بخشی از مقاله
چکیده
سبک زندگی هر فرد نقشه راه مسیر زندگی اوست؛ برای داشتن نقشه راه لازم است الگویی برای خود داشته باشیم؛ هرکس با توجه به مبنای اعتقادی خود الگویی را انتخاب می کند. بی شک با تمسک به قرآن کریم، سبک زندگی پیامبر - ص - و اهل بیت - ع - می تواند جامع ترین و بهترین الگو برای همگان باشد. پژوهش حاضر با هدف مطالعه سبک زندگی اسلامی با نگاهی اجمالی بر زندگی امام حسین - ع - صورت گرفته است.
این پژوهش به روش توصیفی و مطالعه اسنادی است، در تحلیل و تفسیر اطلاعات از پارادایم طبیعت گرایانه استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش را کلیه منابعی تشکیل می دهند که با موضوع سبک زندگی اسلامی و سبک زندگی امام حسین - ع - مرتبط بوده و به بررسی منابع محدود در دسترس به عنوان نمونه پژوهش اکتفا شده است. نتایج مطالعات بیان گر این بود که سبک زندگی اسلامی پیوستاری بزرگ است که دارای مراتب مختلفی با توجه به سطح نگرش ها، بینش ها و قابلیت های افراد است.
مقدمه
نگاهی گذرا به تاریخ نشان می دهد که زندگی بشر در جوامع مختلف، همیشه براساس مجموعه ای از قواعد و مناسبات معین، نظم و نسق یافته و به طبع همواره می توان آن را واجد سبک دانست - قریشی کرین و همکاران، . - 1394 بازخوانی و ژرف اندیشی در آموزه های اسلام، نشان دهنده ظرفیت بالای این دین آسمانی برای فرهنگ سازی و ارائه الگوهای رفتاری مناسب است، زیرا انتزاعی ترین لایه های اعتقادی و معرفتی تا عینی ترین سطوح رفتاری که امروزه با عنوان سبک زندگی1 از آن یاد می شود، در چارچوب نظام معنایی اسلام جای گرفته و در مسیر تکامل و سعادت انسان مورد استفاده قرار می گیرد؛ در این راستا، قرآن که مهم ترین منبع آموزه های اسلامی به شمار می رود، سرشار از الگوهایی است که شیوه زیست مومنانه و مورد نظر اسلام را معرفی می کند و در پرتو آیات آن، سیره پیامبر گرامی اسلام - ص - نیز به عنوان اسوه و نمونه عالی زندگی به تمام مسلمانان معرفی شده است.
همچنین روایت ها و حکایت های فراوانی از اهل بیت - ع - در اختیار مسلمانان قرار دارد که با الهام از تعالیم نورانی قرآن کریم و در شرایط متفاوت اجتماعی، مصادیق متعددی از الگوهای زندگی دینی را تبیین و معرفی کرده اند، به خصوص بهره مندی برخی از دوره های تاریخی از تمایزهای ویژه فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و علمی، برای زمان حاضر که جامعه اسلامی بار دیگر در دوره گذار قرار گرفته، می تواند دستاوردهای بسیار مهمی را در پی داشته باشد - همان - .
سال ها و سده ها از پی هم می آیند و حماسه نینوا، به صورت مکرر و نسل به نسل، همچنان شورانگیز ادامه و انتقال می یابد. این حماسه، نه تنها نماد جاودان آزادی خواهی و ظلم ستیزی است، بلکه در سایه ذکاوتی عمیق و پرشور، از رسالتی فرهنگی و روشنگرانه نیز برخوردار است - اکبرنژاد و صالحی، . - 1394 مکتب حسینی مکتب جامعی با اهداف متعالی و مبتنی بر اصول و مبانی متقن نشئت گرفته از معارف الهی است. امام حسین - ع - احیاگر حیات معقول بشر و زنده کننده اسلام نبوی و سیره علوی است.
سیدالشهدا - ع - اسلام رو به اضمحلال نبوی را زنده کرد تا پرچم اسلام ناب محمدی تا همیشه تاریخ در اهتزاز باشد و مصداق این جمله نبی اکرم - ص - بر همگان عیان گردد:حسینُ» منّی وَ أنا من حسین« - ابن قولویه، 1356ق؛ فیروزآبادی، 1392ق؛ صابری یزدی، 1375، طبرسی، 1390ق - . نهضت حسینی آغاز یک انقلاب تربیتی است که بر مبنای اصول دین مبین اسلام شکل گرفته است. این واقعه مهم، به عنوان بخشی از زندگی امام حسین - ع - عرصه ظهور و بروز اصول، اهداف و شیوه های تربیتی منبعث از تعالیم الهی است. بر این اساس، سیره سید الشهدا در جریان این نهضت عظیم که در نوع خود یک انقلاب تربیتی منحصر به فرد است، می تواند الگویی جامع برای تدوین منشور تربیت اسلامی باشد.
سبک زندگی اسلامی: مفهوم و قلمرو
سبک زندگی عبارت است از مشی کلی فرد در جهت رسیدن به اهداف و غلبه بر مشکلات؛ اما در سبک زندگی اسلامی عمق عواطف، نگرش های فرد و اعتقادات وی سنجیده نمی شوند، بلکه رفتارهای فرد مورد سنجش قرار می گیرند. هر رفتاری که بخواهد مبنای اسلامی داشته باشد، باید حداقل هایی از شناخت و عواطف اسلامی را پشتوانه ی خود قرار دهد. یکی از عوامل موثر در سبک زندگی اسلامی آن است که اسلام و سبک زندگی اسلامی، به صورت همه یا هیچ نمی باشد، بلکه یک پیوستار بزرگ است که مراتب پایین، متوسط و بالا دارد بعضی از درجات ایمان و ویژگی های مومنان آنقدر شناخته شده است که حتی اگر در روایات هم نیامده بود، باز هم مطلوب بودن آن روشن بود. پیوستاری بودن اسلام و سبک زندگی اسلامی از آیات و روایات متعددی برمی آید. »خداوند به ایمان آورده ها دوباره امر به ایمان آوردن می کند«1، این نکته اشاره به مراتب ایمان دارد.
اهمیت و ضرورت
اهمیت مفهوم سبک زندگی در این است که سطحی ترین لایه های زندگی - از آرایش مو و لباس گرفته تا حالت بیانی و ژست صورت و بدن - را به عمیق ترین لایه های آن پیوند می زند - مهدوی کنی، . - 1387 یکی از امتیازهای خاص سبک زندگی اسلامی آن است که در آن به همه عوامل و عناصر فردی، اجتماعی، عاطفی، اعتقادی، اقتصادی و ..زندگی یک فرد توجه کرده و تلاش دارد تا به صورت آیین نامه و دستوری کامل و جامع در همه زمینه ها و بدون ایجاد هیچ گونه ابهام و نقصی، زندگی یک فرد را از پیش از تولد تا بعد از حیات، برنامه ریزی و هدایت کند. این مطلب بدان معناست که سبک زندگی اسلامی پیوستاری بزرگ است که دارای مراتب مختلفی با توجه به سطح نگرش ها، بینش ها و قابلیت های افراد دارد؛ لذا هر چه قابلیت و توانایی افراد در برخورداری و فهم معارف دینی گسترش یافته، سطح سبک زندگی آنان ترقی پیدا می کند و کاهش این سطح بیانگر نداشتن توانایی فرد در فهم معارف و برخورداری از واهب این نعمت بزرگ است.
از همین روی است که در قرآن کریم افراد جامعه ایمانی، مرتب به افزایش ابعاد ایمانی امر شده2 و در تعریف منافقان نیز مسئله نزدیکی و دوری آنان به کفر و ایمان مطرح شده است3 - جانی پور و سروری مجد، . - 1393 در این میان آنچه اهمیت پرداختن به سبک زندگی را در پژوهش های اجتماعی و اعتقادی مهم می سازد، نتایج ناشی از انتخاب سبک های مختلف برای زندگی است که در مواردی منجر به ظهور و بروز بسیاری از آسیب های اعتقادی، اخلاقی و اجتماعی در سطح جوامع شده و در مواردی دیگر رشد و پیشرفت های علمی، اقتصادی و فرهنگی را برای آن ها به ارمغان می آورد.
آنچه اندیشمندان مسلمان را به تامل و تعقل در سبک زندگی اسلامی واداشته، تاثیر سوء و زیان باری است که جوامع اسلامی در قرون اخیر از تمدن و فرهنگ کشورهای غربی که از سبک زندگی غیراسلامی تبعیت می کنند، متحمل شده اند. در طی سالیان گذشته شاهد آن بوده ایم که به گونه ای لجام گسیخته و ناهنجار، بعضا برخی از عناصر و مولفه های سبک زندگی غربی در میان جوامع اسلامی منتشر شده و در مواردی زمینه انحراف جوامع را فراهم آورده است که ضرورت پرداختن بیشتر به چنین پژوهش هایی را نشان می دهد - همان - .
