بخشی از مقاله
چکیده
مدیریت اسلامی بر مبنای توحید و شریعت نگاهی عمیق به نقش انسان در کنترل و رهبری و اداره امور جامعه داشته و مفهوم اصیل تقرب به خداوند در لایه های مختلف آن قالب لمس می باشد. مدیریت در مکتب اسلام بر مبنای عمل به حق می باشد و در حقیقت ارزشهای الهی و انسانی جهت دهنده مدیران اسلامی هستند. امروزه مکاتب مدیریتی که به صورت عمده براساس تفکر نگرش مدیریت علمی غربی استوار است. با گسترش زندگی ماشینی و گذشت زمان، بسیاری از اصول اعتقادی، انسانی و اخلاقی از روابط بین افراد، سودآوری و نگرش ابزار گرایی مادی، انسان در کنار سایر منابع مادی بوده و در خدمت تولید تکنولوژی و در انحصار تکنوپولی1 قرار گرفته است.
در این دیدگاه انسان در کنار سایر منابع ابزاری است که می تواند فکر کند و پیشنهاد دهد، نیاز داشته باشد، انگیزه پیدا کند و به دنبال هدف باشد. این مقاله به بررسی سبک زندگی اسلامی و غربی با تاثیر از مدیریت اسلامی و غیر اسلامی در پارادایم قرن حاضر پرداخت. در همین راستا پس از بیان تعریفی از مدیریت اسلامی و بیان تفاوتهای آن با مدیریت های غیر اسلامی؛ سعی گردیده ، تئوریها و ویژگیهای مدیریت اسلامی و نقش آن در سبک زندگی بررسی شود.
مقدمه
در هزاره سوم میلادی، جهانی نو در حال پدیدار شدن است، جهانی که در آن شاهد تغییراتی بنیادی در عرصه های گوناگون اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و آموزشی، را باید مرهون تلفیقی از ارتباطات و اطلاعات دانست. عصری که بشر در آن بیش از گذشته خود را نیازمند داشتن اطلاعات و برقراری ارتباط برای کسب اطلاعات مورد نیاز می داند. گذشت زمان موجب تکوین و تکامل مفهوم اطلاع رسانی گردید و انسان اولیه جای خود را به انسان هوشمند داد که همه شئونات زندگی اش را متاثر از آن نمود - محمدی،. - 1382 با گسترده شدن فناوری اطلاعات و نفوذ وسایل ارتباط از راه دور به عمق جامعه ، ابزار ها و روش های آموزش نیز دچار تحول شدند.
تحول این ابزار ها و روش ها در جهتی است که هر فرد در هر زمان و هر مکان بتواند با امکانات خودش و در بازده زمانی که خودش مشخص می کند مشغول یادگیری شود .با ورود کامپیوتر به زندگی انسانها و به موازات آن گسترش شبکه اینترنت ، بسیاری از تعاریف و خدمات اجتماعی تغییر یافته و یا به سمت تحول بنیادی در حرکت است ، و هر روزه تاثیرات این دگرگونی ها در زندگی روزمره ما بیشتر نمایان می گردد.
لذا رشد و گسترش فناوری اطلاعات و ارتباطات - ICT - در جامعه امروز به حدی سرعت گرفته است که میزان توجه به آنرا به عنوان مهم ترین شاخص توسعهیافتگی برای کشورهای در حال توسعه در نظر گرفتهاند ، و معتقدند که عصر حاضر ، دنیای متفاوتی خواهد بود که رهبری آن را فناوری اطلاعات برعهده خواهد داشت .ویژگی مهمی که پدیده فناوری اطلاعات ازآن برخوردار است این است که باعث میشود ارتباط انسان با انسان و همچنین انسان با محیط تسهیل یافته و ارتقا یابد .
مدیریت اسلامی همانطور که در اصطلاح آن کاملاً مبرهن است از جمع دو کلمه مدیریت و اسلام تشکیل شده است.لذا می بایست مشروعیت آن ریشه در شریعت دین مبین اسلام داشته باشد و باید اندیشه ها و نگرش و دیدگاههای آن از متن دین استخراج شده باشد. و از آنجا که قرآن و سنت - احادیث - به عنوان دو منبع اصلی و مهمترین رکن در استنباط احکام و مباحث دینی بوده اند به عنوان موضوعیت اصلی در این مبحث قرار میگیرد. لذا مدیریت اسلامی بدون انتزاع و استنباط وجود آن از منابع فقهی سالبه به انتفاء موضوع است.
قرآن کریم ضرورت مدیریت را در موارد متعدد و با شکل و سیاق خاصی بیان می دارد تا جامعه بشری را به این اصل اساسی متوجه سازد. امروزه به واسطهی »جهانی شدن«، سرنوشت تمامی افراد، سازمانها و حکومتها بیش از پیش به یکدیگر گره خورده و تأثیرات این فرایند بر تمامی حوزههای فعالیت بشری، غیرقابلانکار گردیده است. دانش، منابع را متحرک خواهدکرد. کارکنان علمی برخلاف کارگران تولید، مالک ابزارهای تولید هستند.
آنها دانش خویش را با خویش جابجا می کنند، بنابراین، می توانند آنها را با خود ببرند. از سوی دیگر، نیازمندیهای علمی سازمانها، پیوسته درحال تغییر است. درنتیجه، در کشورهای پیشرفته شمار روزافزونی از نیروی کار ارزشمند و با حقوق بالا شامل کسانی خواهندبود که به معنی سنتی نمی توان آنها را اداره کرد. در بسیاری از موارد، نمی توان آنان را از کارکنان سازمانهایی دانست که برای آن کار می کنند، بلکه باید آنها را پیمانکاران، کارشناسان، مشاوران، شرکای سازمان قلمداد کرد.
شمار روزافزونی از این افراد، خود را به واسطه دانشی که دارند متمایز می کنند، نه به واسطه سازمانی که از آن پول می گیرند. لذا مفهوم نیروی کار پویا - DYNAMIC WORKFORCE - نیز دگرگون می شود. محیط رقابتی با ظرافت خاص و با سطح بالایی از عدم اعتماد درحال تغییر است؛ و این به معنی تغییر دائمی استراتژی های رقابتی است. در چنین محیطی به یک روش پویا برای فرموله کردن استراتژی و اجرای آن مورد نیاز است و این خود یکی از چالشهای فراروی مدیران در قرن 21 است امروزه درحال گذر از جامعه صنعتی و ورود به جامعه اطلاعاتی هستیم. بشر امروز، هزاره سوم را درحالی آغاز کرد که پیشرفتهای اعجاب آور علمی و فنی وی را احاطه کرده است.
فناوری اطلاعات بنیانهای جامعه صنعتی را سست کرده تا ستونهای جامعه اطلاعاتی را برپا کند. همانگونه که گذر از عصر کشاورزی و ورود به عصر صنعت، چالشها و مشکلاتی را برای بشر به وجود آورد گام نهادن به عصر اطلاعات نیز برای بشر چالش زا خواهد بود اما این بار بشر می بایست با چالشهای عمیق تر و قدرتمندتر دست و پنجه نرم کند. عصر اطلاعات نیازمند سرعت، انعطاف پذیری، نوآوری و... است و سازمانهای این دوره نیز باید بدین موضوع توجه کنند. تنها عامل موفقیت سازمان در عصر اطلاعات کارکنان و مدیران آن هستند. مدیران این دوره نیازمند هوشمندی، تخصص و دید وسیعتری برای مقابله با چالشهای فراروی خود خواهند بود.
