بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف از پژوهش حاضر اکتشاف زمینههای موثر در انتخاب همسر با توجه به روایت زوجین موفق، راضی و خرسند بود. در پژوهش حاضر، 20 نفر از زوجین خرسند و راضی ساکن در شهرستان شهرکرد، با روش نمونهگیری هدفمند و بر اساس معیار نمونه گیری نظری و رسیدن به اشباع دادهها، انتخاب و مورد مصاحبه نیمه ساخت یافته قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده ها از روش تحلیل مضمون استفاده شد.
یافته ها: تجزیه و تحلیل داده ها منجر به اکتشاف مقوله هایی از جمله برخورداری از آمادگی روانی و اقتصادی، اهمیت همسان همسری، جامعهپذیری کارا و موثر، زمینه آموزشی، زمینه اجتماعی و اهمیت شناخت شد. نتیجه گیری: یافته های به دست آمده، نشان از اهمیت فرهنگ، شیوه اجتماعی شدن و رشد شخصیت روانی و اجتماعی، در انتخاب شایسته همسر در بین شرکت کننده های این پژوهش داشت.
مقدمه
در طی 10سال گذشته میزان طلاق در چهارمحال و بختیاری شیوع بسیار بالایی پیدا کرده است. فراوانی آمار طلاق ثبت شده در این استان طبق گزارش سازمان ثبت و احوال کشور در سال - 1396 - ، برابر با 1364مورد بوده است، این در حالی است که دقیقاً در 10 سال گذشته، نرخ فراوانی طلاق در این استان برابر با 503 مورد ثبت شده است. طلاق جامعه را تحت تاثیر قرار میدهد. طلاق میتواند برای فرد منجر به از دست دادن بزرگترین حامیانش - بهعنوان مثال همسر، فرزندان و خانواده - شود و در نتیجه، احتمالاً مشکلات روحی و روانی بسیار زیادی برای افراد به وجود میآورد .
- Derichs,2014 - طلاق حتی از بُعد مالی هم میتواند منجر به ایجاد مشکلاتی در زندگی افراد شود. مثلاً - 2015 - Meyer میگوید: میانگین هزینههای طلاق در آمریکا برای هر فرد 15 هزار دلار میباشد. علاوه بر این، طلاق کودکان را نیز تحت تاثیر قرار میدهد. کودکان طلاق بیشتر احتمال دارد که درگیر مصرف مواد شوند و از اختلالات عاطفی و رفتاری رنج ببرند - 2013 - Bloem . - Fagan & Rector,2000 - در پژوهشی به این نتیجه رسید که طلاق میتواند منجر به ایجاد احساس درد و رنج، ناامنی، اضطراب، عزتنفس پایین، پرخاشگری، سطوح بالاتر عصبانیت، افسردگی، مهارتهای اجتماعی فقیر، نرخهای بالاتر طلاق و مشکلات یادگیری در کودکان شود. مهمتر از همه، تاثیری که طلاق بر روی افراد دارد.
افرادی که طلاق گرفته اند، بیشتر از افراد دیگر، از نرخ مرگ و میر بالاتر، ناراحتیهای روانی و بار مالی شدیدتری رنج می برند - 2014 - Alexander . - Civitas,2004 - بیان کرد 40 درصد از افراد متاهل از زندگی خویش بسیار راضی و خرسند بوده اند، این درحالی است که تنها 18 درصد از افرادی که طلاق گرفته اند، از شرایط خویش راضی و خرسند بوده-اند. - 2009 - Waite, et al دریافتند که انحلال یک ازدواج شاد اثر منفی بر سلامت روانی فرد دارد.
- 2008 - Dush, et al همچنین دریافتند افرادی که سطح متوسط و بالایی از رضایت زناشویی برخوردار بودند، از رضایت زندگی بالاتری و نشانه های افسردگی کمتری برخوردار بودند. و بالاخره - 2013 - Choi & Marks در مطالعه ای با حجم نمونه 1849نفری، دریافتند که افزایش رضایت زناشویی منجر به افزایش سلامتی و کاهش اختلال در عملکرد افراد میشود. بنابراین با درک اینکه انحلال ازدواج های شاد میتواند بر سلامت روانی فرد اثر منفی داشته باشد، لذا لزوم اکتشاف و شناسایی زمینه های موثر در انتخاب عاقلانه همسر به عنوان یکی از پیش نیازهای رضایت زناشویی در زندگی افراد بسیار مهم و حیاتی است.
در همین راستا پژوهشگران در سالهای اخیر توجه قابلملاحظهای به روانشناسی انتخاب همسر، از جمله تفاوتها و ترجیحات موجود هر جنس در انتخاب همسر، تاثیر عوامل محیطی بر خواستهها و آرزوها و سرانجام کشف مستمر داستانهای افراد در مورد انتخابهایشان کرده اند Goetz, et al ,2012 - ؛. - Conroy-Beam,et al ,2016 پژوهشهای شکل گرفته بر روی زمینهها و ملاکهای انتخاب همسر معمولاً به سه دسته ماهیت کمی، کیفی و بافت فرهنگ تقسیم میشوند.
اول، در اکثر پژوهشها در مورد ملاکهای انتخاب همسر، پژوهشگران مجموعهای از ملاکهای از پیش تعیینشده برای انتخاب همسر را در یک بافت فرهنگی با توجه به تفاوتهای جنسیتی بررسی میکنند Kenrick et al,1990 - ؛ . - Li et al,2002 دوم، در برخی پژوهشها، پژوهشگران مجموعهای از ملاکهای انتخاب همسر از پیش تعیینشده را در محیطهای بین فرهنگی بررسی کرده و به تفاوتهای فرهنگی و جنسیتی اشاره میشود Shackelford et al, 2005 - ؛ . - Toro-Morn & Sprecher,2003 سوم، در تعداد کمی از پژوهشها، پژوهشگران پاسخهای کیفی در مورد ملاکهای انتخاب همسر را مطرح کردند - به عنوان مثال. - Boxer, 2013 در این بین نقش فرهنگ که بر هنجارها، نگرشها و آداب و رسوم ازدواج زن و شوهر اثر میگذارد، در جوامع مختلف متفاوت است.
در فرهنگهای شرقی، ازدواج اغلب به عنوان یک نهاد مقدس در نظر گرفته میشود . - Marshall,2008 - در این فرهنگ های جمعگرا، آداب و رسم و رسوم، برای همه افراد تثبیت شده است و تخطی از این آداب و رسوم مجازات شدیدی برای افراد در بر دارد . - Netting,2010 - این درحالی است که فرهنگ در کشورهای غربی منحصر به فرد است و ازدواج جزء اختیارات افراد است که شریک زندگی زناشویی خویش را انتخاب نمایند اما در فرهنگ کشورهای شرقی این اختیار بیشتر بر عهده خانواده گذاشته شده است . - Myers et al,2005 - البته ذکر این نکته بسیار مهم است که صنعتی شدن و جهانی شدن، خطوط بین فرهنگها در سراسر جهان را به طور فزاینده ای تضعیف کرده است .
- Wang et al,2010 - در همین راستا شاید یکی از مهمترین و جدیدترین پژوهشهای میان فرهنگی در مورد ملاکهای انتخاب همسر، اولویت بندی نسبی ملاکهای انتخاب همسران بین افراد از فرهنگ-های غربی فردگرا و فرهنگهای شرقی جمعگرا بوده است. یافتههای پژوهشگران نشان میدهد، فرآیند انتخاب همسر، در فرهنگهای فردگرا - مانند آمریکا - بر عشق رمانتیک و ویژگی هایی که باعث نزدیکی و پیوند عاطفی و هیجانی میان افراد می شود، تاکید دارد .
در صورتی که برای افراد از فرهنگهای جمعگرا - مانند چین - ، همبستگی خانوادگی و انطباق با جامعه و نظرات دیگران در فرایند انتخاب همسر ارزشمند است - Toro-Morn & Sprecher,2003 ؛. - Zhang & Kline,2009 به عنوان مثال در پژوهش - 2003 - Toro -Morn & Sprecher برای زوجهای چینی، ملاکهایی همچون داشتن سلامت جسمی و روانی و داشتن یک زن خانه دار خوب، بسیار با اهمیت تر بوده است و این موارد را ملاک شادی و رضایت خویش بیان کردند .
اما برای افراد در فرهنگ آمریکایی حس شوخ طبعی و جذابیت ظاهری اهمیت بیشتری داشت. هیگنیز، ژانگ، لیو و سان - 2003 - در پژوهشی که بر روی زوج های چینی و بریتانیایی انجام دادند به این نتیجه رسیدند که زوج های چینی نسبت به زوج های بریتانیایی، بیشتر به ارزش های اخلاقی، سلامت و عفت اشاره کردند. بنابراین با توجه به آنچه که در بالا اشاره شد نقش فرهنگ هر جامعه ای بر زمینه-ها و ملاکهای انتخاب همسر غیر قابل انکار است. بر این اساس، هدف از پژوهش حاضر اکتشاف زمینههای موثر بر انتخاب همسر در بستر اجتماعی- فرهنگی استان چهارمحال و بختیاری و بر اساس روایت و نظر زوجین راضی و خرسند ساکن در این استان بود.
روش
پژوهش حاضر یک تحقیق کیفی بود که با استفاده از روش پژوهشی تحلیل مضمون به اکتشاف و فهم زمینهها و ملاکهای موثر بر انتخاب همسر در بین زوج های موفق و راضی پرداخت. جامعه، نمونه و روش نمونهگیری نمونه این پژوهش شامل 20 - 20 مرد و زن - نفر از زوجین راضی و خرسند استان چهارمحال و بختیاری بود که با روش نمونهگیری هدفمند و بر اساس ملاکهای ورودِ برخورداری از احساس رضایت زناشویی به صورت خود اظهاری، مطالعه و امضا کردن فرم حضور آگاهانه در پژوهش توسط فرد شرکتکننده، نداشتن مشکلات خانوادگی - پر کردن پرسشنامه رضایت زناشویی - و مصرف نکردن داروهای اعصاب و روان انتخاب گردیدند. میانگین توزیع سنی شرکتکنندگان، 34/10، مدت زمان ازدواج 3 تا 7 سال، تعداد فرزندان 1تا 5 نفر، تحصیلات سیکل تا دکتری بودند.
ابزار اندازهگیری
دادههای پژوهش از طریق مصاحبههای نیمه ساخت یافته جمع آوری شد. مصاحبهها تا جایی ادامه یافتند که داده ها به تکرار یا اشباع نظری رسیدند؛ اشباع نظری زمانی اتفاق میافتد که پژوهشگر به این نتیجه برسد که به مفاهیم و پاسخهای مشابه رسیده است و از مصاحبههای جدید به مفاهیم جدیدی دست پیدا نمیکند - اشتراس و کربین، ترجمه: افشار، . - 1391 هر مصاحبه پس از ضبط، در قالب متون متنی پیاده سازی میشدند.
