بخشی از مقاله
خلاصه
در راستای یک معماری پایدار لازم است که طراحیها متناسب با اقلیم و فرهنگ بستر طرح باشند. از جمله مفاهیمی که در این راستا در سالهای اخیر مطرح شده است طراحی بایوفیلیک بوده. در این مقاله ابتدا توضیح مختصری در رابطه با ریشه ی تئوری این طراحی دادهایم سپس اصول اولیه و بنیادین آن را مطرح کرده و نهایتا به شرح راهکارهایی طراحانه برای اجرایی کردن آن در ساختمانهای محیطی، همرا با تاثیر هریک از آنها بر سلامت انسان پرداختیم . این راهکارها بسیار متنوع اند در نتیجه هریک تاثیرات متفاوتی دارند چرا که از تجربیات روانی مختلفی نشئت میگیرند. لیکن به طور کلی میتوان گفت طراحی بایوفیلیک بر روح، جسم و رفتار انسان تاثیر مثبت دارد. به صورتی که هرگونه استفاده از استراتژیهای آن در طراحی باعث افزایش رضایت، خرسندی و کاهش استرس در افراد می شود.
-1 مقدمه
از دهه 1960 میلادی با شدت گرفتن بحرانهای زیست محیطی، مفهوم توسعه پایدار مطرح گردید. معماری پایدار نیز بخشی از این توسعه است که در حوزه زیست محیطی، بر کاهش مصرف انرژیهای فسیلی و توجه به شرایط اقلیمی بستر و در حوزه اجتماعی، به ارتباط با فرهنگ بستر طرح تاکید می کند. لیکن، در روند سبز شدن ساختمانها بیشترین تکیه برحوزه انرژی قرار گرفت و در این میان، برخی مفاهیم نظیر نیازهای انسانی مورد بی توجهی قرار گرفت. طراحی بایوفیلیک با تاکید بر بازگشتن به ریشه ی سیر تکامل انسان سعی دارد ارتباط بنا را با بستر طبیعی آن تقویت نماید. در این طراحی تلاش بر این است که رابطه ای دو طرفه میان طبیعت و انسان مدرن شکل بگیرد.
[1] آنچه مهم است و سعی شده در ادامه به آن پرداخته شود شیوه های اجرایی کردن تئوری طراحی بایوفیلیک است به گونه ای که بتوان راهکارهایی عملی برای آن ارائه داد. در توضیح واژهی بایوفیلیک باید گفت که این واژه از کلمهی بایوفیلیا میآید. واژه بایوفیلیا از دو جزء Bio و Philia تشکیل شده است. واژه Bio پیشوندی است که در ابتدای اسمها، صفتها و قیدهایی استفاده میشودکه به چیزهای زنده یا زندگی انسانها مربوط میشود. واژه Philia جذابیت و احساس مثبتی است که مردم نسبت به عادتها، فعالیتها و تمام چیزهایی که در طبیعت اطراف ماست دارند. در نتیجه Biophilia همان احساس مثبت انسانها نسبت به موجودات زنده می باشد.[2]
-2 طراحی بایوفیلیک و راهکارهای طراحانه آن
-1-2 نظریهی بایوفیلیا 2
بایوفیلیا میل ذاتی بشر به برقراری ارتباط با طبیعت و پیوستن به آن است. اگرچه در روند مدرنیته شدن انسان، این میل ذاتی در وضعیتی بحرانی قرار گرفته است در نتیجه سلامت روحی و جسمی نوع بشر آسیب دیده است. ایده ی بایوفیلیا از درک سیر تکامل انسان نشئت میگیرد. بیشتر از 99 درصد از بخشهای تاریخ تکامل انسان در راستای پاسخ دهی و تطابق با طبیعت، آن هم در روندی کاملا طبیعی، نه مصنوعی یا ساخته ی نیروهای انسانی، توسعه یافته است ولی آنچه که امروزه، معمولا مورد ستایش ما قرار میگیرد از لحاظ تاریخی در مقایسه با کل سیر تکامل بشر مربوط به اواخر تاریخ است.
- به دست آوردن غذا در مقیاس زیاد در 12000 سال اخیر، ابداع شهرها در 6000 سال پیش، تولید انبوه محصولات و کالاها 400 سال پیش آغاز شد و تکنولوژی برق فقط از قرن 19 میلادی است که شکل گرفته - شکل . - 1 بدن، ذهن و احساسات انسان در یک سیر بایوسنتریک تکامل یافتهاند نه به وسیلهی مهندسی یا دنیای تکنولوژی.[3] این دقیقا همان چیزیست که به نظر میرسد، بشر فراموش کرده است.
-2-2 طراحی بایوفیلیک
طراحی بایوفیلیک در یک نگاه، تشخیص نیاز فطری انسان برای برقراری ارتباط با طبیعت به همراه پایداری و استراتژیهای جهانی طراحی برای خلق محیطهایی است، که بتوانند کیفیت زندگی را افزایش دهند. پروفسور کلرت طراحی بایوفیلیک را مدل جدیدی از معماری سبز میداند که وعده دادهاست انسانها را دوباره با طبیعت پیوند دهد. به طور کلی طراحی بایوفیلیک کوششی دقیق برای فهم و درک نیاز ذاتی بشر برای همبستگی و پیوند با دنیای طبیعی و تأثیر آن در طراحی و ساخت محیطهای مناسب برای زندگی میباشد. این موضوع نسبتا به سادگی و راحتی قابل درک است، اما با این وجود دستیابی به آن فوقالعاده مشکل است. چرا که محدودیتهایی هم برای درک کامل زیست شناسی بشر و جنبههای مختلف نهاد و سیرت او برای پیوند با جهان طبیعی وجود دارد و هم اینکه محدودیتهای دیگری به خاطر ناتوانی ما برای انتقال این مفاهیم در طراحی ساختمانها و محیط، کار را برای ما دشوار میسازد.[4]
-1-2-2 اصول و فواید طراحی بایوفیلیک
چالش طراحی بایوفیلیک این است که نواقص ساختمان های کنونی و سیمای شهری را به گونه ای نشان دهد که بتواند در خلال آن چهارچوب جدیدی برای ایجاد حس مطلوب حضور طبیعت در ساختمان های محیطی تدوین کند . هم چنین طراحی بایوفیلیک در طلب است که سکونتگاه مناسبی برای انسان به عنوان یک سازواره زیستی در ساختمان های محیطی مدرن خلق کند، به گونه ای که سلامت، اغنای روحی و احساس خوشبختی را در انسان افزایش دهد.[3]
-1-1-2-2 اصول طراحی بایوفیلیک
عملکرد موفق طراحی بایوفیلیک وابسته به پایبند ماندن به اصول اولیه آن است. این اصول شرایط زیربنایی را برای یک طراحی بایوفیلیک موثر بیان میکنند. این اصول را میتوان به شرح زیر برشمرد:
-1 طراحی بایوفیلیک نیازمند ارتباط مکرر و به صورت مداوم تقویت شده با طبیعت است.
-2 طراحی بایوفیلیک بر سازگاری انسان با طبیعتی که در طی زمان تکامل بشر باعث پیشبرد سلامت و رضایت در انسان شده، متمرکز است.
-3 طراحی بایوفیلیک وابستگی ای احساسی به محیط ها یا مکان هایی مشخص را تشویق می کند.
-4 طراحی بایوفیلک ترویج دهنده ی کنش و واکنشی مثبت میان مردم و طبیعت است. به گونه ای که مشوق بسط دادن احساس هم بستگی و مسئولیت میان جوامع انسانی و طبیعت است.
-5 طراحی بایوفیلیک، مشوق راه حلهایی یکپارچه و دوطرفه برای معماری است. به بیان دیگر معماری ای که باعث تقویت ارتباط انسان و طبیعت و هم چنین برآوردن نیازهای انسان مدرن شود، هدف طراحی بایوفیلیک است - شکل . - 2
