بخشی از مقاله
چکیده
هدف: ایجاد تناسب میان مدیریت راهبردی کسب و کار و سیاستهای قیمتگذاری، پرچالشترین مسئله شرکتهای امروزی بوده و نیازمند پشتیبانی اثربخش از سوی حسابداران مدیریت است. در سالهای اخیر، ادبیات متعددی تحت عنوان راهبردهای اقیانوسهای رنگی و دیدگاههای قیمتگذاری ارائه شدهاند. هدف پژوهش حاضر، معرفی و ایجاد روابط منطقی میان مفاهیم مذکور است، بطوریکه رهنمودهای لازم برای حسابداری مدیریت راهبردی در کسب و کارهای امروزی فراهم گردد.
روششناسی: پژوهش حاضر، مطالعهای کاربردی و اکتشافی بوده و از نظر فرآیند اجرا، در دسته پژوهشهای کیفی به روش تحلیل مضمون قرار میگیرد. در این راستا، ابتدا با مطالعه ادبیات راهبردهای اقیانوسهای رنگی و دیدگاههای قیمتگذاری، مضامین توصیفی و تفسیری مربوط مورد شناسایی و کدگذاری قرار گرفته و سپس، بوسیله تحلیل مقایسه- ای مضامین، بین یافتههای پژوهش ارتباط منطقی ایجاد شده است.
یافتهها: نتایج پژوهش حاضر نشان داد که راهبردهای اقیانوسهای قرمز و بنفش دارای بیشترین سازگاری با دیدگاه قیمتگذاری مبتنی بر رقابت میباشند. از سوی دیگر، مشخص شد که راهبردهای اقیانوسهای آبی و سبز دارای بیشترین تناسب با دیدگاه قیمتگذاری مبتنی بر ارزش مشتری هستند. بعلاوه، در حالیکه راهبرد اقیانوس سفید با تمامی دیدگاههای قیمتگذاری سازگار میباشد، اما میان راهبرد اقیانوس سیاه با هیچیک از دیدگاههای قیمتگذاری سازگاری مشاهده نشد.
دانشافزایی: در ادبیات موجود، تاکنون مطالعه راهبردهای اقیانوسهای رنگی و تبیین رابطه آنها با دیدگاههای قیمتگذاری چندان مورد توجه قرار نگرفته است. در نتیجه، پژوهش حاضر با ارائه شناختی نظری و تحلیلی، برای ادبیات حسابداری مدیریت دارای دانشافزایی میباشد. بعلاوه، نتایج پژوهش حاضر میتواند در بهبود تدوین سیاست- های راهبردی شرکتها مثمرثمر واقع شود.
مقدمه
حسابداری مدیریت به منظور حفظ قابلیتهای خود در پشتیبانی از نیازهای تصمیمگیری سازمان، باید همگام با تغییر و تحولات محیطی خود را بروزرسانی و به صلاحیتهای کلیدی مجهز نماید .>15@ بر اساس ادبیات موجود، مشارکت در مدیریت راهبردی و تصمیمات قیمتگذاری سازمانها، از وظایف مهم حسابداران مدیریت است 34@،.>16 در سالهای اخیر، راهبردهای متعددی برای مدیریت اثربخش کسب و کار و تصمیمات قیمتگذاری تدوین شدهاند، اما این مفاهیم به تنهایی برای خلق مزیت رقابتی کافی نی ستند.
راهبردهای ک سب و کار و قیمتگذاری زمانی به موفقیت کسب و کار و ایجاد مزیت رقابتی منتج میگردند که بوسیله سیستم ح سابداری مدیریت بطور منا سب و مؤثر مورد پ شتیبانی قرار گیرند .>19@ در این را ستا، در اواخر سده بی ستم میلادی، انتشار کتاب »راهبرد رقابتی« توسط مایکل پورتر و معرفی راهبردهای سه گانه تمایز، تمرکز و رهبری بها موجب شد تا رقابت به عنوان تنها راهکار برای بقا در دستور کار واحدهای تجاری قرار گیرد 37@،.>17 با این وجود، با ا شباع بازار و پیروی تمامی ک سب و کارها از راهبردهای رقابتی یک سان، امکان د ستیابی به سودآوری بیشتر منتفی شده و نیاز به ایدههایی جدید برای کسب مزیت رقابتی پایدار مطرح میگردد 30@،18،.>6 راهبردهای کلاسیک پورتر تحت عنوان راهبردهای اقیانوس قرمز شناخته میشوند.
اقیانوس قرمز به معنای تمامی کسب و کارها و صنایع موجود میباشند که واحدهای تجاری بر سر آنها به منظور کسب سهم از بازار بیشتر به رقابت میپردازند .>30@ در این راستا، در سالهای اخیر، ایدههای راهبردی جدیدی تحت عناوین اقیانوسهای آبی، بنفش، سبز، سفید و سیاه نیز مطرح شدهاند .>14@ راهبرد اقیانوس آبی، ایده نوآوری ارزش را مطرح مینماید. بر اساس این دیدگاه، شرکتها میتوانند با ابداع مح صولاتی با ارزش افزوده بالا و بهای منا سب، صنایع و ک سب و کارهای جدید و عاری از رقابتی برای خود فراهم آورند .>30@ راهبرد اقیانوس بنفش، نسخهای واقعبینانهتر از اقیانوس آبی برای کسب و کارهای عصر حاضر ارائه میدهد.
بر اساس این دیدگاه، امروزه با گسترش بازارهای جهانی شکلگیری انحصارهای یکجانبه کمتر محتمل بوده و در شرایط واقعی، میتواند بازارها را بصورت انحصارهای دو یا چند جانبه تصور نمود 35@،26،.>18 در راهبرد اقیانوس سبز، رنگ سبز اقیانوس استعارهای از توجه به محیط زیست بوده و دستیابی به مزیت رقابتی پایدار در گرو انجام نوآوریهای زیست محیطی معرفی میشود 12@،.>10 راهبرد اقیانوس سفید، ایده در اولویت قرار دادن تأمین منافع جامعه در کسب و کار و نوآوری در مسئولیتپذیری اجتماعی را مطرح مینماید 38@،.>35 در مقابل، راهبرد اقیانوس سیاه بیانگر مجموعه راهکارها اعم از قانونی یا غیرقانونی و اخلاقی یا غیراخلاقی است که واحدهای تجاری بکار میبندند تا صرفنظر از پیامدهای اجتماعی آنها، به منافع شخصی خود دست یابند.
از سوی دیگر، راهبرد قیمتگذاری، مهمترین جزء راهبردهای کسب و کار شرکتها محسوب می شود .>4@ راهبرد قیمتگذاری به معنای مجموعه سیاستهایی است که واحد تجاری در تعیین قیمت محصولات خود بکار میگیرد، بطوریکه با ایجاد تناسب میان شرایط بازار محصول، وضعیت رقابتی و تصمیمات مالی، به حداکثر سودآوری ممکن د ست یابد .>33@ اندی شمندان حوزه ک سب و کار، راهبردهای مختلفی برای قیمتگذاری ارائه نمودهاند و بطور کلی، میتوان آنها را در سه دیدگاه اصلی مبنی بر هزینه، مبتنی بر رقابت و مبتنی بر ارزش مشتری تقسیمبندی نمود.
هر یک از این دیدگاهها به منظور حداکثر شدن سودآوری و پایداری مزیت رقابتی شرکت، راهکار خاصی را تجویز مینمایند 25@،8،.>3 سیاستهای قیمتگذاری بسیار حائز اهمیت میباشند، زیرا هدف آنها ایجاد یک رابطه مستحکم میان برنامههای عملیاتی کوتاه مدت و راهبردهای کسب و کار سازمان میباشد .>29@ به بیان دیگر، شرکتها در فرمولبندی راهبردهای قیمتگذاری خود باید به تناسب راهبرد کسب و کار و راهبرد قیمتگذاری خود توجه داشته باشند، زیرا موفقیت یا شکست راهبرد کسب و کار به میزان قابل ملاحظهای وابسته به راهبرد قیمتگذاری واحد تجاری میباشد 8@،.>3 حسابداری مدیریت راهبردی با پشتیبانی اثربخش از ت صمیمات راهبردی ک سب و کار و قیمتگذاری سازمانها، میتواند نق شی کلیدی در این زمینه ایفا نماید.
هدف پژوهش حاضر، تبیین مضامین راهبردهای اقیانوسهای رنگی، راهبردهای قیمتگذاری و روابط میان آنها میباشد، بطوریکه رهنمودهای لازم برای حسابداری مدیریت راهبردی اثربخش در سازمانهای امروزی فراهم گردد. در ادبیات موجود، تاکنون بررسی راهبردهای اقیانوسهای رنگی و تبیین اهمیت سیاستهای قیمتگذاری در آنها کمتر مورد توجه قرار گرفته ا ست. بنابراین، پژوهش حا ضر با برر سی تنا سب دیدگاههای قیمتگذاری با م ضامین راهبردهای اقیانوسهای رنگی میتواند در تو سعه ادبیات ح سابداری مدیریت راهبردی دانشافزایی داشته باشد.
در این را ستا، ابتدا در بخش مبانی نظری و پی شینه پژوهش، مروری بر ادبیات راهبردهای اقیانوسهای رنگی و دیدگاههای قیمتگذاری صورت میگیرد. سپس، با استفاده از رویکردی قیاسی و کیفی به روش تحلیل مضمون، مضامین توصیفی و تفسیری قیمتگذاری ادبیات مذکور استخراج شده و در ادامه، با تجزیه و تحلیل و استنباط منطقی میان آنها ارتباط برقرار میشود. در پایان نیز، بحث و نتیجهگیری کلی پژوهش ارائه میگردد.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
راهبردهای اقیانوسهای رنگی
سازمانها به دلیل تغییرات شرایط اقتصاد جهانی، رقابت و ماهیت تکاملی دانش، بطور پیوسته با محیطی پیچیدهتر و پرچالشتر مواجه می شوند. از اینرو، مجامع دانشگاهی و حرفهای، همصدا با یکدیگر همواره بر لزوم بروزرسانی و تجهیز دانش حسابداران با نیازهای راهبردی محیط جدید کسب و کار تأکید دارند. این امر موجب شده ا ست تا در سالهای اخیر، به مفاهیم م شارکت ح سابداران مدیریت در ت صمیمات راهبردی سازمان، توجه ویژهای صورت گیرد 36@،.>16 ح سابداری مدیریت به منظور بقا و حفظ سودمندی خود در سازمانها، ناگزیر است خود را به صلاحیتهای کلیدی عصر حاضر از قبیل دانش مدیریت راهبردی کسب و کار و مفاهیم قیمتگذاری مجهز نماید.
