بخشی از مقاله
چکیده:
سید حسن امین، ادیب، شاعر، فیلسوف و حقوقدان ایرانی در سال 1327 خورشیدی متولد شد. در هفده سالگی و پس از گرفتن دیپلم ادبی به تحصیل در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در رشته حقوق قضایی و همزمان به فراگیری فلسفه نزد استادان بزرگ در خارج از دانشگاه پرداخت. پس از اخذ مدرک کارشناسی ارشد از دانشگاه تهران، در سال 1354 خورشیدی جهت کسب دانش جهانی و ادامه تحصیل به کشور انگلستان سفر کرد و در رشته حقوق بین الملل در دانشکده حقوق دانشگاه گلاسکو موفق به اخذ مدرک دکتری گردید و در سال 1371مطابق با 1992 میلادی، در همان دانشگاه استاد تمام شد.
از ایشان کتاب ها و تألیفات و مقالات متعددی در زمینه های متنوع علوم انسانی تا کنون به چاپ رسیده است.پروفسور امین در ادبیات نظرات منحصر به فردی دارد. مثلا ایشان شعر را هنر ملی ایرانیان می داند. وی، همچنین اعتقاد دارد که حافظ محبوب ترین شاعر نزد ایرانیان است و از عشق و رندی به عنوان دو کلید شعر حافظ یاد می کند. ایشان معتقد است که ابن عربی و عبدالرحمان جامی در افکار و آثار بزرگانی مانند ملاصدرا، فیض کاشانی، حاج ملاهادی سبزواری و... تأثیرگذار بوده اند. امین، سرچشمه حقیقی تعزیه را در سنت نمایشی ایران باستان و سوگ سیاوش می داند. ایشان درباره نیما یوشیج می گوید:...» شعر اروپایی و شعر فارسی را به هم در مفهوم و تصویر نزدیک کرد...« پروفسور امین، مولانا را نابغه ای می داند که به دنبال دریافتن معنای زندگی است.
استاد امین با ریز بینی و تیز بینی در اشعار خیام و همچنین با ملاحظه به ویژگی های زیست فیلسوفانه، معتقد است که می توان بین اشعار متضاد خیام به نوعی جمع کرد. وی شاهنامه را سند هویت ملی ایرانیان می داند و نسبت زرتشتی گری و حتی سنی بودن فردوسی را رد می کند. پروفسور امین، شهریار را محبوب ترین شاعر صد ساله اخیر ایران می دانند و معتقد است پس از حافظ تا عصر مشروطه به استثنای جامی و صائب تبریزی، شاعر بزرگ دیگری چون شهریار، مقبولیت عام و محبوبیت عمومی پیدا نکرده است.در انتهای این قسمت ذکر این نکته ضروری است که این مقاله به شیوه تحلیلی توصیفی نوشته شده است. کلمات کلیدی: زندگینامه، پروفسور سید حسن امین، شاعران و نویسندگان ایران
مقدمه:
گذران زندگی در سرزمین ایران که مهد فرزانگان و نام آوران است و در عداد مفاخر شهیری که با تکیه بر دانش و تلاش و شهامت دست به انجام کارهای فرهنگ ساز و ایجاد آثار بزرگی در راستای اعتلای فرهنگ این مرز و بوم زده باشند، مایه افتخار و مباهات است و بدون شک گرامیداشت یاد و خاطره این بزرگان که در زمینه های مختلف هنر، فرهنگ، مذهب، ادب و ... خوش درخشیده اند و با صرف جان و مال و عمر با ارزش خود بر غنی نمودن گنجینه های علمی و فرهنگی این جامعه افزوده اند وظیفه ای است که بر عهده هر ایرانی متعهدی است. مطمئنا آنچه که به عنوان هویت برای هر ملت، مهم شناخته می شود، ارتباط مستقیمی با مفاخر فرهنگی و ادبی آن ملت دارد.
چنانکه ظهور این بزرگان باعث ایجاد دستاوردهایی می گردد که در نهایت به افتخار یک ملت و جامعه می انجامد. در این میان خراسان به عنوان خاستگاه فرهنگ ایرانی به شمار می آید و می توان از بزرگانی چون حکیم ابوالقاسم فردوسی، ابوالفضل بیهقی، خیام و در نسل های بعد، حاج ملاهادی سبزواری، ملک الشعرای بهار، علی شریعتی، شفیعی کدکنی و حسن امین که در این اقلیم رشد کردند و به شکوفایی رسیدند، نام برد. این بزرگان در سطح گسترده کشور با خدمات علمی و ادبی تأثیر شگرفی بر فرهنگ این مرز و بوم گذاشتند و به جایگاه والا در میان اهالی علم و ادب رسیدند. این نام آوران خود را موظف دانستند تا آگاهی های خود را به نسل های بعد منتقل نمایند تا نسل جوان را از نوعی بی تفاوتی و سرگشتگی فرهنگی به خودباوری ملی و میهنی سوق دهند.
در این مقاله تلاش می شود تا خواننده ابتدا اندکی با تاریخچه زندگی پربار پروفسور امین آشنا شود سپس مهم ترین نظرات استاد در حوزه ادبیات و به خصوص بزرگان و نام آوران ادبیات کهن و معاصر ایران زمین آورده می شود. توضیح این نکته ضروری است که با توجه به این که استاد امین آثار متعددی در حوزه های مختلف علوم انسانی دارند که اشاره کردن به همه این ها و بحث پیرامون آن ها در این مقال نمی گنجید لذا تصمیم نویسنده بر آن شد که با توجه به این که در ادبیات تخصص و مطالعه دارد، ابعاد ادبیاتی استاد را مورد موشکافی قرار دهد.
یافته های تحقیق:
در این بخش که قسمت اصلی تحقیق محسوب می شود، نخست به زندگی نامه استاد اشاره می شود و سپس مهمترین نظرات ادبی ایشان مورد بررسی و موشکافی قرار می گیرد.
زندگینامه:
سید حسن امین در سال 1327 خورشیدی در محله پامنار در شهر تاریخی سبزوار و در خاندانی اهل علم متولد شد. پدرش سید علی نقی امین متخلص به »ابن امین«، پدربزرگش امین الشریعه سبزواری از عالمان مشروطه خواه عصر قاجار، مادرش فاطمه عربشاهی بانوی شاعر و دین شناس است که در چندین و چند جلد کتاب شرح حال هر یک از ایشان به چاپ رسیده است. امین دوران کودکی و نوجوانی را در همان سبزوار که شهری تاریخی و مذهبی بود گذراند. مجموعه اشعارش در سال 1343 در سن 16 سالگی با عنوان »ترانه فرشتگان« در چاپخانه بیهق سبزوار به همت و تشویق پدرش به چاپ رسید. در هفده سالگی و پس از گرفتن دیپلم ادبی و کسب رتبه اول در تمام استان خراسان در کنکور ادبیات دانشگاه های مشهد و تهران نفر دوم شد اما به تحصیل در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران در رشته حقوق قضایی پرداخت.
پس از پایان مقطع کارشناسی به خدمت سربازی رفته و پس از آن به ادامه تحصیل در مقطع کارشناسی ارشد در رشته حقوق خصوصی در همان دانشگاه مشغول و فارغ التحصیل شد. امین علاوه بر کسب علم نزد استادانی چون زنده یاد دکتر سید حسن امامی، محمود شهابی، سید محمد مشکوه، شیخ محمد سنگلجی و ... که هر کدام در رشته تخصصی خود بی نظیر بودند، در رشته فلسفه و حکمت هم در محضر استادانی چون استاد یحی طالقانی، علامه حسن زاده آملی، سید رضی شیرازی، سید ابوالحسن رفیعی قزوینی، سید کاظم عصار، شیخ محمد علی حکیم شیرازی، دکتر مهدی حایری یزدی نیز کسب فیض نمود. در سال 1354 خورشیدی جهت کسب دانش جهانی و ادامه تحصیل به کشور انگلستان سفر کرد و در رشته حقوق بین الملل در دانشکده حقوق دانشگاه گلاسکو موفق به اخذ مدرک دکتری گردید.
او در مدت تحصیل چنان خوش درخشید که نام و شرح حالش در ردیف مشاهیر بزرگ جهان درکتاب هایی تحت عنوان »کی؟ کیست؟1«منتشر شد. علاقه شخصی او به توأم کردن علم با عمل و حرفه وکالت و به قضاوت منجر به تحصیل در دانشکده وکلای دادگاه های عالی و اخذ پروانه وکالت از انگلستان شد. امین پله های ترقی را یکی پس از دیگری طی نمود. در سال 1358 هجری شمسی مطابق با 1979 میلادی با درجه استادیاری شروع به تدریس در دانشگاه گلاسکو کالیدونیان کرد و در سال 1371مطابق با 1992 میلادی، در همان دانشگاه استاد تمام شد. دانشجویان فراوانی در محضر ایشان تربیت شده اند که می توان از مشهورترین آن ها دکتر حسن روحانی را نام برد. امین تا این تاریخ - 1396 - همچنان به عنوان استاد داور و استاد راهنما در مقاطع دکتری با دانشگاه گلاسکو کالدونیان به طور قرارداد رسمی اما پاره وقت همکاری دارد و به علاوه همزمان با اشتغال به تدریس از حق وکالت و قضاوت در بریتانیا برخوردار است.
استاد امین پس از بازگشت به ایران تصمیم داشت تا دانش خود را در اختیار دانشجویان ایرانی قرار دهد اما شرایط لازم فراهم نشد. در نتیجه ایشان ترجیح داد تا موسسه خصوصی دایره المعارف ایران شناسی را ایجاد نماید. ایشان همچنین سردبیری مجله های کلک، پروین، ایرانمهر را داشت و در تحریریه چندین مجله، عضویت داشت تا اینکه با تلاش های ایشان در سال 1382 ماهنامه پژوهشی، ادبی، تاریخی، حقوقی وسیاسی حافظ تأسیس شد. ایشان در مدت ده سال در این نشریه، هم خود نزدیک به یکصد مقاله نوشت و هم مقاله ها و یادداشت ها و اشعار و آثار نزدیک به هزار تن از اهل علم و ادب را منتشر کرد. پروفسور امین را می توان شاعری چیره دست نیز معرفی نمود. هنر عمده ایشان در قصیده سرایی است به گونه ای که استادان متعدد از جمله دکتر حسین خطیبی، حسن شهباز و حسین آهی او را برترین قصیده سرای ایران پس از ملک الشعرای بهار دانسته اند. همچنین علی اصغر فراز - شاعر و دانشجوی دوره دکتری ادبیات فارسی - در کتاب شعر خود طی قصیده ای که برای امین ساخته است، تصریح کرده است که:
-1 در قصیده پرتوان تر از همه، بعد از بهار کرد این ارزش نمایان، در دل دیوان امین - فراز، علی اصغر، در گذرگاه عشق، تهران، آوای خاور، 1385، ص - .261
امین علاوه بر فلسفه شرق که در آثاری همچون بخش شعر شفای ابن سینا، یا مشاعر ملاصدرا یا منظومه حکمت سبزواری چاپ کرده است، در فلسفه غرب هم آثاری دارد که مهم ترین آنها ترجمه »تأملات نابهنگام«
