که روش الگوی جریان های نقدی یک روش تفکیک کننده بهتری برای چرخه عمر شرکت باشد. نکته دیگری که می توان از آن به عنوان یک ایراد در روش آنتونی و رامش((1992 یاد کرد این است که چرخه عمر شرکت متاثر از نمونه مورد بررسی است، درحالیکه در روش الگوی جریان های نقدی با استفاده از خصوصیات شرکت و به طور مستقل تفکیک مراحل چرخه عمر انجام می گیرد. به همین جهت با توجه به مطالب گفته شده در این

3

پژوهش محقق در پی پاسخ به این سوال است که بر اساس مراحل چرخه عمر منتج شده از الگوی جریان های نقدی، متغیرهای حسابداری که انتظار می رود طی مراحل چرخه عمر شرکت متفاوت باشد با ارزرش بازار سهام چه ارتباطی دارند؟
تئوری چرخه عمر

تئوری چرخه عمر شرکت چنین فرض میکند که شرکتها و بنگاههای اقتصادی همچون تمامی موجودات زنده که متولد میشوند، رشد میکنند و میمیرند، دارای منحنی چرخه عمر هستند.

از یک طرف در هر مرحله از چرخه عمر با مشکلات ویژه آن مرحله مواجه هستند و از طرف دیگر در هنگام انتقال از مرحلهای به مرحله بعد با مشکلات ویژهای مواجه میباشند.

واحدهای تجاری اصولأ در روند حرکتی خود پیوسته با سختیهای زیادی روبرو میشوند که بوسیله نیروهای داخلی قادر به حل آن نبوده و برای رفع آن، دخالت حرفهای بیرون از سازمان اجتنابناپذیر است. همانند موجودات زنده، رشد و پیری واحدهای تجاری را میتوان بر مبنای قابلیت کنترل و انعطافپذیری نشان داد. در جوانی (دوران رشد)، واحدهای تجاری بسیار انعطافپذیر ولی در اکثر مواقع غیرقابلکنترلاند. با افزایش عمر واحدهای تجاری، روابط تغییر میکند: کنترل، افزایش و انعطافپذیری، کاهش مییابد. درنهایت با پیر شدن (دوران افول) قابلیت کنترل نیز کاهش خواهد یافت.

روش الگوهای جریان نقدی

طبق بیانیه ی شماره ی 95 هیات استانداردهای مالی آمریکا و در سطح جهانی، منطبق با استاندارد حسابداری شماره 7 کمیته استانداردهای بین المللی حسابداری و به تبع آن در اکثر کشورهای جهان، صورت جریان وجوه نقد شامل سه بخش فعالیت های عملیاتی، سرمایه گذاری و تامین مالی ارائه می شود. در این پژوهش نیز به پیروی از این الگو، ترکیب جریان های نقدی بر اساس مدل سه بخشی مورد بررسی قرار می گیرد. الگوهای جریـــان نقد از ترکیب علامت مثبت (ورودی) و منفی (خروجی) صورت جریان وجـــه نقد حاصل میشود. دیکنسون (2006) با استفاده از الگوهای حاصل از سه طبقه صورت جریان وجه نقد (عملیاتی، سرمایه-گذاری و تأمین مالی) مطابق نگاره شماره فوق مراحل چرخه عمر را تفکیک میکند.
نگاره شماره (2-5) طرح 8 ترکیب ممکن الگوهای جریان نقدی (23=8)، طی پنج مرحله چرخه عمر شرکت را نشان میدهد.
جدول :(1) تفکیک مراحل چرخه عمر شرکت به روش الگوهای جریاننقدی
8 7 6 5 4 3 2 1 علامت های پیش بینی شده
نزول نزول رکود رکود رکود بلوغ رشد ظهور

– – + + – + + – خالص جــریان هــــای نقد فعالیت های عملیاتی
+ + + + – – – – خالص جریان های نقد فعالیت های سرمایه گذاری
– + – + – – + + خالص جـریان هــــای نقد فعالیت های تاین مالی

با توجه به اینکه صورت جریان وجه نقد درکشور ایران به صورت پنج طبقهای تهیه میشود، لازم است برای تفکیک مراحل چرخه عمر صورت جریان وجه نقد به سهطبقهای تبدیل شود.
علامت هر طبقه از جریانهای نقدی (عملیاتی، سرمایهگذاری و تأمین مالی) در مراحل چرخه عمر شرکت با توجه به تئوریهای اقتصادی و تحقیقات قبل پیشبینی شده است و با توجه به آنها، الگوی جریانهای نقدی هر مرحله از چرخه عمر شرکت پیشبینی میشود. در ادامه مبانی صورت جریان وجه نقد و همچنین برخی از تئوریهای مربوط به طبقههای صورت جریان وجه نقد در طی چرخه عمر شرکت ارائه میشود.

4

پیشینه پژوهش تحقیقات داخلی
رسولی((1388 در پژوهش خود به بررسی رابطه بین متغیرهای حسابداری و ارزش بازار سهام شرکت های پذیرفته شده در بازار بورس تهران پرداخته است. در این پژوهش ارزش دفتری هر سهم در پایان سال، سود هر سهم در پایان سال، سود نقدی هر سهم در پایان سال، بازده سهام و بازده حقوق صاحبان سهام به عنوان متغیرهای مستقل و ارزش بازار سهام به عنوان متغیر وابسته می باشد و نتایج بدست آمده بیانگر وجود تفاوت های چشم گیر میان گروههای سه گانه شامل شرکت های مواد غذایی و دارویی، شرکت های کانی فلزی و شرکت های سرمایه گذاری و بانکها است. به گونه ای که شرکت های مواد غذایی تحت تاثیر تمامی متغیرهای مستقل قرار دارند، در حالی که شرکت های کانی فلزی و غیرفلزی کمتر تحت تاثیر متغیرهای مستقل قرار می گیرند. در خصوص شرکت های سرمایه گذاری و بانک ها رابطه بسیار ضعیفی بین متغیر های مستقل و ارزش بازار سهام وجود دارد.

دهدار و آقایی((1389 در پژوهش خود به طراحی و تبیین الگوهای برتر ارزشگذاری مبتنی بر عایدات حسابداری و جریان وجوه نقد در فرآیند چرخه ی حیات شرکت پرداخته اند. بر اساس یافته های این پژوهش در مراحل رشد و بلوغ، الگوهای ارزش گذاری مبتنی بر سود و سایر اقلام تعهدی در قیاس با الگوهای مبتنی بر جریان های نقد عملیاتی حاوی محتوای اطلاعاتی بیشتری می باشند. بنابراین یافته های این پژوهش نشان می دهد که میزان محتوای اطلاعاتی سود و جریان های نقد عملیاتی، در طراحی الکوهای ارزشگذاری واحد تجاری، تابع بلامنازع نوع چرخه ی حیات است.

رضایی، جباری و شفیعی((1391 در مطالعه خود به بررسی روند تدریجی رابطه ی متغیرهای حسابداری و قیمت سهام به کمک مدل بیز سلسله مراتبی پرداخته اند. در این پژوهش تاثیر جریان های نقدی عملیاتی و ارزش دفتری بر روند تدریجی قیمت سهام با در نظر گرفتن ویژگی های مشترک شرکت از قبیل اندازه شرکت، سود تقسیمی، بازده و سرعت گردش دارایی ها مورد تحلیل قرار داده شد. نتایج تجربی بدست آمده در این پژوهش نشان می دهد که در بررسی ارتباط ارزشی متغیرهای حسابداری ارزش دفتری نسبت به جریان های نقدی عملیاتی ارزش مربوط تری دارد. همچنین بازده شرکت و سرعت گردش دارایی ها نسبت به سایر ویژگی ها دارای بیشترین اثر بر متغیرهای حسابداری در تشریح روند تدریجی قیمت سهام است.

معین و همکاران((1392 تاثیر متغیرهای اساسی حسابداری بر متغیر قیمت سهام را بررسی کرده اند. بر اساس نتایج پژوهش آن ها متغیرهای حسابداری اساسی شامل دارایی ها، بدهی ها، حقوق صاحبان سهام، فروش، سود خالص و جریان های نقدی حاصل از فعالیت های عملیاتی بر قیمت سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اورق بهادار تهران تاثیر می گذارد.

تحقیقات خارجی ویکتوریا دکینسون((2006 در پژوهش خود با عنوان "رشد و سودآوری آتی و نقش چرخه عمر شرکت و موانع ورودی" این

موضوع را مورد آزمون قرار داد که چگونه سودآوری و رشد، هم صورت مقطعی و موقت توسط چرخه عمر شرکت(یک ساختار اقتصادی بنیادی) و موانع ورودی ایجاد شده توسط شرکت تحت تاثیر قرار می گیرد. بازه زمانی این پژوهش از سال 1989 الی 2003 و تعداد مشاهدات سالانه شرکت های مورد بررسی 20241 و روش مورد استفاده برای آزمون فرضیه ها روش رگرسیونی می باشد. وی در این مطالعه به این نتیجه رسید که سود عملیاتی یک الگوی غیر خطی را در طی مراحل چرخه عمر نشان می دهد. همچنین ایشان نشان داد که محرک های سودآوری و رشد(حاشیه سود و گردش دارایی ها) تحت تاثیر چرخه عمر قرار دارند و مراحل چرخه عمر توان پیش بینی این عامل ها را افزایش می دهد.

5

استپانیان((2011 به بررسی چرخه عمر واحد تجاری و نوع پرداخت سود سهام می پردازد. در این پژوهش سه گروه از واحد های تجاری توزیع کننده وجه نقد شامل بازخرید سهام، سود نقدی و ترکیبی از سود نقدی و بازخرید سهام در نظر گرفته شده است. بازخرید سهام در مرحله رشد سریع، بسیار محتمل است و علامت کیفیت واحد تجاری و سرمایه گذاران است. پرداخت سود نقدی به سهامداران، در واحد تجاری بالغ افزایش یافته و تمایل مدیران با حفظ اندازه واحد تجاری نسبت به رفاه سهامداران افزایش می یابد. سرانجام استفاده از ترکیبی از سود نقدی و سود سهام در واحدهای تجاری بالغ تر صورت می گیرد. این مطالعه نشان می دهد که چرخه عمر واحد تجاری مهم ترین دلایل برای انتخاب روش های پرداخت سود سهام است.

تاناتاوی(2013)1 در تحقیقی با عنوان "تئوری چرخه عمر و جریان های نقدی آزاد" سیاست های تقسیم سود شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تایلند طی دوره زمانی 2008-2002 را مورد بررسی قرار داد. نتایج نشان می دهد که شرکت های بزرگ تر و سودآورتر با جریان های نقدی آزاد بیشتر و عایدات منطقی نسبت به سرمایه، تمایل به میزان سود تقسیمی بیشتری هستند. علاوه بر آن، شواهد نشان می دهد که شرکت های با فرصت رشد بیشتر که نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری مشخص است، تمایل به نسبت پرداخت سود تقسیمی کمتری بوده ولی بازده بالاتری دارند. در مجموع، یافته های این پژوهش فرضیه های چرخه عمر و جریان های نقدی آزاد را تائید می کند. علاوه بر آن، نتایج آن پژوهش نشان می دهد که اهرم مالی رابطه مثبت با پرداخت سود تقسیمی دارد. این یافته این موضوع که آیا شرکت های رو به رشدی به بدهی برای پرداخت سود سهام متکی هستند را با تردید مواجه می کند. طبق طبق نتایج این پژوهش شرکت ها باید سیاست تقسیم سودشان را با توجه جریان های نقدی عملیاتی و پس از بررسی و تبیین مرحله چرخه عمرشان تعیین نمایند.

مشایخی و همکاران((2013 به بررسی اثرات متغیرهای اقتصادی کلان بر رابطه بین متغیرهای حسابداری بدست آمده از صورتهای مالی و بازده سهام پرداخته اند. از منظر آن ها، شش متغیر اقتصادی بر رابطه بین متغیرهای حسابداری و بازده سهام شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تاثیر می گذارد.

بیان مدل پژوهش

در مدل تحلیلی پژوهش به بررسی ارتباط بین متغیرهای مستقل و وابسته موجود در فرضیه های پژوهش پرداخته شده و با استفاده از روشها و مدلهای آماری مرتبط این بررسی ها کامل گردیده و به بحث و نتیجه گیری پرداخته می شود.

برای آزمون فرضیه های پژوهش مبنی بر این که هر یک از معیارهای مالی(انتظار می رود طی مراحل چرخه عمر متفاوت باشند) با قیمت سهام بر اساس چرخه عمر منتج شده از الگوهای جریان نقدی ارتباط معناداری دارند، از مدل رگرسیونی زیر استفاده می شود:

که در این مدل:

: MPPS نشان دهنده قیمت سهام شرکت شرکت i در زمان t

: EPS سود هر سهم، برابر است با سود متعلق به سهامداران عادی تقسیم بر تعداد سهام در دست. : ROA بازده دارایی ها، برابر است با سود خالص تقسیم بر مجموع دارایی ها.

ivatanat 1-
6

: ROE بازده حقوق صاحبان سهام، برابر است با سود خالص تقسیم بر حقوق صاحبان سهام.

:GR درصد رشد فروش، برابر است با تغییر فروش سال جاری نسبت به سال قبل تقسیم بر فروش سال قبل.

:M/B نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری حقوق صاحبان سهام، ارزش بازار کل سهام شرکت در سال مالی تقسیم بر ارزش حقوق صاحبان سهام در ترازنامه.

: Leverage اهرم مالی شرکت، برابر است با جمع کل بدهیها تقسیم بر حقوق صاحبان سهام در پایان دوره مالی. : SIZE اندازه شرکت، برابر است با لگاریتم جمع دارایی های شرکت.

A i :سن شرکت، برابر است با سال مورد بررسی منهای سال تاسیس شرکت.

: P i- t قیمت سهام دوره قبل، برابر است قیمت سهام شرکت در یک سال قبل از سال مورد بررسی. می باشند.
فرضیه های پژوهش

طبق تئوری چرخه عمر، شرکت ها در مراحل مختلف چرخه عمر(ظهور1، رشد2، بلوغ3، رکود4 و افول(5 از نظر مالی دارای رفتار های حاصی هستند، بدین معنی که ویژگی های مالی یک شرکت متاثر از مرحله ای از چرخه عمر که شرکت در آن قرار دارد(اکسیو6 .(2007 نتایج تحقیقات پیشین نیز بیانگر این است که واکنش و پاسخ بازارهای مربوط به اطلاعات حسابداری در مراحل مختلف چرخه عمر تفاوت معناداری با هم دارند. بنابراین منطقی است که انتظار داشت میزان مربوط بودن معیارهای ریسک، سودآوری و سایر معیارهای حسابداری از یک مرحله چرخه عمر به مرحله دیگر متفاوت باشد، از این رو، برای آزمون رابطه معیارهای سودآوری و قیمت سهام برا اساس چرخه عمر منتج شده از الگوهای جریان نقدی فرضیه های زیر مطرح می شود:

فرضیه اصلی اول:

بین معیارهای سودآوری و قیمت سهام بر اساس الگوهای جریان نقدی رابطه وجود دارد. فرضیه های فرعی منبعث از فرضیه اصلی:
- فرضیه فرعی اول: بین سود هر سهم و قیمت سهام بر اساس الگو های جریان نقدی رابطه وجود دارد.

- فرضیه فرعی دوم: بین بازده دارایی ها و قیمت سهام بر اساس الگو های جریان نقدی رابطه وجود دارد.

- فرضیه فرعی سوم: بین بازده حقوق صاحبان سهام و قیمت سهام بر اساس الگو های جریان نقدی رابطه وجود دارد.

- فرضیه فرعی چهارم: بین درصد رشد فروش و قیمت سهام بر اساس الگو های جریان نقدی رابطه وجود دارد.

فرضیه اصلی دوم:

بین معیارهای ریسک و قیمت سهام بر اساس الگوهای جریان نقدی رابطه وجود دارد. فرضیه های فرعی منبعث از فرضیه اصلی دوم:

- فرضیه فرعی اول: بین نسبت ارزش بازار به ارزش دفتری و قیمت سهام بر اساس الگو های جریان نقدی رابطه وجود دارد.

7

- فرضیه فرعی دوم: بین اهرم مالی و قیمت سهام بر اساس الگو های جریان نقدی رابطه وجود دارد.

روش پژوهش

از لحاظ طبقه بندی پژوهش بر مبنای هدف، این پژوهش از نوع تحقیقات کاربردی است. همچنین با توجه به این که در پژوهش حاضر متغیرهای مستقل، کنترلی و وابسته در گذشته رخ داده است، از نوع تحقیقات پس رویدادی می باشد.

از سوی دیگر، این پژوهش از لحاظ تئوریک از نوع تحقیقات اثباتی و از لحاظ استدلال از نوع استقرایی می باشد. تئوری اثباتی حسابداری به تشریح رویه های حسابداری می پردازد. این تئوری برای توضیح و پیش بینی رفتار شرکت هایی که از یک رویه خاص استفاده می کنند و همچنین شرکت هایی که نمی خواهند از یک رویه مشخص استفاده کنند بکار می رود.

همچنین مطالعه حاضر از نوع تحقیقات شبه تجربی در حوزه تحقیقات حسابداری مالی می باشد. در واقع، تحقیقات شبه تجربی به منظور نزدیک ساختن پژوهش به شرایط تجربیات حقیقی، در مواردی به کار گرفته می شود که امکان کنترل یا به کارگیری تمام متغیرهای مربوط وجود ندارد. در این نوع از تحقیقات، محقق باید پژوهش خود را با توجه به همه محدودیت ها به انجام برساند. کلیه تحقیقات مشهور به تحقیقات میدانی، تحقیقات علمی و اجرایی و نیز اشکال پیچیده تر تحقیقات کاربردی که کنترل متغیرها به طور

نسبی امکان دارد، جزء تحقیقات شبه تجربی قرار می گیرند.

جامعه و نمونه آماری

جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد که با تعدیل این جامعه با قید محدودیتهای زیر، نمونه آماری مشخص میگردد.
نمونه انتخابی این تحقیق شرکتهایی میباشند که شرایط زیر را دارا باشند:

(1 با توجه به اینکه نباید ماهیت جریان های نقدی شرکت های نمونه متفاوت باشد بنابراین شرکت های نمونه از شرکت های سرمایه گذاری و مالی (بانکها) نباشند.

8

(2 جهت متعارف تلقی شدن قیمت سهام، شرکت های نمونه در طول سالهای 1384 لغایت 1390 دچار توقف نشده باشد.

(3 جهت تسری نتایج به ارتباط برخی از معیارها با مراحل چرخه عمر به سایر شرکت ها، شرکت هایی که پایان سال مالی آنها 29 اسفند باشد.

(4 جهت دقیق بودن محاسبات مالی، شرکت های نمونه در طول سالهای 1384 لغایت 1390، سال مالی شان تغییر نکرده باشد. (5 اطلاعات مورد نیاز پژوهش تا پایان سال مالی 1390 به بورس اوراق بهادار ارائه شده و در دسترس باشد.

بر این اساس و پس از اعمال محدودیتهای فوق تعداد 71 شرکت در دوره زمانی 1385 تا 1390 شرایط فوق را دارا بودند که با توجه به این امر نمونهگیری انجام نگردیده و تمامی شرکتها جهت بررسی انتخاب شدهاند. بنابراین، فرضیه های پژوهش ابتدا بر اساس رویکرد اول در سطح کل بازار و بعد بر اساس رویکرد دوم در سطوح مختلف چرخه عمر شرکت ها به تفکیک صنایع مورد آزمون قرار خواهند گرفت.

ابزار و نحوه گردآوری دادهها

در این تحقیق بخشی که برای تدوین مبانی نظری بوده است از طریق روش کتابخانهای یعنی مطالعه کتب، مقالات و پایاننامهها انجام گرفته است. بخشی نیز که در ارتباط با متغیرها میباشد، از طریق روش میدانی یعنی استفاده از لوح فشرده و نرم افزارهای موجود استخراج شده است. منبع مورد استفاده برای جمعآوری دادههای مورد نیاز، صورتهای مالی شرکتها بوده است. دادههای جمع-آوری شده از طریق نرم افزار Excel اصلاح و طبقهبندی شده و تحلیل نهایی نیز به کمک نرمافزار Spss نسخه 19 انجام گرفته است. اطلاعات صورتهای مالی نیز از طریق پایگاههای زیر تأمین میگردد:

(1 صورتهای مالی حسابرسی شده شرکتهای پذیرفته شده در بورس نزد سایت مدیریت پژوهش، مطالعات و توسعه اسلامی، (2 بانک اطلاعاتی جامع شرکتهای پذیرفته شده در بورس (سایت اینترنتی سازمان بورس تهران).
مدلهای آماری و مراحل عمومی آزمونهای آماری

در این پژوهش برای نرمال یا عدم نرمال بودن متغیر وابسته از آزمون کولموگرف اسمیرنف استفاده شده است. در این پژوهش از آنالیز رگرسیونی چند متغیره، با استفاده از نرم افزار (SPSS19) برای تجزیه وتحلیل فرضیه ها استفاده شده است. برای اندازه گیری قدرت تبیین رگرسیون از ضریب تعیین، برای معنادار بودن معادله خطی رگرسیون از آزمونf، برای معنادار بودن ضرایب رگرسیون از آزمونt، برای آزمون همبستگی پیاپی در جملات خطا از آزمون دوربین_واتسون استفاده شده است.
یافته های تحقیق

فرضیه اصلی اول

بین معیارهای سودآوری و قیمت سهام بر اساس الگوهای جریان نقدی رابطه وجود دارد. این فرضیه بوسیله چهار فرضیه فرعی آزمون می شود.

تحلیل و آزمون فرضیه فرعی اول

بین سود هر سهم و قیمت سهام بر اساس الگو های جریان نقدی رابطه وجود دارد.

نتایج حاصل از بررسی فرضیه فرعی اول مبنی بر رابطه سود هر سهم با ارزش بازار سهام بصورت زیر می باشد: