بخشی از مقاله
چکیده
در تحقیق حاضر به بررسی رابطه بین جریان نقدی آزاد ،اهرم مالی و مالکیت نهادی با سودآوری شرکت پرداخته شده است. با این توضیح که برای جریان نقدی آزاد از نسبت وجه نقد آزاد به کل داراییها ،برای اهرم مالی از نسبت ارزش دفتری بدهی¬های بلند مدت به ارزش دفتری کل داراییها ،برای سودآوری شرکت از نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده داراییها بعنوان معیارهای ارزیابی سودآوری و از نسبت مجموع سهام در اختیار بانکها،موسسات بیمه ،شرکتهای تامین سرمایه دولتی ،صندوقهای بازنشستگی و نهادهای دولتی به کل سهام شرکت برای محاسبه نسبت مالکیت نهادی استفاده شده است.برای آزمون فرضیهها 4 - فرضیه - تعداد68 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار طی سال های 1385 تا 1389به عنوان نمونه انتخاب شدند واز طریق مدلهای رگرسیونی چند متغیره وساده با روش مقطعی مورد بررسی قرار گرفتند.نتایج حاصل از تحقیق نشان داد که بین جریان نقد آزاد،اهرم مالی و مالکیت نهادی با سودآوری شرکت رابطه معنی دار و مستقیمی وجود دارد.
واژگان کلیدی: جریان نقد آزاد، اهرم مالی ،مالکیت نهادی ،سودآوری
مقدمه
گزارشهای مالی از مهمترین محصولات سامانه حسابداری است که از اهداف عمده آن فراهم آوردن اطلاعات لازم برای ارزیابی عملکرد ،توانایی سودآوری شرکت ها و پیش بینی جریان های نقد آتی است.یکی از اقلام حسابداری که در صورت سود و زیان ارائه میشود ،سود خالص است. - هاشمی و کمالی، - 1389سرمایه گذاران و سهامداران به دنبال کسب سود هستند.در این راستا و با توجه به منابع و امکانات محدود خود سعی دارند به گونه ای عمل نمایند که حداکثر سود و منافع را به دست آورند.از این رو اطلاع از عوامل موثر بر سودآوری برای این گروه از اهمیت ویژهای برخوردار است.ازجنبه های بااهمیت سود حسابداری نقش آن درقراردادهای تأمین مالی است.
وجود بدهی ها علاوه بر این که خود یکی از عوامل ایجاد انگیزه برای تغییر سودآوری است ،میتواند از طریق تغییر رفتار فرصت طلبانه مدیران به نوسانات سود واحد تجاری منجر شود. همچنین،میزان جریان و جه نقد آزاد میتواند بر میزان رفتار فرصت طلبانه مدیران تأثیرگذارباشد .بدین صورت که هرچه فرصتهای سرمایه گذاری - بالفعل و بالقوه - افزایش پیداکند،اکثر وجوه مازاد درجهت افزایش ثروت سهامداران و سرمایه گذاران ازطریق سرمایه گذاری در فرصتهای موجود مورد استفاده قرار میگیرد و افزایش درمیزان سرمایه گذاری از محل وجوه مازاد منجر به کاهش این وجوه خواهد شد. - نصراللهی و عارفمنش، - 1389که این امر بر سودآوری شرکتها موثر بوده و آن را تحت تاثیر قرار خواهد داد.یکی از گروههای اصلی استفاده کنندگان از صورتهای مالی سهامداران میباشند.
دراین میان سرمایه گذاران نهادی از نفوذ قابل ملاحظهای در شرکتهای سرمایهپذیر برخوردار بوده و میتوانند رویههای آن را تحت تأثیر قرار دهند. حضور سرمایهگذاران نهادی به دلیل اینکه رفتارفرصت طلبانه انجام میدهند سبب تغییردر رفتار و عملکرد شرکتها میشوند. - مرادزاده و همکاران، - 1388و در نتیجه بر سودآوری آنها طی دورههای مختلف میتواند اثرگذار باشد.در این تحقیقات تلاش میشود علاوه بر نوسانهای تدریجی اهرم مالی بر سودآوری،تأثیرجریان نقدی آزاد و همچنین وجود سرمایهگذاران نهادی بر سودآوری مورد آزمون قرار گیرد.هدف پژوهش این است که تأثیر جریان های نقدی آزاد،اهرم مالی و مالکیت نهادی را بر سودآوری ،بررسی و رابطه آن ها را به صورت یک مدل ریاضی ارائه دهد.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مبانی نظری
سودآوری از جمله اطلاعات با اهمیت در تصمیمات اقتصادی به شمار میرود و بعنوان راهنمای پرداخت سود تقسیمی، ابزار سنجش اثربخشی مدیریت و وسیله پیشبینی و ارزیابی تصمیمگیریهای مورد استفاده مدیران،سهامداران ،سرمایهگذاران و تحلیل گان مالی میباشد. سودآوری به توانایی شرکت در کسب سود اشاره دارد؛سودآوری نتیجه نهایی همه برنامه ها و تصمیمات مالی شرکت است.در این پژوهش از نسبت نرخ بازده حقوق صاحبان سهام و نرخ بازده داراییها بعنوان معیارهای ارزیابی سودآوری استفاده میشود.دلیل عمده برای انتخاب بازده داراییها و بازده حقوق صاحبان سهام این است که این نسبتها با استراتژی شرکت و عملکرد مدیریت رابطه مستقیم دارد.بنابراین نسبتهای مورد بررسی بشرح زیر است:
نرخ بازده داراییها: این نسبت میزان کارایی مدیریت را در کاربرد منابع موجود در جهت تحصیل سود نشان میدهد و از تقسیم سود خالص بر جمع داراییها به دست میآید.
نرخ بازده حقوق صاحبان سهام: با استفاده از این نسبت سود شرکت در ازای هر یک ریال حقوق صاحبان سهام محاسبه می-شود و برابر با سئد خالص تقسیم بر جمع حقوق صاحبان سهام است.یکی از عواملی که می تواند میزان سودآوری شرکتها را تحت تاثیر قرار دهد ،آثار معیار های رفتارهای فرصت طلبانه مدیران است. منظور از رفتارهای فرصت طلبانه مدیران،تصمیمات سرمایه گذاری است که مدیران در موقعیتهای نامطمئن و پر خطر میگیرند و معمولا بازده متفاوتی از جریان عادی عملیات شرکت دارد .آثار این گونه تصمیمات معمولا سود واحد تجاری را دچار نوسان میکند]هاشمی و کمالی1389،[ که نوسان سود واحد تجاری بر کیفیت سود گزارش شده توسط مدیران واحد مربوطه تاثیر گذار می-باشد.
عوامل مختلفی زمینه ساز رفتارهای فرصت طلبانه مدیران است که از آن جمله میتوان به جریان نقد آزاد، اهرم مالی ،مالکیت نهادی اشاره کرد.لذا در این تحقیق بر آن شدیم تا رابطه رابطه جریان وجه نقد آزاد،اهرم مالی و مالکیت نهادی با سودآوری شرکتها از منظر معیارهای مالی سودآوری - ن نرخ بازده داراییها و نرخ بازده حقوق صاحبان سهام - مورد بررسی قرار دهیم. دانشجویان، می توانند نتایج این تحقیق را پیشزمینهای برای تحقیقات بعدی خود قرار داده و همچنین سرمایه-گذاران،مدیران شرکتها و تحلیل گران مالی نیز میتوانند نتایج این تحقیق را مبنای تصمیم گیریهای آتی خود قرار دهند.
پیشینه پژوهش
پیشینه داخلی
در داخل و خارج کشور تاکنون تحقیقی که مستقیما در خصوص ارتباط بین جریان نقدی آزاد ،اهرم مالی و مالکیت نهادی با سود آوری باشد صورت نگرفته است، لذا در ادامه برخی از تحقیقات مشابه را مورد اشاره قرار میدهیم:ملکی پور - - 1375 در پایان نامه کارشناسی ارشد خود به بررسی تحلیلی تأثیر استفاده از اهرم مالی بر سودآوری شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت.وی از نسبت بدهی به دارایی به عنوان شاخص اهرم مالی و از نسبت های بازده حقوق صاحبان سهام و بازدهی داراییها به عنوان شاخص سودآوری استفاده نموده است و نتیجه گرفت که استفاده از اهرم مالی ، بر سودآوری شرکتها تأثیری نداشته است.همچنین شرکتها نتوانسته اند با استفاده از اهرم مالی سود هر سهم را افزایش دهند.
باقری - 1386 - به بررسی اثر جریان های نقد آزاد و سهامداران نهادی بر مدیریت سود در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران پرداخت؛ در این تحقیق اثر سهامداران نهادی بعنوان یک کنترل کنندهی خارجی ، بر تعدیل رابطه مزبور در نظر گرفته شده است. نتایج این تحقیق رابطه معنادار مستقیمی را بین مدیریت سود و جریانهای نقد آزاد زیاد در شرکت های با رشد کم در نظر گرفته است اما بیان کرده که بین مدیریت سود و سهامداران نهادی در شرکت های با جریان های نقد آزاد زیاد و رشد کم رابطهی معنا داری وجود ندارد. - هاشمی و کمالی ، - 1389 تحقیقی تحت عنوان تأثیر افزایش تدریجی اهرم مالی ،میزان جریان نقدی آزاد زیاد و رشد شرکت بر مدیریت سود شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار
