بخشی از مقاله
چکیده
انرژی پاک یا تجدید شونده به عنوان یکی از ارکان اساسی رشد و توسعه کشورها در آینده خواهد بود. پژوهشها نشان میدهد، که بین سطح توسعه یک کشور و میزان استفاده از انرژی پاک رابطه مستقیمی وجود دارد. در کشور ما نیز با توجه به نیازهای روز افزون به منابع انرژی و کم شدن منابع انرژی فسیلی و ضرورت سالم نگه داشتن محیط زیست استفاده از انرژیهای نو، میتواند جایگاه ویژهای داشته باشد. ایستگاه زابل یکی از باد خیزترین ایستگاه های کشور است. بادهای 120روزه سیستان و دیگر بادهای این منطقه که دارای جهت مشخص و سرعت بالا میباشند، میتوانند به عنوان تأمین کننده انرژی محسوب گردند. از طرف دیگر متوسط ساعات آفتابی روزانه بر طبق دادههای ثبت شده 7/8 ساعت میباشد، ضمن اینکه تعداد کل روزهای آفتابی سالانه 315 روز ذکر شده است.
باتوجه به اینکه سیستم جدید انرژی آینده باید متکی به تغییرات ساختاری و بنیادی باشدکه در آن منابع انرژی بدون کربن نظیر انرژی خورشید و باد مورد استفاده قرار گیرند در نتیجه بهره گیری از قابلیت های این منطقه در تامین انرژی پاک می تواند از راهبردهای توسعه پایدار شهرستان زابل باشد. روش تحقیق در این مطالعه به صورت تحلیلی و مبتنی بر مطالعات کتابخانهای، اسنادی و میدانی و پیمایشی میباشد. جامعه نمونه در این مطالعه، افراد ساکن در شهرستان زابل که شامل 383 نفر میباشد. نتایج تحقیق موید آن است که در بین شاخصهای تاثیرگذار انرژی بادی و خورشیدی در توسعه پایدار شهرستان زابل، شاخص کاهش هزینه در استفاده از وسایل گرمایشی و سرمایشی در منازل مسکونی با رتبه 1، شاخص کاهش مصرف آب با رتبه 7 پایینترین رتبه را به خود اختصاص دادهاند.
کلمات کلیدی : انرژی باد ، انرژی خورشید ، توسعه پایدار، شهرستان زابل
مقدمه
تغییر اقلیم از جمله مسایل و مشکلات جهان امروز است. از زمان انقلاب صنعتی به بعد فعالیتهای انسان به ویژه استفاده از سوختهای فسیلی برای تولید الکتریسته یکی از عوامل مهم تغییر اقلیم بوده است - گندمکار ، 1388، . - 86 در جوامع بشری توسعه با بکار گیری انرژی بیشتر میسر میگردد و بدین ترتیب انسان برای دستیابی به توسعه، خصوصیات فیزیکی، شیمیایی، اجتماعی و غیره محیط زیست خود را دگرگون میسازد. تولید اشتغال و مصرف انرژی اثرات زیست محیطی مهمی در اکوسیستم زمین بر جای میگذارد، امروزه سیاستهای تولید و بکار گیری انرژی در مسائل زیست محیطی و محلی و منطقهای نقش محوری را برعهده دارد. بخش اعظم انرژی مصرفی در جهان به وسیله سوختهای فسیلی تامین میشود. این سوختها دارای انواع آلایندهای سمی خطرناک هستند و احتراق سوختهای فسیلی باعث ورود حجم عظیم از اکسیدهای سولفور، نبتروژن و منواکسیدکربن در هوا می گردد.
یکی از عومل مؤثر در حرکت به سمت توسعه پایدار توسعه سیستمهای انرژی مطمئن و سازگار با محیط زیست است. بهبود راندمان مصرف انرژی و کاهش انتشار کربن نقش مهمی در حرکت به سمت توسعه پایدار ایفا میکند. متداول ترین تعریف از پایداری تعریفی است که کمسیون جهانی محیط زیست و توسعه ارایه کرده است. این کمیسیون توسعه پایدار را توسعهای که تامین احتیاجات نسل حاضر را بدون لطمه زدن به تواناییهای نسلهای آتی در تامین نیازهای خویش تعریف کرده است - عبدلی ویدقار،1385،. - 20 خواسته توسعه پایدار دستیابی به اقتصادی پایدار است. و یکی از ویژگیهای این اقتصاد در بخش سرمایهی طبیعی این است که میزان گاز کربنیک در پایینترین سطح ممکن باقی بماند. افزایش گاز کربنیک با پایداری ناسازگار است. امروزه ثابت شده است که اگر قرار است مقدار گاز کربنیک موجود در سطح پایین باقی بماند چارهای نیست جز آنکه بخش انرژی میزان تولید انواع آلایندهها را در کمترین حد خود نگه دارد.
از زمان انقلاب صنعتی تا به امروز مردم جهان وابستگی انکار ناپذیری به انرژیهای فسیلی پیدا کردهاند. امروزه حتی تصور قطع این وابستگی عمیق دشوار است - خلعتبری ،1388،. - 55 امروزه بشر با دو بحران بزرگ مواجه است که بیش از آنچه در ظاهر به نظر میرسد به همدیگر مرتبط میباشد، از یکسو جوامع صنعتی و شهرهای بزرگ با مشکل آلودگی محیط روبرو هستند. از سوی دیگر مشاهده شده است که مواد اولیه و سوخت-های مورد نیاز رو به کاهش است. چرا که منابع فسیلی از منابع غیر قابل تجدید است - اکرمی و صادقی،1388، . - 46 چرخه کنونی انرژی به واسطهی گسترش روز افزون صنعت نیاز به استفاده از انرژی را به طور قابل توجهی افزایش داده است و استفاده از انرژی در تمام شئون زندگی آنها وارد شده است. با رشد روز افزون جمعیت و پیشرفت صنعت و زندگی ماشینی نیاز فزایندهای به منابع مختلف انرژی احساس میشود.
از طرف دیگر ذخایر سوختهای فسیلی روبه پایان است، علا وه بر کاهش ذخایر ملاحظات زیست محیطی وگرم شدن کره ی زمین و ذوب شدن یخچالها وغیره انسانها را بر آن داشته است که در صدد دستیابی به منابع دیگر انرژی باشد - حبیب عبدلی و همکاران ،1387،. - 57 در طول سه دههی اخیر خطرات و آسیبهای محیط زیست بیش تر نمایان شده است این آسیبها ناشی از ترکیب عواملی همچون رشد جمعیت، رشد اقتصادی مصرف انرژی و فعالیتهای صنعتی است. از سوی دیگر ارتباط بین توسعه اقتصادی و محیط زیست از مسائل مهم و پیچیده است. چنانچه در بستر توسعه پایدار فعالیتهای اقتصادی و محیط زیست به صورت توأم لحاظ می-شود. محیط زیست و توسعه اقتصادی دو عامل مکمل یکدیگرند. که موجب تعادل وتوازن اکولوژیکی میشود. و فعالیت اقتصادی عامل بر هم زنندهی این تعادل و توازن نخواهد بود - بهبودی ، برقی گلعذاتی 1387،. - 37
بسیاری از کارشناسان معتقدند که در صورت تداوم روند کنونی دیری نخواهد پایید که کاروان تمدن از حرکت باز خواهد ایستاد - همان ،عبدلی - . یکی از راه حلهایی که در این زمینه مطرح شده و امروزه به شدت پیگیری میشود استفاده از انرژیهای تجدید پذیر و سازگار با محیط زیست است. انرژی تجدید پذیر مجالی برای فراهم نمودن انرژی کافی و ایمن فراهم میکند. بنابراین فرصتی برای توسعه صلح آمیز و رفاه بیشتر خلق میکند - همان ب ،گندمکار ، . - 86 در این راستا، در این پژوهش به بررسی رتبهبندی اثرات استفاده از انرژی خورشید و انرژی باد در توسعه پایدار شهری پرداخته شده است. سئوالی که مطرح می-شود عبارت است:بیشترین تآثیر انرژی خورشید و باد در توسعه پایدار شهرستان زابل در کدام شاخص دیده میشود؟
.2 مبانی نظری
انرژی خورشید و باد
منابع تولید انرژی در دنیای امروز به شش دسته طبقهبندی میشوند: زغال سنگ، نفت، گاز، انرژی هستهای، انرژی آبی و منابع انرژی تجدید پذیر طی سی سال گذشته سهم منابع انرژی فسیلی شامل زغال سنگ، نفت وگاز در تامین انرژی جهان با شیب ملایمی رو به کاهش گذاشته است - دولتشاهی و طهماسبی آشتیانی، 1389، . - 34 کشورهای دانمارک، آلمان و فنلاند نشان دادهاندکه استفاده از انرژی باد از نظر تکنیکی واقتصادی انجام پذیر است. انرژیهای تجدید پذیر بخشی از ترکیب انرژی آینده است. که شامل انرژی خورشیدی، انرزی باد، نیروی آب، وغیره میباشد - گندمکار ، 1388 ، . - 86 باد به عنوان یکی از قدیمیترین منابع انرژی از دیر باز مورد توجه و کاربرد انسان بوده است، استفاده مستقیم از باد به صورت خشک کردن، تهویه و استفاده غیر مستقیم از آن به صورت تبدیل انرژی جریان باد به انواع انرژی جهت آرد کردن غلات،
