بخشی از مقاله
چکیده
لوشر در آزمایش معروف خود، رنگ ها را ذیل هشت گروه معرفی کرده است. آنچه در این آزمایش مورد توجه قرار میگیرد اولویت در انتخاب یا عدم انتخاب رنگ هاست. در این پژوهش سعی بر آن بوده با آمار بسامدی هشت رنگ کارکردی مارکس لوشر در اشعار منوچهری و ترتیب آنها بصورت بسامد هریک به تحلیل روان شناسی رنگها و طبقه بندی زوجی آنها پرداخته شود و از این رهگذر وضعیت روحی شاعر را تا حدی دریابیم.
در این بررسی انجام گرفته رنگ سرخ، پر بسامدترین رنگ در اشعار منوچهری بوده که نشان از قدرت، شور و زنده دلی شاعر است. سپس رنگ سیاه بالاترین میزان بسامد را داشته که در استفاده از رنگ سیاه دوجنبه غم و خوشی همزمان مطرح بوده و بر آن اساس تصویر آفرینی صورت گرفته است. زرد و سبز بعد از سرخ و سیاه، روحیه شاعر را در تلاش و بیرون آمدن از دشواری ها نشان می دهند. در برخی مواقع هم رنگ و الگوهای رنگین در ترکیبات منوچهری ، جنبه نمادین پیدا میکند. لذا از رنگ هم در معنای اصلی و هم در معنای مجازی بهره برده است.
مقدمه
هنرمندان با استفاده ازقدرت رنگها مهر، خشم، ترس، میلها و عواطف خود را نشان میدهند. تاثیر رنگ بر روان انسان تا جایی است که نه تنها به خوانش جریان ذهنی نویسندگان کمک می کند بلکه تحولات بسیاری در علوم دیگر ایجاد کرده است و از آن در زمینههای مختلف بهره میبرند مانند: تشخیص بیماریهای روانی، جسمی و نژاد شناسی کلارا و روانشناسی دین بوکسلاگ، راهنمای ازدواج کانزیانی و گزینش کارمندان در صنایع و تجارت است. - لوشر،. - 1376:29 هر رنگ شخصیت روان شناختی کاملا مستقلی دارد. رنگ در هنر نیز نقش اساسی دارد اما تاثیر شنیداری آن در روان از تاثیر دیداری آن فراتر است.
زیرا در یک نقاشی عوامل دیگری مانند موضوع، تعادل، شکل تعادل میان رنگها و درک زیبایی شناسی در کارند. - همان : - 19 به کار بردن رنگ ها در متون ادبی از این عوامل متاثر نیستند بلکه از عوامل درونی و فضای روح و روان و ذهن بر زبان شاعر جاری می شود یعنی رنگهای شعری بازتاب انگیزههای درونی آنهاست و رنگها از ذهن شاعر گزارش میدهند. نفوذ رنگها و اثر آن بر رفتار انسان از طریق علم، ثابت شده است. شخصی که رنگ گرم در او غالب است برون گرا و شخصی که رنگ سرد در او غالب است درون گرا به شمار می آید. افرادی که رنگ سرد بر آنها غالب است دارای نگرشی انزوا طلبانه نسبت به دنیای بیرون هستند. سازگاری با شرایط و ابراز احساسات آزادانه برای آنها دشوار است.
در رابطه ذهنیت و عینیت تاکید آنان بر ذهنیت است. - استوار، - 410 : 1391 لوشر و نظریه رنگها نظریه لوشر به عنوان یکی از شیوههای شخصیت یابی افراد در روانشناسی نوین جایگاه ویژهای دارد. در آزمایش لوشر رنگ به 8 گروه اصلی و فرعی تقسیم میشود، چهاررنگ اصلی وجود دارد که شامل رنگ های آبی، زرد، قرمز و سبز است و این رنگها نمایانگر احتیاجات اولیه ما هستند. - لوشر، - 51 :1376 علاوه بر این رنگهای اصلی چهار رنگ فرعی نیز وجود دارد که عبارتند از: بنفش، قهوه ای، سیاه و خاکستری که اینها بدون دخالت و ارتباط باهم بررسی میشوند.
هدف اصلی کاربرد رنگهای فرعی بالابردن سطح سودمندی تست با افزودن رنگهایی است که مقبولیت جهانی دارند. با این عمل رنگهای اصلی نیز در سطح وسیعتری پخش میشوند و به ما امکان میدهد که اهمیت موضعگیری رنگها را در هر ردیف، روشنتر توضیح دهیم با توجه به اینکه هر رنگ درچه مکانی است میتوان مشخص کرد که رنگ مورد نظر نمایانگر چه کنشی است. زیرا گرایش ذهنی به طرف رنگهای مختلف از مطلوبترین تا منفورترین رنگ نشان دهنده بازتابهای متفاوت روانی است.
لذا این آزمون مسایل بسیاری را در مورد ضمیر خودآگاه و ناخودآگاه و ساختار روحی شخص روشن میکند ولی جنبه نسبی بودن تست لوشر را نیز نباید از نظر دور داشت زیرا انسان موجودی پیچیده و تغییر پذیر است - ر. ک لوشر،. - 26-25 :1376 لوشر، چهار رنگ آبی، قرمز، سبزو زرد را رنگهای اصلی و چهار رنگ بنفش، قهوه ای، سیاه و خاکستری را رنگهای فرعی میداند. رنگهایی که بیانگر نیازهای روانی نیاز به خشنودی، مهربانی و محبت واظهار وجود نیاز به عمل و موفقیت و امید داشتن است. فرد متعادل در انتخابهای نخستین خود این چهار رنگ را در اولویت قرار میدهد - همان: . - 36 -35 مرور پیشینهها در عرصه روان شناسی رنگ تحقیقات محدودی به زبانهای اروپایی نگاشته شده است که شماری از آن ها به فارسی برگردانده شده است.
از جمله کتاب رنگ انین هانس .1373 ترجمه محمد حسین سلیمی. تهران. سازمان چاپ و انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی. چاپ 5. روان شناسی رنگ - رنگ درمانی - دی جاناتان و لسی تیلور 1385 .ترجمه مهدی گنجی . تهران. نشر ساوالان. در این میان با توجه به اهمیت رنگها در متون ادبی، محققان ایرانی نیز به آن توجه کردهاند: کتاب جستجوی خوش خاکستری مصطفی صدیقی..1384 تهران. روشن. پایان نامه تحصیلی نجمه مختار نامه با عنوان رنگ در آثار نظامی، دانشگاه شیراز. پایان نامه تحصیلی لیلی احمدیان با عنوان تجلی رنگ در شاهنامه، داشگاه شیراز. مقاله رنگ در اشعار سپهری.
