بخشی از مقاله
خلاصه
نقش و اهمیت حمل و نقل جاده ای در جابه جایی کالا در کشور با توجه به ویژگی های این شیوه حمل و نقلی و همچنین مصرف زیاد فرآورده های نفتی در این زیر بخش باعث گردیده که بهینه سازی مصرف سوخت در حمل ونقل جاده ای مورد توجه خاص برنامه ریزان حمل و نقل و اقتصاد قرار گیرد. هدف از این مقاله تحقیقی بهینه سازی مصرف سوخت در حمل و نقل جاده ای کالا در کشور است که با استفاده ازآمار میدانی مربوط به گروه وسایل نقلیه سنگین حمل کالا و با استفاده از توابع ریاضی در جهت مدله نمودن این ارتباط انجام گرفته است.
این مقاله برپایه استفاده از رابطه بین مصرف سوخت و پارامتر سرعت به عنوان یک پارامتر واسطه و متغیرهای مستقل موثر با پارامتر فوق استوار می باشد که با در نظر گرفتن دو فاکتور اصلی مشخصه های فنی و ویژگی های جریان روی مسیر و اعمال نقش آن پارامتر سرعت جزئیات تابع شرایط متغیرها بر تابع هدف آنالیز و انتخاب گردیده اند . در این آنالیز چهار متغیر حاشیه راه شیب متوسط مسیر سطح خدمت و نسبت تعداد معادل وسایل نقلیه سنگین بر تعداد وسایل نقلیه از توان توضیح پذیری لازم برخوردار بوده اند که در نهایت الگو - مدل - ریاضی مناسب در جهت تبیین و تفسیر تابع مصرف سوخت برگزیده خواهد شد .
مقدمه
حمل و نقل فعالیتی است که بخش عمده ای از میزان مصرف انرژی در جهان را به خود اختصاص داده است و براساس اطلاعات موجود این بخش به تنهایی مصرف کننده بیش ازیک سوم از کل انرژی مصرفی در جهان است .بخش حمل و نقل در کشور ایران به تنهایی حدود 25 درصد از کل انرژی مصرفی کشور را به خود اختصاص می دهد . این بخش با مصرف سالیانه 161/1 میلیون بشکه معادل نفت خام بیشترین مصرف کننده فرآورده های نفتی در مقایسه با سایر بخش های مصرف کننده - خانگی -تجاری ، صنعت و کشاورزی - می باشد.
آمار مصرف بنزین و نفت گاز در بخش حمل و نقل کشور در سال 1377 به ترتیب 11/9 و 11/6 میلیارد لیتر و در مجموع 23/5 میلیارد لیتر بوده که تماما در بخش حمل و نقل زمینی مصرف گردیده و با 2 میلیارد لیتر سوخت سنگین هوایی و دریایی در مجموع 25/5 میلیارد لیتر بوده است لذا با مصرف تاخیر %8 حمل و نقل هوایی و دریایی از انرژی کشور بحث عمده در مصرف 23/5 میلیارد لیتری حمل و نقل زمینی است که در آن سهم راه آهن با /2 میلیارد لیتر کمتر از %1 و سهم حمل و نقل جاده ای با 23/3 میلیارد لیتر بیش از %99 بوده است . [2 ]
مصرف بالای سوخت از یک طرف و توجه به پایان پذیری منابع نفتی که در آینده نزدیک نیز انتظار نمی رود که جایگزینی برای فرآورده های نفتی مورد مصرف در بخش حمل و نقل کشور پیدا شود و همچنین حجم بالای کالای جابه جا شده در کشور توسط حمل و نقل جاده ای باعث گردیده است که بهینه سازی مصرف سوخت در حمل و نقل جاده ای کالا محور اصلی مقاله حاضر باشد. هدف از این مقاله به دست آوردن روابط ریاضی حاکم برمصرف سوخت ناوگان حمل و نقل جاده ای کشور در ارتباط با دو فاکتور مشخصات و ویژگی های فنی راه و مشخصه های عملکردی ترافیک شبکه است به طوری که تعامل این اجزا در مدل ریاضی منجر به توصیف چگونگی اثر گذاری این مشخصه ها بر مصرف سوخت و نهایتا ایجاد تصویری از تغییرات این اجزا در بهینه سازی مصرف سوخت گردد .
به طوری که با استفاده از روابط ایجاد شده و دامنه تغییرات مشخصه های فنی لازمه و یا ممکنه بتوان مصرف سوخت را در صورت امکان با توجه به شرایط و ویژگی های موجود بهینه نمود . این عوامل اثر گذار در فاکتور مسیر می تواند جزئیاتی از قبیل شیب پروفیل های طولی و عرضی ، قوس ها و .... که به طور عام مشخصات هندسی مسیر را تشکیل می دهند و در فاکتور شرایط عملکردی ترافیک مسیر می تواند جزئیاتی از قبیل حجم ترافیک درصد و سایل نقلیه ....که به طور عام خصوصیات و مشخصات جریان ترافیک را تشکیل می دهند باشد .
این دو فاکتور می تواند به طور خاص با پارامتری واسطه در کنش بین عوامل فوق و تابعی از مصرف سوخت با پارامتر سرعت به همدیگر متصل گردند به عبارت دیگر این مشخصات و شرایط پارامتری را تحت تاثیر قرار می دهد که پارامتر فوق با توجه به عملکرد خود بر تابع هدف مصرف سوخت را مدل می نمایند . مدل های ریاضی با تاثیر عوامل آماری به مشخصات محدودتر تقسیم و جمع بندی می گردند تاثیرات عوامل وجزئیات با توجه به شدت و بزرگی مشخصه بر تابع هدف نه تنها می تواند در بهینه سازی مصرف سوخت در اولویت بندی ویژگی ها موثر واقع شود بلکه می تواند شرایط و حدود ممکن یا لازم را با توجه به منابع مالی برای سیاست گذاران تفسیر و تبیین نماید . [3 ]
