بخشی از مقاله
چکیده:
توجه به محیط زیست و حفظ سلامت و بهداشت جامعه و رعایت جنبه هاي پیشگیرانه یکی از اصول کنترل بقاي زندگی و استفاده از مواهب الهی است. اهمیت دفع بهداشتی زباله ها که امروز از آن به عنوان طلاي کثیف یاد می شود هنگامی بر همگان روشن خواهد شد که خطرات ناشی از آن به خوبی شناخته شوند. زباله ها نه تنها موجب شیوع بیماریها، تعفن و زشتی مناظر می شوند بلکه می توانند با آلوده کردن آب، خاك و هوا خسارات زیست محیطی فراوانی به بار آورند. کاري که متأسفانه هم اکنون اتفاق می افتد و سالانه مقادیر قابل توجهی سرمایه - زباله تر - بجاي بازیافت و تبدیل به کود آلی با پرداخت هزینه هاي گزاف در زمینهاي ما دفن می گردند. امروزه بسیاري از کشورهاي صنعتی و توسعه یافته از قبیل سوئد و آلمان و.... بوسیله مکانیزه نمودن سیستم زباله و بازیافت مجدد زباله هاي تر - بجاي دفن و یا سوزاندن زباله - کود کمپوست تهیه می نمایند و سود سرشاري را عاید اقتصاد و صنعت کشورهاي خود نموده اند.
این تحقیق نشان می دهد با استفاده از ماشینهاي تولید کننده کود کمپوست - آلی - می توان کلیه پسماندهاي غذایی و تر را به کودي مرغوب و باکیفیت تبدیل نمود. این در حالی است که اکثر خاکهاي کشورمان از نظر مواد آلی فقیر می باشند و این کود بدلیل ترکیب پایدار و به علت وفور مواد آلی موجب بهبود خواص فیزیکی خاك گردیده و میزان جذب آب و نگهداري آن در خاك را افزایش و موجب غنی شدن خاك می گردد. شرکت خدمات رفاهی سالانه بیش از 1/5میلیارد تومان جهت تنظیفات، حمل و نقل، دفع زباله ها و توسعه و نگهداشت فضاي سبز هزینه مینماید و نتایج حاصل از بررسیها نشان می دهد اجراي این طرح میتواند ضمن نهادینه شدن فرهنگ بازیافت زباله ها، کاهش تولید زباله و اصلاح الگوي مصرف ، موجب کاهش 40 درصدي سالیانه هزینههاي فعلی تنظیفات و حمل و نقل و دفن زبالهها در سال براي سازمان و اقتصاد کشور شده و صرفه جویی اقتصادي زیادي به دنبال داشته باشد.
کلمات کلیدي: کود کمپوست، بازیافت زباله ها، شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب، صنعت نفت، شرکتخدمات رفاهی.
مقدمه :
بدون شک یکی از مهمترین مشکلات بهداشتی شهرها و حتی روستاها، دفع بهداشتی زبالههاي خانگی میباشد. درشهر بزرگی مثل تهران روزانه 6000 تن زباله خانگی تولید میشود، طبق اطلاعات موجود براي جمعآوري و حمل هر کیلوگرم زباله بیش از100 ریال هزینه می گردد، به عبارت دیگر هر روز 600 میلیون ریال در تهران صرف دفع زباله میشود. البته علاوه بر هزینههاي دفع باید توجه داشت که چنین حجم عظیمی از زباله، مشکلات زیست محیطی نگران کنندهاي نیز به دنبال خواهد داشت.بنابراین کاهش مقدار زباله خروجی از خانه، اقدامی ارزشمند در کاهش مشکلات و تنگاهاي زندگی و ایجاد محیطی سالم براي زندگی خواهد بود.
روش هاي مختلفی براي دفع مواد زائد آلی وجود دارد که یکی از آنها تبدیل با روش هاي هوازي و کمپوست شدن میباشد. در این روش مواد زائد آلی نظیر پسماندهاي غذایی و گیاهی به کود مفیدي براي کشاورزي تبدیل شده که مزایاي بسیاري را در اصلاح خاك دارد و بهعنوان کودهاي مغذي و حالت دهنده خاك مورد استفاده قرار میگیرد در تبدیل مواد زائد جامد آلی به کمپوست میکروارگانیسمهاي مختلفی دخالت دارند، در واقع تغذیه میکروبیولوژي انجام می شود.کمپوست شدن فرآیندي گرمازاست بهطوريکه ترکیبات پیچیده بیوشیمیایی تشکیل شده و طی آنها مواد آلی توسط میکروارگانیسم هاي هوازي تخمیر میشوند. در این تجزیه پیوندهاي بین مولکولهاي آلی شکسته شده و انرژي آزاد میشود که بدین صورت شرایط رشد متابولیکی فراهم میشود.
با افزایش کمی جمعیت و بهدنبال آن رشد اقتصادي و صنعتی جوامع بشري، مواد زاید جامد شهري در سطح جهان افزایش یافته است. در سالهاي اخیر تکنولوژي تبدیل مواد زائد جامد آلی به کمپوست به طور عمدهاي رواج یافته است چرا که در حدود 60 درصد آنها مواد آلی فساد پذیر و قابل تجزیه هستند. مواد آلی بعد از طبقه بندي و تفکیک بهوسیله عوامل متعدد از قبیل ماشین آلات مکانیزه قابل استفاده براي کمپوست شدن هستند.تمامی موجودات از جمله انسان، دائماً موادي را مصرف و موادي را دور می ریزند - ویسیلیند و همکاران،. - 1389کمپوست ترکیب پایدار و ثبت شدهاي است که بهعلت وفور مواد آلی در آن خواص فیزیکی خاكها را بهبود داده میزان جذب آب و نگهداري آنرا در خاك افزایش داده، علاوه بر این کمپوست باعث افزایش مقاومت گیاه و ریشه زایی میشود که در افزایش کمی و کیفی محصول اثر دارد.
کمپوست باعث بهبود خواص شیمیایی خاك نیز میشود به طوريکه ظرفیت تبادل کاتیونی را افزایش داده، دب را متعادل می کند و درصد عناصر مغذي براي گیاه را افزایش میدهد. عدم وجود فلزات سنگین در مواد اولیه مورد استفاده به ما این اطمینان را می دهد که کمپوست تولید شده از نظر آلودگی فلزات سنگین مشکلی ندارد، خاك غنی شده با کمپوست اثر فاحشی بر ریشه و محصول دهی گیاهان را نشان داده است و باعث پیشرفت بیولوژیکی خاك شده که مزایاي اقتصادي را به دنبال خواهد داشت. در تحقیقات مختلفی این اثرات بررسی و با اثبات رسیده است.
کمپوست :
مواد پسمانده رستوران ها بهترین مواد براي تولید کمپوست هستند. این مواد بعد از جمعآوري و تفکیک تحت شرایط کنترل شدهاي از نظر دما و دب و رطوبت قرار گرفته و بهصورت تودههاي مشخصی با ابعاد بهینه مورد تجزیه قرار میگیرند. رطوبت بهینه در حدود 60 تا 70 درصد، دب در محدوده خنثی، نسبت کربن به ازت بین 25 تا 35 گزارش شده است. دما نیز در 60درجه سانتی گراد تا حدي باید نگهداشته شود تا فعالیت میکروارگانیسمهاي ترموفیلیک کامل شود. متابولیسم جاري در این فرآیند، هوازي بوده و به اکسیژن نیاز دارد که توسط هوادهی باید تأمین شود.بهطوري که اکسیژن داخل تودهها باید در حدود15 درصد باشد.
اگر کمبود اکسیژن در توده در حال تخمیر ایجاد شود جمعیت میکروبی بیهوازي نسبت به هوازي غالب شده و شرایط تخمیر بی هوازي فراهم میشود که در نتیجه بوهاي نامطبوع ناشی از تولید اسیدهاي آلی و گاز متان متصاعد میشود.اثر هوادهی و سرعت آن بر فرآیند کمپوست تحقیق شده است و محققین در تحقیقات خود بهعنون عامل اصلی تجزیه مواد زائد نام برده اند.دراین فرآیند همراه تولید کمپوست بهعنوان محصول، ترکیبات دیگر نظیر دياکسید کربن و آب حاصل شده که بهصورت بخار و شیرابه خارج می شوند. به طور اساسی فرآیند کمپوست شدن از چند مرحله تشکیل شده است، مرحله اول که بسیار آهسته انجام می شود و دما افزایش پیدا می کند - مزوفیلیک - سپس افزایش دما شتاب میگیرد و در دماي بالا انجام میشود - ترموفیلیک - و در نهایت دما کاهش مییابد و جمعیت میکروبی به حداقل می شود - رسیدگی - .
افزایش دما و نگهداري توده ها در دماي بالا در نابودي عوامل بیماريزا و پاتوژن مؤثر است دما در مقایسه با دب در این منظور مهمتر است. در این روش در مواد زائد جامد عوامل بیماريزا از بین رفته و سلامت کمپوست تأمین میشود.دماهاي ایده آل بدین منظور در محدوده 55 درجه سانتی گراد میباشد. البته برخی از قارچها قادرند در دماهاي بالاتر نیز فعالیت کنند.آژانس حفاظت محیط زیست ایالات متحده مقالهاي را بهعنوان فرآیند کاهش بیماري لًهتخح بغ حصتزصطب س حس براي کمپوست درجه یک قابل عرضه به بازار منتشر کرده است که در آن آمده است مواد اولیه باید براي سه روز متوالی در دماي55 درجه سانتی گراد یا بیشتر قرار گیرند. در طی کمپوست شدن، نیتروژن آلی به آهستگی به نیترژن معدنی تبدیل می شود این فرآیند معدنی شدن معمولاً به صورت تبدیل آمونیوم به نیترات است.
و نیتراسیون نیز توسط یکدسته از باکتري ها انجام میشود. ویی، ویژگیهاي کمپوست - کود آلی - را اینطور بیان میکنند: بدون بو باشد، دب در حدود 7-6/5باشد، مواد آلی 35-25 درصد ترکیب را تشکیل دهند، درصد رطوبت در حدود 25 باشد، رنگ قهوهاي تیره داشته باشد و نسبت شَه در محدوده 20-15 قرار گیرد.ماشین تولید کننده کود آلی از زباله هاي تر مطابق با موازین بهداشتی و زیست محیطی طراحی شده است این ماشین به گونه اي طراحی شده است که نگهداري آن آسان و تمامی زبالهاي غذایی و پسمانده هاي آشپزخانه را به کود آلی تبدیل می کند، اندازه و قسمتهاي مختلف این ماشین با آخرین یافته هاي دنیا و روشهاي علمی و فن آوري روز اروپا - سوئد - محاسبه شده و کود ساخته شده نیز بدون هر گونه آلایندگی قابل استفاده در فضاي سبز ، مزارع و گلخانه ها و ... می باشد.این ماشین بطور کلی در چهار مرحله، فرآیند تبدیل زباله تر به کودآلی را انجام می دهد :
-1 مجراي تغذیه - ورودي زباله تر - .
-2 عمل آوري کود : بعد از پر شدن زباله هاي تر در مخزن اول ، مرحله عمل آوري کودآلی انجام می شود.
-3 تکمیل این عمل آوري : بعد از پر شدن زباله هاي تر در مخزن اولی و هدایت آن در مخزن دومی به مدت 2 هفته فعل و انفعالات شیمیایی تکمیل و زباله به کود آلی تبدیل می شود .
-4 تخلیه : بعد از دو هفته که کمپوست کاملاً آماده شد از ماشین تخلیه میگردد و این چرخه همواره ادامه می یابد.
این ماشین براحتی تمامی مراحل فوق را انجام داده که با توجه به اندازه و نحوه کار و همچنین سازگاري با محیط زیست می تواند در شرکت خدمات رفاهی نفت که داراي بیش از 3000 منزل سازمانی و10 رستوران و باشگاه غذاخوري میباشد، نقش اساسی در کاهش هزینه ها ایفا نماید. در ادامه به روش تحقیق و برآورد میزان کاهش هزینهها و افزایش در آمد حاصل از بکارگیري این تکنولوژي خواهیم پرداخت.در این تحقیق با روش ساده اي می توان تا 70 درصد از زباله منازل مسکونی را به کودي مرغوب و ایدهآل تبدیل نمود. به این ترتیب علاوه بر ایجاد محیطی سالم، از مخارج سالیانه خرید کود گیاهی، خاك برگ یا کود شیمیایی براي مصارف مختلف کاسته شده و هزینه هاي شهرداري از بابت جمع آوري، حمل و نقل و دفع مواد زائد جامع به مقدار بیش از 50 درصد کاهش یافته و محیط زیست نیز سالمتر خواهد بود. باید بدانیم که کشاورزي جهان در آینده عمدتاً براي تأمین سلامتی جامعه بشري بر مبناي »کشاورزي آلی« خواهد بود. در کشاورزي آلی، مصرف کودهاي شیمیائی و سموم دفع آفات جایگاهی ندارد، چه در حال حاضر مصرف نامعقول این مواد خسارت زیادي به محیط زیست وارد نموده است. از آنجا که یکی از ابزارهاي مهم براي
