بخشی از مقاله
چکیده
هدف: هدف این پژوهش بررسی سازههای مهم مربوط به آموزش حسابداری مدیریت و ارایه راهکارهایی برای ارتقا و بهبود آن است. لذا، این پژوهش بر اساس "نظریه اقتضاء" به بررسی تأثیر سه مؤلفه مهم فرهنگ، ارزشهای اخلاقی و اقتصاد میپردازد.
روششناسی: این پژوهش از حیث هدف کاربردی بوده و جزء پژوهشهای پیمایشی و توصیفی قلمداد میشود. در این پژوهش برای جمعآوری دادهها از پرسشنامه استفاده شده است. جامعه آماری آن شامل دانشجویان، استادان و شاغلین حرفه حسابداری و حسابداری مدیریت است. تجزیه و تحلیل نتایج با نرم افزار SPSS و استفاده از آزمون ضریب همبستگی پیرسون، آزمون t تک نمونهای وآنالیز واریانس یک طرفه انجام گرفت.
یافتهها: یافتههای این پژوهش نشان میدهد که فرهنگ، ارزشهای اخلاقی و اقتصاد حاکم بر کشور با کیفیت سیستم آموزش حسابداری مدیریت رابطه معناداری دارند. همچنین، بیشترین تمایل جهت اضافه شدن اخلاق حرفهای در برنامه درسی حسابداری مدیریت مربوط به مسائل اجتماعی و محیطی با درصد فراوانی 18/4 و کمترین تمایل مربوط به مسائل تهدیدهای اخلاقی با درصد فراوانی8/3 است.
دو رویکرد اجرای گروههای کوچک یادگیری به صورت مشترک و مطالعات موردی و مثالهایی از تهدیدهای اخلاقی به ترتیب بیشترین درصد انتخاب جهت آموزش اخلاق برای دانشجویان مقطع کارشناسی و حسابداران مدیریت را دارا هستند و بزرگترین چالش حرفهای حسابداری مدیریت در ایران مربوط به منافع شخصی با درصد 45/5 است. دانش افزایی: این پژوهش با تکیه بر "نظریه اقتضاء" به مطالب جدیدی، که کمتر در ادبیات حسابداری مدیریت ایران مورد واکاوی قرار گرفته است، میپردازد و نقش فرهنگ، ارزشهای اخلاقی و اقتصاد کلان را به عنوان سه سازه مهم اقتضایی مؤثر بر آموزش حسابداری مدیریت مورد بررسی قرار میدهد.
مقدمه
طی نیمه دوم قرن بیستم، تغییرهای عمدهای در آموزش حسابداری مدیریت در زمینههایی مانند تغییر در منابع درسی و تغییر در سازمانهای حرفهای صورت گرفت .[27] اما با وجود تغییرهای انجام گرفته، هنوز به نظر میر سد آموزش ح سابداری مدیریت با چالشهای جدی روبه رو ا ست. به عنوان نمونه، برخی از مو ضوع هایی که در کتابهای درسی فعلی حسابداری مدیریت ارایه می شود و در ارتباط با مؤسسههای تولیدی جدید است، هنوز م شابه اطلاعات کتابهای اولیه بهایتمام شده و سنتی ا ست.
[17] این در حالی ا ست که تربیت و تدارک دانشجویان توسط دانشگاهها به منظور ایفای نقشهای آتی در حسابداری مدیریت باید متضمن آموزش فنهایی با شد که برای سازمانها در زمان حا ضر و آتی مفید با شد .[10] وجود فا صله احتمالی بین آموزش ح سابداری مدیریت و کاربرد آن در محیط کار نشان دهنده آن است که دانشگاهیان به آموزش آخرین فنون حسابداری مدیریت نمیپردازند و یا حتی از آموزش روشهای سنتی که هنوز در محیط عمل به کار میرود، غافل ماندهاند.[4]
با وجود اهمیت آموزش حسابداری مدیریت، مطالعات اندکی - به عنوان نمونه، 10]، 9، - [25 در ایران به برر سی م سائل و م شکلات آموزش ح سابداری مدیریت پرداختهاند. افزون بر این، نقش سازههای مهم درونی و بیرونی اثر گذار سازمان بر آموزش حسابداری مدیریت، به گونه تجربی، مورد مطالعه قرار نگرفته است. در نتیجه نمیتوان دریافت که چه سازههای مهمی در پیشبرد آموزش حسابداری ایران مؤثرند ؟ و تأثیر کدام سازه درونی و یا بیرونی از اهمیت بی شتری برخوردار ا ست؟ آگاهی از این موارد، باعث خواهد شد اهمیت سازهها در پی شبرد آموزش حسابداری روشن گردد و در صورتی که روی آن سازهها کار شود، عقب افتادگی آموزش حسابداری تا حد زیادی جبران میشود.
از آنجایی که موارد تخصصی آموزشی، اهمیت منابع درسی و موارد فنی آموزش حسابداری مدیریت در مقالههای دیگر مورد بحث قرار گرفته است، این مقاله با تکیه بر "نظریه اقتضاء" [46] به مطالب جدیدی، که کمتر در ادبیات حسابداری مدیریت ایران مورد واکاوی قرار گرفته است، میپردازد و نقش فرهنگ، ارزشهای اخلاقی و اقتصاد کلان را به عنوان سه سازه مهم اقتضایی مؤثر بر آموزش حسابداری مدیریت مورد برر سی قرار میدهد. از آنجا، این پر سشهای مهم مطرح می شوند که: تأثیر فرهنگ، ارزشهای اخلاقی و اقتصاد کلان بر کیفیت سیستم آموزش حسابداری مدیریت چیست؟ و چگونه میتوان کیفیت آموزش حسابداری مدیریت را به وسیله آنها بهبود بخشید؟.
هدف این پژوهش پاسخ به پرسشهای بالا و ارایه راهکارهایی برای بهبود کیفیت آموزش حسابداری مدیریت است. بنابراین، این پژوهش نه تنها مدارک تجربی در خصوص سازههای مهم اثر گذار در آموزش حسابداری مدیریت را ارایه میکند، بلکه باعث گسترش ادبیات آموزش حسابداری مدیریت و بهبود عملکرد آن نیز میگردد. در ادامه به مبانی نظری، پیشینه پژوهش، روش پژوهش، فرضیههای پژوهش و ارئه فنهای آماری و یافتههای مطالعه پرداخته میشود. در نهایت بحث و نتیجهگیری این پژوهش بیان میشود.
مبانی نظری و پیشینه پژوهش
مبانی نظری آموزش حسابداری مدیریت را میتوان بر اساس "تئوری اقتضاء" [46] تبیین نمود. جوهره اصلی نگرش اقتضایی، این است که به طور کلی »بهترین« راه برای انجام آموزش حسابداری مدیریت وجود ندارد، بلکه بهترین روش بستگی به شرایط سازمان دارد. این بدین معنی است که موفق بودن یک رویکرد آموزش حسابداری مدیریت در یک ک شور، ضمانتی بر موفقیت آن در دنیا نی ست، بلکه سازههای متعددی چون فرهنگ، ارزشهای اخلاقی و اقت صاد همگی در موفقیت یا عدم موفقیت یک رویکرد دخیل ه ستند.
[8] هدف تئوری اقت ضایی، ارائه مناسبترین ساختارهای سازمانی و سیستمهای مدیریت برای شرایط آموزش حسابداری مدیریت است. از آنجا که محیطهای گوناگون نیازمند روابط سازمانی متفاوت هستند، لذا شیوه مدیریت مؤثر، شیوهای است که با محیط سازمان سازگار باشد تا از این طریق بیشترین کارایی آموزش حسابداری حاصل شود .[42] طبق تئوری اقتضاء، کارایی آموزش حسابداری مدیریت به متغیرهای مختلف از جمله تکنولوژی، محیط داخلی و محیط خارجی و ارتباط بین قسمتهای مختلف سازمان بستگی دارد.
محیط داخلی یک سازمان شامل متغیرهای فیزیکی و اجتماعی است که روی کارکنان و یا بخشهای سازمان تأثیر میگذارد. محیط خارجی شامل متغیرهایی از قبیل اوضاع عمومی اقتصاد، طبیعت عملیات شرکت در صنعت و فرهنگ است .[46] در این پژوهش، در میان سازههای مؤثر بر آموزشهای حسابداری مدیریت سه سازه فرهنگ، ارزشهای اخلاقی و اقت صاد، با توجه به پی شینه پژوهش انتخاب شد تا سازههای کلیدی درون سازمانی و برون سازمانی مربوط به تئوری اقتضاء پوشش داده شده و مدارک تجربی لازم در این زمینه ارائه شود.
فرهنگ
تعاریف بسیاری از فرهنگ وجود دارد. به عنوان نمونه، فرهنگ را میتوان به عنوان برنامهریزی جمعی ذهن که گروههای انسانی را از یکدیگر متمایز میکند [33] یا مکانیزم عملیاتی کنترل نامرئی که بر روی ذهن کار میکند [32] تعریف کرد. در این مقاله از تعریف فرهنگ هافستد استفاده شده است. به باور هافستد [33] فرهنگ یعنی اندیشه مشترک اعضای گروه یا طبقه، که آنها را از سایر گروه مجزا میکند.
وی با دیدگاه چندبعدی به فرهنگ ملی، مجموعه محدودی از ارزشهای اساسی اجتماعی را شناسایی میکند که ابعاد فرهنگی نامیده میشود و برای توضیح شباهتها و تفاوتهای کلی فرهنگهای موجود در سراسر جهان به کار میرود. ارزشهای فرهنگی شناسایی شده وی، طی زمان و در جوامع مختلف کمابیش پایدار میمانند. به گونه کلی، جوامع مختلف به منزله مجموعههای انسانی، فرهنگهایی دارند که راهنمای عمل گروهی آنهاست .[19]
