بخشی از مقاله
چکیده
هدف از پژوهش حاضر تاثیر بازی درمانی بر جرات ورزی و پرخاشگری کودکان دارای هراس از مدرسه بوده . روش پژوهش ازمایشی همراه با پیش آزمون و پس آزمون در دو گروه آزمایش و گواه بوده است. جامعه ی آماری این پژوهش شامل کودکان دبستانی دارای هراس از مدرسه که به کلینیک های روانشناسی در شهر شیراز مراجعه نموده اند و نمونه مورد مطالعه شامل 20 نفر ازکودکان که بصورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل قرار گرفتند.
کودکان گروه آزمایش در10جلسه بازی درمانی که در5 هفته برگزار گردید،شرکت نمودند.ابزار گردآوری اطلاعات شامل دو پرسشنامه پرخاشگری آیزنگ - 1975 - ،جرأت ورزی گمبریل و ریچی - 1975 - می باشد که روایی و پایایی پرسشنامه مورد تایید قرار گرفته است برای تجزیه و تحلیل اطلاعات از روش های اماری توصیفی و استنباطی استفاده شد که در امار استنباطی از تحلیل کووارانس استفاده شد که نتایج نشان داد بازی درمانی بر جرات ورزی کودکان دارای هراس از مدرسه تاثیر معناداری دارد همچنین بازی درمانی بر پرخاشگری کودکان دارای هراس از مدرسه تاثیر معناداری دارد.
مقدمه
عواطف و احساسات نحوه رفتار و عملکرد انسان را مشخص می سازد و در چگونگی اداره امور زندگی روزمره نقش بسزایی دارد.هیجانها همواره موردتوجه انسان بوده است، زیرا درهرتلاش واقدام بشری به طریقی نقش دارند.خشم هیجان طبیعی انسان، پاسخ هیجانی نیرومند وناخوشایند به تحریک واقعی یا محسوس است. پرخاشگری3 یکی از رایج ترین واکنش های کودک نسبت به ناراحتی ها و ناکامی هاست که به منظور صدمه رساندن به دیگران، کسب پاداش، ارضای نیازها یا رفع موانع انجام می شود.
پرخاشگری درکودکان به شکل های گوناگون کلامی - فحاشی - ، کج خلقی، نافرمانی، تخریب، مخالفت جویی، فریادزدن، گریه کردن وعنادورزی خود را نشان میدهد پرخاشگری در سال های اولیه زندگی باعث به وجود آمدن مشکلات بسیاری از جمله خود پنداره ضعیف و طرد از سوی همسالان، عملکرد تحصیلی ضعیف و بسیاری مشکلات دیگر می شود و برجنبه های مختلف زندگی فردی و اجتماعی کودک در آینده اثر می گذارد
در دهه های اخیر جرات ورزی توجه بسیاری از روان شناسان و پژوهشگران بالینی را به خود جلب کرده است . اهمیت جرات ورزی در ارتباطهای میان فردی، نقش مؤثر آن در فعالیتهای اجتماعی و فراوانی رفتارهای غیر جرات ورزانه در جمعیت های بالینی سبب شده است که در این زمینه پژوهشهای زیادی صورت گیرد و برنامه هایی تحت عنوان جرات آموزی ، طرح ریزی شود
انجام پژوهشهای عملی و بالینی در مورد مفهوم جرات ورزی و ویژگیهای آن وهمین طور آموزش و درمان رفتارهای غیر جرات ورزانه، بیشتر به کارهای ولپه مربوط است که به شرح مفصل جرئت ورزی پرداخت. وی در توصیف و تبیین این مفهوم به تضاد میان بارز ساختن هیجان خشم و بازداری از اضطراب، توجه خاصی نشان می داد. وی اولین دانشمندی بود که اصطلاح جرات ورزی را به کار برد وآموزش آن را مدنظر قرار داد - هریوت5 ، - 2004روان شناسان معتقد هستند افراد کم جرات نمی توانند به صورت مناسب با اطرافیان خود تعامل داشته باشند . این افراد احساس گناه بی اعتمادی و سلطه پذیری در روابط اجتماعی را تجربه می کنند و ترس، اضطراب وافسردگی از خود نشان می دهند
در گرایش های روان شناسی روش های متفاوتی در برخور با پرخاشگری و جرات مندی وجود دارد که یکی از آنها بازی درمانی6 است، درمانی که در دنیای امروز تجلی پیدا کرده و به طور روز افزون در دنیای پیشرفته از آن استفاده می شود. بازی درمانی یکی از روشهای مؤثر در درمان مشکلات رفتاری و روانی کودکان است
بطور کلی بازی نقش مؤثری در رشد کودک دارد، بازی یک روش صحیح و درست برای درمان کودک است، زیرا کودکان اغلب در بیان شفاهی احساساتشان با مشکل روبرو هستندو از طریق بازی می توانند، موانع را کاهش دهند و احساساتشان را بهتر نشان دهند
دربازی درمانی محیطی امن به کودک داده می شود تا از طریق بازی خود را اظهار کند وبا انجام دادن این کار یاد بگیرد چگونه ظرفیت های خود را در راههای مناسب تربکارگیرد وبدین وسیله عزت نفس خود را افزایش دهد.در واقع بازی تمرینی برای زندگی واقعی است وانعطاف کافی برای سازگاری با وقایع، افراد وموقعیت ها را بوجود می آورد.بازی درمانی فرصت های مناسب را برای تخلیه رفتارهای پرخاشگرانه کودکان فراهم می کندوبا شیوه های مثبت رفتارهای هیجانی وتکانشی را تعادل می بخشد. صحنه های مختلف بازی، امکانات متعددی را برای تمرین ویادگیری فراهم می کند که درشیوه های درمانی دیگر وجود ندارد.کودک به وسیله بازی، انرژی های اضافی خود را صرف می کند که درغیر این صورت موجب هیجان، عصبانیت وتند خویی کودک می شود.
تمام کودکان، تمایل ذاتی به بازی به عنوان یک فعالیت لذت بخش دارند وازطرفی ذات بازی نیز توام با لذت است واین اولین خاصیت درمانگر بازی است که کودک را درگیر یک فعالیت لذت بخش می کند که احساس شادی ونشاط درکودک ایجاد می کند. این لذت کودک را ترغیب به ادامه درمان می نماید وفرصتی را به درمانگر می دهد که درمان را تا به نتیجه رسیدن ادامه ده در طول سالها روان شناسان بر اهمیت بازی در روان درمانی کودکان به دلالیل متعددی اشاره کرده اند بازی به کودکان اجازه میدهد تا احساسات خود را به صورتی کارآمد بیان کنند و برای انجام این کار، بازی راهی طبیعی است،
بازی به بزرگسالان اجازه می دهد که وارد دنیای کودکان شوند و به کودکان نشان دهند که آنها را به رسمیت می شناسند و می پذیرند، مشاهده کودکان در حین بازی، به بزرگسالان کمک می کند تا آنها را بهتر درک کنند، از آنجایی که بازی برای کودکان لذت بخش است، کودکان را ترغیب می کند تا آرام باشند و از این رهگذر اضطراب و حالت دفاعی آنان را کاهش می دهد، بازی فرصت هایی را برای رهاسازی احساسات نظیر خشم و ترس در اختیار کودکان قرار می دهد که بیان آنها به شیوه-ای دیگر دشوار است،
بازی فرصتی را برای کودکان فراهم میسازد تا مهارتهای اجتماعی کسب کنند و بازی به کودکان فرصت میدهد تا نقش های جدید را بازی کنند و در محیطی ایمن رویکردهای گوناگون حل مسأله را مورد آزمایش قرار دهند مطالعات نشان دادهاند که بازی به توجه ، حافظه، استدلال منطقی، زبان، تخیل و آفرینندگی کودکان کمک کرده و آنها را قادر میسازد تا دیدگاه سایرین را درک کنند پژوهشگران دریافتهاند که بازی خیالی علاوه بر کمک به رشد شناختی، باعث افزایش خودآگاهی، اعتماد به نفس ، خویشتنداری، مهارتهای حافظه و زبان کودکان میشود
بنابرین با توجه به اهمیت و ضروت بیان شده محقق در این تحقق به تاثیر بازی درمانی بر جرات ورزی و پرخاشگری کودکان دارای هراس از مدرسه می پردازد.
فرضیههای پژوهش
بازی درمانی باعث افزایش معنی دار جرات ورزی کودکان دارای هراس از مدرسه می شود بازی درمانی باعث کاهش معنی دارپرخاشگری کودکان دارای هراس از مدرسه می شود.
پیشینه پژوهش
دکترابراهیمی قوام و همکاران - 1391 - در پژوهشی با عنوان تأثیر آموزش مهارتهای ابراز در افزایش جرأتورزی و عزّت-نفس دانشآموزان کمجرأت دختر پایه سوم تا پنجم ابتدایی شهر تهران دریافتند که آموزش مهارتهای ابراز وجود باعث افزایش جرأتورزی دانشآموزان کم جرأت شدهاست و این تأثیر در فاصله بین پسآزمون و مرحله پیگیری دوام داشتهاست.
فخرزارع - - 1391، به بررسی تاثیر بازی درمانی التقاطی بر کاهش هراس اجتماعی کودکان مقطع پیش دبستانی که در سال 90؛91 به کلینیک های شهر اصفهان مراجعه نموده اند پرداخته است.نتایج حاصل نشان دادکه بازی های بکارگرفته شده دراین پژوهش باعث کاهش معنادار علائم هراس اجتماعی در گروه آزمایش در مقایسه با گروه گواه شده است.
