بخشی از مقاله
چکیده
مشهور فقیهان اعتقاد به جایز نبودن و پذیرفته نشدن شهادت فرزند علیه پدرباتوجه به آیه های اطاعت واحسان ونیکی به والدین دارند و معتقدند که آیه135 سوره نساء ، که به اقامه شهادت، فرمان می دهد، هرچند علیه والدین و سایر خویشاوندان باشد . با آیه شریفه ،صاحِبْهُماوَ»فِیالدُّنمَعْرُوفاًیا« - سوره لقمان/آیه - 15 وآیات و روایات دیگرمانندآیات فوقدالذکر تخصیص خورده و فرزند نباید علیه پدر شهادت دهد چرا که شهادت علیه پدرمخالف اطاعت و معروف و نیکو رفتار کردن باپدر می باشد و ممکن است باعث عاق والدین شود و ممکن است که فرزند بوسیله این عاق مستوجب عقاب گردد این دیدگاه باور مشهور فقهاست
.این مقاله با نگاهی به ادله نظریه ی مشهور، که عدم پذیرش شهادت فرزند علیه پدر را بیان می کند سعی دارد با توجه به اطلاق ادله ی قرآنی رواییِ ناظر به لزوم ادای شهادت و ادله دال بر حرمت کتمان آن - که برخی نص و صریح اند و پاره ای، ظاهر - و همچنین اطلاق و شمول ادله ی وجوب امر به معروف و نهی از منکر و نیز اصل اولیه ی جواز شهادت و عدم ممنوعیت شهادت به دیدگاه جواز شهادت تاکید نماید
کلید واژه ها:قرآن، شهادت، فرزند، پدر، عاق
بیان مساله :
بر اساس آیه »یا ایها الذین آمنواکونواقوامین بالقسط شهداء لله ولوعلی انفسکم اوالوالدین والاقربین - سوره نسا/آیه - 135 ای کسانی که ایمان آورده اید به پای ایستید به راستکاری وگواه بودن خدای رابه راستی،هرچند به زیان خودتان باشد یا به زیان پدران ومادران وخویشان« باید شهادت فرزند علیه پدر را جایز بدانیم و بپذیریم در حالی که مشهور فقیهان اعتقاد به جایز نبودن و پذیرفته نشدن شهادت فرزند علیه پدر دارند. مستند مشهور گذشته از ادله قرآنی روایت مرسلی از شیخ صدوق است در من لا یحضره الفقیه مبنی بر اینکه:»لاتقبل شهاده الولد علی والده - .« شیخ صدوق، 1413 ،ج 3،ص - 42 و همچنین ادعای اجماع که در این نوشتار ضمن بیان دیدگاه ها به برسی ادله هر دیدگاه و نقد ان پرداخته می شود. دیدگاه عدم پذیرش شهادت فرزند علیه پدر طرفداران دیدگاه عدم پذیرش شهادت فرزند علیه پدر در باره عدم پذیرش شهادت فرزند به ذکر دلایلی پرداخته اند از جمله :
-1ادله قرآنی:
طرفداران دیدگاه عدم جواز شهادت فرزند علیه پدربرای مدعای خود به دلایلی استدلا ل نمو ده انداز جمله دلیل قرآنی شریفه: ]و صاحبهما فی الدنیمعروفاً. ]لقمان/سوره31، آیه[ .15 و با پدر و مادر در دنیا به نیکی رفتار کن. می باشد . با این بیان که گفتهاند: شهادت علیه پدر وردّ قول او، معروف نیست، بلکه ممکن است به فسق هم بینجامد. این چنین استدلال می شودازآیه ی15سوره لقمان که می فرماید: - - از ایشان اطاعت نکن، ولی با آن دو، در دنیا به طرز نیکویی رفتار کن - - که هرکس علیه پدرش شهادت بدهد با او به نیکی رفتار نکرده است وچنین گفته می شود که شهادت علیه پدر باامر به معروف وپسندیده رفتار کردن باپدر تنافی دارد.. - شیخ طوسی،1417،ج6، ص296 و ابنادریس،1410،ج2،ص134 و شیخ مفید،1413،ص726 و شیخصدوق،1418،ص287 و علامهحلی، 1413،ج3،ص496 و فخرالمحققین،1387 ،ج4، ص427 و گلپایگانی،1405،ص. - 168
اینان مدعای خود را با دلایلی همراه میکنند از جمله اینکه: هرکس علیه پدرش شهادت بدهد با او به نیکی رفتار نکرده است. شارع مقدس در قرآن چنین رفتاری را منع کرده است. یعنی کسی حق ندارد علیه پدر خود شهادت بدهد .فرزندی که علیه پدرش شهادت میدهد در معرض اتهام است و آن اتهام این است که در معرض عاق والدین قرار میگیرد. - فاضل هندی،1416،ج10،ص308 - یعنی شهادت فرزند علیه پدر، معنون به عنوان نیکی و معروف - معروف قرآنی - نیست.بلکه خلاف معروف و نیکیِ مورد انتظار خداوند است.فرزند با رهاکردن نیکی به پدر و مادر، عاق میشود.از سوی دیگر عاقدنش از جمله گناهان کبیره است و فرزند، فاقدِ صفت عدالت شده و سرانجام به همین دلیل نمیتواند شهادت دهد.به دیگر سخن فرزندی که میخواهد علیه والدین شهادت دهد،به سبب گناه کبیره - عاق شدن - و در نتیجهی عادل نبودن - نه به جهت دیگری - ،شهادتش رد میشود.
جهت و دلیل دیگر این که فرزند با شهادت علیه پدر، عملا وی را تکذیب کرده و نسبت دروغگویی به او داده است. رنجش خاطر پدر در اثر نسبت دروغگویی، عاقشدن فرزند را به دنبال خواهد داشت مشهور فقیهان اعتقاد به جایز نبودن و پذیرفته نشدن شهادت فرزند علیه پدر دارند هرچند آیه 135 سوره نساء به اقامه شهادتعلیه نزدیکان و والدین، فرمان می دهد، زیرا معتقدند با آیه شریفه ، وَإِنْ»جاهَداکَعَلیتُشْرِکَأَن بِیلَیْسَمالَکَبِهِعِلْمٌتُطِعْهُمفَلاصوَاحِبْهُماالدُّنفِیمَعْرُوفاًیا« - سوره لقمان/آیه - 15 وآیات روایات دیگر تخصیص خورده است.
-2 ادله روایی :
روایت مرسله ی صدوق شاید مهم ترین دلیل این گروه است. روایتی را شیخ صدوق بدون ذکر حتی یک نفر از سلسله ی راویان،نقل کرده است »: لاتقبل شهاده الولد علی والده - .«شیخ صدوق ،ج 3،ص . - 42 روایت علی رغم مرسله بودن، بسیار مشهور و معروف است.
-3 اجماع وشهرت:
اجماع، مهم ترین و قوی ترین دلِی این دیدگاه است. طبق گزارش صاحب جواهر در مورد قبول شهادت علیه پدر - نسبت به مال یا حق - اختلاف وجود دارد. شهرت منقول و تحصیلی
